Alfred Döblin

Alfred Döblin

Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1878 Szczecin/Stettin
Data i miejsce śmierci	26 czerwca 1957 Emmendingen
Zawód, zajęcie	pisarz, eseista, lekarz
Narodowość	niemiecka
Edukacja	1905 doktorat we Freiburgu
Alma Mater	Uniwersytet Humboldtów w Berlinie
Multimedia w Wikimedia Commons

Alfred Döblin (ur. 10 sierpnia 1878 w Szczecinie/Stettin, zm. 26 czerwca 1957 w Emmendingen) – niemiecki pisarz, eseista, lekarz^[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z kupieckiej rodziny żydowskiej, wychowywał się od r. 1888 w Berlinie bez ojca. W Berlinie w latach 1900–1905 studiował neurologię i psychiatrię. Studia zakończył doktoratem we Freiburgu. Jako lekarz praktykował najpierw w Ratyzbonie, potem w Berlinie. Był współzałożycielem ekspresjonistycznego czasopisma Der Sturm (1910). Podczas I wojny światowej był lekarzem wojskowym na froncie w Alzacji. W roku 1933 wyemigrował przez Szwajcarię do Francji, gdzie w 1936 otrzymał francuskie obywatelstwo. W 1940 roku uciekł przed nadciągającymi wojskami hitlerowskimi do USA. Ucieczkę tę opisał w relacji Schicksalsreise (1949). Z emigracji, pełnej fizycznego i duchowego osamotnienia, powrócił do Niemiec w roku 1945. W Baden-Baden wydawał (w latach 1946–1951) czasopismo literackie Das goldene Tor. W roku 1949 był współzałożycielem Akademii Nauki i Literatury w Moguncji. Rozczarowany klimatem politycznym i kulturalnym w Niemczech wyjechał w 1953 do Francji, skąd ciężko chory powrócił do kraju w roku 1956^[1].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Jako pisarz i teoretyk literatury wywarł swoją twórczością wielki wpływ na kształt literackiego ekspresjonizmu i XX-wiecznej powieści. Już w 1913 przedłożył oryginalną teorię powieści, występując przeciwko „manierze psychologizmu” i upominając się o powieść faktu (Tatsachenroman)^[1].

Jego najbardziej znanym dziełem jest powieść Berlin Alexanderplatz: dzieje Franciszka Biberkopfa (1929), która była pierwszą i najważniejszą niemiecką powieścią wielkomiejską. Opowiadana w powieści indywidualna historia byłego robotnika Biberkopfa jest metaforą życia wielkomiejskiego, egzystencjalnym skrótem losów mieszkających w wielkich miastach milionów bezimiennych biberkopfów. Zastosowana w powieści technika montażu jest porównywalna z organizacją materii epickiej w Ulissesie (1922) Joyce’a. Do literatury podróżniczego reportażu należy Reise in Polen (1926)^[2][3].

„Generalnym rozrachunkiem z naszą cywilizacją” jest trylogia o dziejach konkwisty w Ameryce Południowej Amazonas: Podróż do krainy wiecznego życia (1937, wyd. polskie 1939), Błękitny tygrys (1938, wyd. polskie 1957), Der neue Urwald (1947/48)^[2].

Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]

• Die Ermordung einer Butterblume (1913)
• Die drei Sprünge des Wang-lun (1915)
• Wadzeks Kampf mit der Dampfturbine (1918)
• Wallenstein (1920)
• Berge, Meere und Giganten (1924)
• Reise in Polen (Podróż po Polsce) (1926)
• Manas, Versepos (1927)
• Berlin Alexanderplatz. Die Geschichte von Franz Biberkopf (1929), wyd. polskie 1959
• Babylonische Wanderung (1934)
• Pardon wird nicht gegeben (1935), wyd. polskie: Nie ma pardonu 1937
• November 1918. Eine deutsche Revolution, Roman in vier Bänden (1938–1950)
• Hamlet oder Die lange Nacht nimmt ein Ende (1956), wyd. polskie: Hamlet, czyli kres długiej nocy (1966)

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W 2004 na miejscu nieistniejącego obecnie domu Alfreda Döblina na Starym Mieście w Szczecinie odsłonięto tablicę pamiątkową (zdjęcie obok).

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Alfred-Döblin-Preis

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red. Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-11995-0 (autor biogramu: Marek Zybura).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Internationale Alfred Döblin-Gesellschaft, IADG (Międzynarodowe Towarzystwo im. Alfreda Döblina): strona oficjalna. [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
• Baden-Baden der ultimative Stadtführer: Alfred Döblin (1878-1957). www.bad-bad.de. [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
• Freie Universität Berlin: Niemieckojęzyczny zbiór linków. www.ub.fu-berlin.de. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)]. (niem.).
• Deutsches Historisches Museum: Alfred Döblin. Arzt, Schriftsteller. www.dhm.de. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-01)]. (niem.).
• Vivantes Klinikum Am Urban: Geschichte des Hauses. www.vivantes.de. [dostęp 2010-11-13]. (niem.).
• Universität Bern. Institut für Germanistik: Alfred Döblin in Erstausgaben. Eine Dokumentation von Florian Gelzer. www.germanistik.unibe.ch. [dostęp 2010-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-13)]. (niem.).