Aleksander Rak
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 18 sierpnia 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 29 lipca 1978 |
| Narodowość | |
| Język | polski |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
 | |
| Odznaczenia | |
    | |
Aleksander Rak (ur. 18 sierpnia 1899 w Odessie, zm. 29 lipca 1978 w Katowicach) – polski malarz, grafik, profesor ASP w Katowicach.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 18 sierpnia 1899 w Odessie. Uczył się w szkole realnej w Kijowie, a po I wojnie światowej przyjechał na studia do Warszawy. Od 1919 uczęszczał do dawnej Szkoły Rysunkowej im. Wojciecha Gersona. W latach 1923–1929 studiował na ASP w Warszawie w pracowni rysunku i malarstwa Miłosza Kotarbińskiego, Tadeusza Pruszkowskiego, Karola Tichego, a grafikę u Władysława Skoczylasa. W latach 1928–1931 pracował w Miejskiej Szkole Dokształcającej w Warszawie. Od 1929 był członkiem stowarzyszenia Szkoła Warszawska. W latach 1932–1935 był nauczycielem rysunku w warszawskiej Szkole Sztuk Zdobniczych Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej. W latach 1936–1939 wykładał rysunek na wydziale projektowania wnętrz, grafiki i rzeźby w Warszawie. Przed wojną był też wieloletnim kierownikiem artystycznym wydawnictw kolejowych Biura Propagandy Kolejowej Ruch. W latach 1934–1939 należał do Koła Artystów Grafików Reklamowych (KAGR), był też członkiem Bloku Zawodowych Artystów Grafików.
Rysował portrety ludzi pracy oraz pejzaże. Projektował reklamy. Wraz z żoną projektowali witraże, np. Ogrójec, w 1928 dla kościoła w Wildze k. Warszawy.
W czasie drugiej wojny światowej przebywał w Warszawie, ciężko chorował na gruźlicę. Następnie, w 1942 w czasie nalotu lotniczego bomba trafiła w mieszkanie państwa Raków: zginęła jego żona, Janina Rakowa, mieszkanie oraz większość ich prac została zniszczona.
Po wojnie przeprowadził się do Gliwic[1]. Drugi okres życia i twórczości przypada na lata 1945–1969. Był współorganizatorem Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach[2] oraz jej profesorem. Kierował tą uczelnią, pełniąc m.in. funkcję pierwszego jej dziekana, a do roku 1969 kierownika Katedry Grafiki, w 1956 otrzymał tytuł profesora[3].
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 128-4-23)[4].
Uczniowie[edytuj | edytuj kod]
Wykształcił wielu wybitnych artystów. Jego uczniami byli m.in.: Waldemar Świerzy, Stefan Suberlak, Andrzej Czeczot, Jerzy Duda Gracz, Jan Nowak, Leszek Rózga i Stanisław Kluska, Konstanty M. Sopoćko[5].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1996)[6]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956)[6]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)[7]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lutego 1955)[8]
Wystawy i nagrody[edytuj | edytuj kod]
- Wystawa światowa Nowy Jork – 1939
- Nagroda na wystawie zbiorowej Polskich Artystów Grafików Warszawa – 1937
- Wystawa sztuki polskiej Bloku Zawodowego Artystów Plastyków w Raperswilu – 1936
- I oraz II Międzynarodowa Wystawa Drzeworytów (uzyskał wyróżnienia za drzeworyt Kobiety u studni i suchą igłę Odpoczynek)
- Nagroda prezesa PKO na wystawie w Instytucie Propagandy Sztuki – 1935
- Wyróżnienie w konkursie na projekt polichromii ołtarza głównego w Chełmie Lubelskim – 1935
- Dwukrotnie II nagroda za plakaty w konkursach dla Państwowego Monopolu Spirytusowego – 1933, 1934
- Wyróżnienie w konkursie na plakat propagujący odznakę sportową – 1932
- Międzynarodowa Wystawa Sztuki Religijnej w Padwie – 1931
- Genewa w Musée Rath – 1931
- Wystawy w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych – 1930, 1933, 1936
- Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu – 1929
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ l, Aleksander Rak [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2017-05-30] (pol.).
- ↑ TAAT Technologie Cyfrowe, Vivat Akademia! - ASP Katowice [online], aspkat.edu.pl [dostęp 2018-04-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-07] (pol.).
- ↑ Huncwot.com, Aleksander Rak – Zachęta Narodowa Galeria Sztuki [online], zacheta.art.pl [dostęp 2018-04-06] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Janina Rak, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15].
- ↑ l, Aleksander Rak [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2018-04-06] (pol.).
- ↑ a b Wyborcza.pl [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2018-04-06].
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Aleksander Rak 1899–1978, Janina Więckowska-Lazar, Ministerstwo Kultury i Sztuki – Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Warszawa 1982.
- Aleksander Rak w iPSB