Aleksander Semkowicz (senator)
.jpg) Aleksander Semkowicz (przed 1938) | |
| Data i miejsce urodzenia | 17 czerwca 1885 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 8 lipca 1954 |
| Senator V kadencji (II RP) | |
| Okres | od 1938 |
| Przynależność polityczna | |
| Dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie | |
| Okres | od 1950 |
| Poprzednik | stanowisko utworzone |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
    | |
Aleksander Semkowicz (ur. 17 czerwca 1885 w Tłustem, zm. 8 lipca 1954 w Warszawie) – polski bibliograf i introligator, miłośnik literatury Adama Mickiewicza, senator w II Rzeczypospolitej. Inicjator powołania Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie[1] i w latach 1950-1954 jego pierwszy dyrektor.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Antoniego i Ludmiły z domu Faranowskiej. Jego stryjem był Aleksander Semkowicz, a bratem stryjecznym Władysław Semkowicz. Osierocony w wieku sześciu lat, wychowywał się w sierocińcu we Lwowie. W tym mieście uczył się w szkołach[2]. Po ukończeniu 3 klasy gimnazjum uczył się zawodu introligatora, a dzięki stypendium C. K. Wydziału Krajowego wyjechał na praktykę zawodową do Niemiec i przez 6 lat uczył się w zawodu, przebywając w Świebodzinie, Kilonii i Lipsku[2][3]. W 1909 ukończył studia w Królewskiej Akademii Graficznej w Lipsku[1][2]. Po powrocie w rodzinne strony założył największą wtedy na ziemiach polskich introligatornię Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie i pozostawał jej kierownikiem technicznym do 1917[2][1].
Od listopada 1918 do października 1919 służył w szeregach Wojska Polskiego, m.in. biorąc udział w wojnie polsko-ukraińskiej, a potem był kierownikiem archiwum map. oddz. kartograficznego we Lwowie i Przemyślu[2]. Po zwolnieniu z armii założył w 1920 we Lwowie własną firmę introligatorską we Lwowie. Z biegiem lat zaczął specjalizować się w konserwacji starodruków i gromadzić pamiątki związane z Adamem Mickiewiczem. W 1930 przeprowadził się z rodziną do nowo wybudowanego własnego domu nazwanego Domem pod Książką[1]. W 1931 został wybrany na starszego Cechu Introligatorów we Lwowie. W 1936 założył Związek Polskich Rzemieślników Chrześcijan województwa lwowskiego[2]. W 1938 mianowany radcą Lwowskiej Izby Rzemieślniczej[2]
By bibliofilem, należał do Rady bibliofilskiej w Warszawie[2]. Publikował w tej dziedzinie, m.in. pracę pt. O wydaniach Mickiewicza w ciągu stulecia (1926), za co Polska Akademia Umiejętności mianowała go współpracownikiem Komisji Historii Literatury Polskiej[2].
Był członkiem OZN. Po założeniu tegoż powołany do Tymczasowego Prezydium Okręgu Lwowskiego, potem został członkiem Rady Okręgowej OZN, członkiem Okręgowego Biura Studiów i przewodniczącym komisji rzemieślniczej[2]. W Sekretariacie Porozumiewawczym POS prowadził sekcję gospodarczą miejską i został członkiem Komitetu Wykonawczego[2]. W 1938 został wybrany senatorem V kadencji (1938–1939)[4] z województwa lwowskiego, pracował w komisjach: gospodarczej, skarbowej i społecznej.
Po wybuchu II wojny światowej i włączeniu Lwowa do ZSRR utracił swój zakład, którego wyposażenie wywieziono w głąb ZSRS. W związku z utratą pracy zatrudnił się jako konserwator zabytkowych książek w Ossolineum. Podczas okupacji niemieckiej rodzina została eksmitowana, a Semkowicz utrzymywał ją z handlu kartoflami. W 1944 został zesłany do Donbasu, skąd wrócił pieszo[1] po 9 miesiącach i osiadł w 1946 w Krakowie.
Po przeprowadzce do Krakowa Semkowicz kontynuował pracę starodrukami Mickiewicza. Wkrótce potem powierzono mu organizację w Warszawie wystawy z okazji 150-lecia urodzin Mickiewicza. W związku z nowym zadaniem przeprowadził się wraz z żoną do Warszawy. Był inicjatorem powołania Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie[1] i od 1950 jego pierwszym dyrektorem.
24 września 1912 ożenił się z Heleną Heinke. Miał z nią czworo dzieci: Władysława, Jana, Stanisławę i (zmarłą w dzieciństwie) Helenę[5][6]. Zmarł 8 lipca 1954 w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 133-6-22)[7].
Wdowa skatalogowała i przekazała na rzecz muzeum pozostały po nim prywatny księgozbiór związany z Mickiewiczem[1].
Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1938)[2]
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)[8]
- Gwiazda Przemyśla
- Odznaka Honorowa „Orlęta”
- Order Białego Kruka
- złoty medal na P. W. K. w Poznaniu[2]
- srebrny medal od Ministerstwa Przemysłu i Handlu[2]
- złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Rzemiosła w Berlinie[2]
- wiele medali na wystawach rzemiosła artystycznego za dzieła introligatorskie[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Semkowicz Aleksander. W: Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 659. reprint Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1984
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Aleksander Semkowicz. „Wschód”. Nr 102, s. 4, 30 października 1938.
- ↑ Książki były dla niego rodziną. Z ukochanego Lwowa wywoził je wagonami, „wyborcza.pl” [dostęp 2018-04-26] (pol.).
- ↑ Podstawowe dane biograficzne Aleksandra Semkowicza na stronie Biblioteki Sejmowej – Parlamentarzyści RP. [dostęp 2013-01-02].
- ↑ a b Elżbieta Bukowska: Semkowicz Aleksander. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 36: Seidel Stefan – Serkowski Stanisław. Warszawa – Kraków: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 1995, s. 233–234. ISBN 83-86301-18-X.
- ↑ Aleksander Semkowicz w Wielkiej genealogii Minakowskiego. [dostęp 2013-01-02].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ALEKSANDER SEMKOWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-07].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za wybitną działalność wydawniczą w dziedzinie literatury pięknej i zasługi na polu księgarstwa”.