Aleksander Boruszczak
 generał brygady | |
| Data i miejsce urodzenia | 22 lutego 1868 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 5 lutego 1948 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | dowódca dywizji |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
          | |
.png){kind=small}
Aleksander Boruszczak (ur. 22 lutego 1868 w Karlovacu, zm. 5 lutego 1948 w Bad Bibra w Saksonii-Anhalt) – generał brygady Wojska Polskiego II RP.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 22 lutego 1868 w Karlovacu (niem. Karlstadt), w Chorwacji[1]. Był starszym bratem Teodora (ur. 1874), pułkownika uzbrojenia Wojska Polskiego.
Ukończył pięć klas gimnazjum w Przemyślu[2]. 1 września 1883 wstąpił do Szkoły Kadetów Piechoty w Łobzowie[2]. 18 sierpnia 1886 rozpoczął zawodową służbę wojskową w cesarskiej i królewskiej armii[2][3]. Został przydzielony do Galicyjskiego Pułku Piechoty Nr 55 we Lwowie, w stopniu kadeta-zastępcy oficera ze starszeństwem z 1 września 1886[4]. W 1897 został przeniesiony do Węgierskiego Pułku Piechoty Nr 66 w Koszycach[5]. W 1899 przez sześć miesięcy kształcił się w szkole korpuśnej w Sarajewie w Bośni i Hercegowinie. W 1904 służył w Morawskim Pułku Piechoty Nr 3 w Mostarze, a później w Cieszynie. W 1913 został przeniesiony do Morawskiego Pułku Piechoty Nr 8 w Brnie na stanowisko komendanta 2. batalionu. Na początku I wojny światowej dowodził batalionem, a we wrześniu objął dowództwo tego pułku. Walczył w obronie Twierdzy Przemyśl. 17 września 1915 dostał się do niewoli rosyjskiej. Był przetrzymywany na Kaukazie, uciekł z niewoli 24 kwietnia 1918. Do macierzystego pułku wrócił 19 maja 1918. W czasie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie:
- porucznika (niem. Leutnant) – 1 maja 1890,
- nadporucznika (niem. Oberleutnant) – 1 listopada 1894,
- kapitana II klasy (niem. Hauptmann II kl.) – 1 maja 1902,
- kapitana I klasy (niem. Hauptmann I kl.) – 1906 ze starszeństwem z 1 maja 1902,
- majora (niem. Major) – 1 listopada 1913,
- podpułkownika (niem. Oberstleutnant) – 1 września 1915,
- pułkownika (niem. Oberst) – 11 listopada 1918 ze starszeństwem z 1 maja 1918[2].
1 listopada 1918 w Krakowie, w randze pułkownika, przyjęty został do Wojska Polskiego[6]. Od 5 grudnia 1918 do 29 marca 1919 dowodził 16 pułkiem piechoty Ziemi Tarnowskiej[7]. 22 marca 1919 został mianowany dowódcą III Brygady w Dywizji Litewsko-Białoruskiej[8]. 26 października 1919 objął dowództwo 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. 1 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu generała podporucznika, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej[9]. 7 lipca 1920 została mu powierzona obrona Wilna. 18 lipca, po poddaniu miasta wojskom sowieckim, został zwolniony ze stanowiska dowódcy dywizji[10].
26 sierpnia 1920 został postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Obrony Państwa za tchórzostwo w obliczu wroga i oddanie Wilna bez obrony. 11 października 1921 sprawa została przeniesiona do Sądu Wojskowego Dowództwa Okręgu Warszawskiego. Kilka miesięcy później postępowanie zostało umorzone wobec braku znamion czynu przestępnego, a on sam zrehabilitowany. Mimo tego z dniem 1 czerwca 1922 został przeniesiony w stan spoczynku, w stopniu generała podporucznika z prawem noszenia munduru[11]. W czerwcu 1922 nadano mu Krzyż Walecznych. 26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała brygady[12].
Osiadł w Kiekrzu niedaleko Poznania, później w Goli koło Jarocina. W kampanii wrześniowej 1939 udziału nie brał. Po wkroczeniu Niemców do Wielkopolski podpisał volkslistę. Wiosną 1945 opuścił Golę próbując przedostać się do Austrii. Zmarł na grypę 5 lutego 1948 w Bad Bibra (Saksonia).
Z pierwszego małżeństwa miał troje dzieci[13]. Po śmierci żony 18 września 1919 zawarł związek małżeński z Martą Albertyną z Anderseckow Stickarowską.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Walecznych nr 38921 – 17 grudnia 1921 „w zamian za dyplom Fronu Litewsko-Białoruskiego «Za Waleczność»”[14][15]
- Order Korony Żelaznej 3. klasy z dekoracją wojenną i mieczami[16]
- Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami[16]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na czerwonej wstążce[16]
- Krzyż Wojskowy Karola[17]
- Krzyż za 25-letnią służbę wojskową dla oficerów[16]
- Złoty Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii[16]
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy[16]
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913[16]
- Medal Rannych z dwoma paskami[17]
7 czerwca 1937 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek generała o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”[18].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Encyklopedia Wojskowa 1931 ↓, s. 369.
- ↑ a b c d Kolekcja ↓, 4.
- ↑ Według Piotra Staweckiego początek wysługi liczył mu się od dnia 22 lutego 1885.
- ↑ Schematismus 1890 ↓, s. 283, 401.
- ↑ Schematismus 1898 ↓, s. 498.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 2 z 12 stycznia 1919, poz. 75, tu przyjęty z zatwierdzeniem posiadanego stopnia podpułkownika.
- ↑ Według Piotra Staweckiego dowództwo 16 pp objął w dniu 29 grudnia 1918.
- ↑ Według Piotra Staweckiego dowództwo III Brygady objął 5 kwietnia 1919.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 15 maja 1920, s. 352.
- ↑ Kolekcja ↓, 48.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 25 lutego 1922, s. 150.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 70 z 7 listopada 1923, s. 738.
- ↑ Kolekcja ↓, 77.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 10 czerwca 1922, s. 408.
- ↑ Kolekcja ↓, 63–64.
- ↑ a b c d e f g Ranglisten 1918 ↓, s. 465.
- ↑ a b Kolekcja ↓, 75.
- ↑ Kolekcja ↓, 67.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1898. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1897. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Aleksander Boruszczak. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.53 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-08].
- Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. I: A.a – Custoza. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1931.
- Marszałek P. K., Rada Obrony Państwa z 1920 roku. Studium prawnohistoryczne, Wrocław 1995, s. 138 i n
- Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.