Aleksander Zwierzyński
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Poseł na Sejm Ustawodawczy (II RP) | |
| Okres | od 1919 |
| Przynależność polityczna | |
| Poseł I kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres | od 1922 |
| Przynależność polityczna | |
| Poseł II kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres | od 1928 |
| Przynależność polityczna | |
| Poseł III kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres | od 1930 |
| Przynależność polityczna | |
Aleksander Zwierzyński ps. „Aleksander”, „Tokarski” (ur. 3 lutego 1880 w Tuszynie k. Łodzi, zm. 3 lutego 1958 tamże) – polski prawnik i dziennikarz, wicemarszałek Sejmu I kadencji poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji w II RP reprezentujący Związek Ludowo-Narodowy, następnie Stronnictwo Narodowe[1], przewodniczący Stronnictwa Narodowego w czasie II wojny światowej, kierownik Biura Wschodniego Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj[2], od września 1944 wiceprezes Rady Jedności Narodowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego[3] i w École d'études politiques. Od 1905 był członkiem Ligi Narodowej. W 1907 osiadł w Wilnie. Pisywał m.in. do Dziennika Wileńskiego, Pobudki, Kuriera Litewskiego i Kuriera Małego. Po wybuchu I wojny światowej został członkiem Komitetu Polskiego w Wilnie[3]. Był działaczem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego.
W styczniu 1922 wybrany do Sejmu Litwy Środkowej, w marcu 1922 wraz z innymi posłami tego Sejmu wszedł w skład Sejmu Ustawodawczego. W wyborach parlamentarnych w listopadzie 1922 uzyskał mandat poselski z listy Związku Ludowo-Narodowego, wybrany został na wicemarszałka Sejmu. Ponownie wybrany do Sejmu w wyborach 1928 i 1930 roku (w tych ostatnich z listy państwowej Stronnictwa Narodowego). Członek najwyższych władz ZLN, później Komitetu Politycznego i Komitetu Głównego Stronnictwa Narodowego.
14 lutego 1938 w redakcji Dziennika Wileńskiego w odwecie za zamieszczenie krytycznego artykułu o Józefie Piłsudskim został pobity przez oficerów Wojska Polskiego[4]. Autor artykułu, redaktor naczelny gazety Stanisław Cywiński nie wymieniając Piłsudskiego z nazwiska użył określenia kabotyn, uwłaczając – jak wtedy uważano – pamięci Marszałka.
W 1939 był prezesem Katolicko-Narodowego Komitetu Wyborczego, który tego samego roku startował w wyborach do rady miejskiej Wilna. Wybory te wygrał, zdobywając 27 miejsc w radzie. Jednym z wyborczych postulatów komitetu było „odżydzenie” Wilna[5].
W czasie II wojny światowej działał w konspiracji. Od połowy 1941 był pracownikiem Biura Wschodniego Delegatury Rządu na Kraj. W 1943 został prezesem Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego, we wrześniu 1944 powołany na wiceprezesa Rady Jedności Narodowej.
8 marca 1945 aresztowany przez NKWD i UB w Brwinowie, został wywieziony do Moskwy. Skazany w pokazowym procesie szesnastu na osiem miesięcy więzienia. W listopadzie 1945 powrócił do kraju.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Był synem Kazimierza i Celestyny z Raczkiewiczów[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Parlamentarzyści – Pełny opis rekordu [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2019-12-08].
- ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 186.
- ↑ a b Almanach Literacki 1926, Wilno: nakładem Wil. Oddz. Polsk. Białego Krzyża, s. 79.
- ↑ Mariusz Urbanek, Polska jest jak obwarzanek, Wrocław 1988, s. 35
- ↑ Jacek Wałdoch, Postulaty ugrupowań politycznych podczas wyborów do Rady Miejskiej miasta Wilna w latach 1919–1939, Uniwersytet Gdański, Wrocław 2014, s. 487, 491 [dostęp 2024-04-06] (pol.).
- ↑ Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-12-08].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zwierzyński Aleksander w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1, t. II s. 488–489.