Aleja Wojciecha Korfantego w Katowicach

aleja Wojciecha Korfantego
Koszutka, Śródmieście, Wełnowiec-Józefowiec
Ilustracja
al. Wojciecha Korfantego w Śródmieściu Katowic; w tle rondo gen. Jerzego Ziętka, Hala Widowiskowo-Sportowa Spodek, wieżowiec .KTW I i pomnik Powstańców Śląskich
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

3885 m

Przebieg
0m Rynek
33m ul. Teatralna, ul. A. Mickiewicza
68m ul. ks. Piotra Skargi
światła 137m ul. Stanisława Moniuszki
185m ul. Piastowska
530m rondo gen. Jerzego Ziętka
al. W. Roździeńskiego (DTŚ) 79
ul. Chorzowska (DTŚ) 79
880m ul. Gustawa Morcinka
905mm ul. Olimpijska
światła 1200m ul. Katowicka
ul. Misjonarzy Oblatów MN
1385m ul. Alfonsa Górnika
1600m pętla Słoneczna
ul. Grabowa
światła 1818m ul. Jesionowa, ul. Słoneczna
1985m ul. Cisowa
2125m ul. Oswalda Kozioła
światła 2345m ul. Konduktorska
2660m ul. Nowy Świat
2725m ul. Gnieźnieńska, pl. W. Fojkisa
3037m ul. M. Karłowicza
3857m plac Alfreda, Lasek Alfreda
światła 3885m ul. Telewizyjna
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „aleja Wojciecha Korfantego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „aleja Wojciecha Korfantego”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „aleja Wojciecha Korfantego”
Ziemia50°16′40,2″N 19°01′17,0″E/50,277840 19,021390

Aleja Wojciecha Korfantego w Katowicach – jedna z arterii komunikacyjnych Katowic, biegnąca ze Śródmieścia w kierunku północnym przez Koszutkę i Wełnowiec-Józefowiec do miasta Siemianowice Śląskie. Znajdują się przy niej liczne budynki użyteczności publicznej oraz mieszkalne powstałe w różnym okresie, zwłaszcza w latach powojennych. Nosi imię jednej z ważniejszych postaci w historii Górnego ŚląskaWojciecha Korfantego.

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Aleja W. Korfantego na wysokości skrzyżowania z ulicą Słoneczną; na drugim planie pętla Słoneczna

Aleja W. Korfantego rozpoczyna swój bieg na terenie Śródmieścia od katowickiego Rynku i skrzyżowania z ulicą Teatralną. Kierując się w stronę północną krzyżuje się z ulicą Stanisława Moniuszki oraz ulicą Piastowską[1], mijając wcześniej budynek dawnego hotelu Grand (al. W. Korfantego 3)[2], a na wysokości skrzyżowania budynek Separatora[3]. Kierując się dalej na północ, mija gmach hotelu Katowice, Ślizgowiec, Superjednostkę[3] i pomnik Powstańców Śląskich[4]. W rejonie ronda gen. Jerzego Ziętka krzyżuje się z aleją Walentego Roździeńskiego (droga krajowa nr 79, droga krajowa nr 86, droga ekspresowa nr 86 i DTŚ) i ulicą Chorzowską (droga krajowa nr 79 i DTŚ)[5]. Tam też droga wchodzi na teren Koszutki[1].

Dalej, podążając w kierunku północnym biegnie obok kompleksu wysokościowców .KTW, Spodka[6] i siedziby Głównego Instytutu Górnictwa (plac Gwarków[7], skrzyżowanie z ulicą Misjonarzy Oblatów MN i ulicą Katowicką). Na wysokości skrzyżowania z ulicą Słoneczną i ulicą Jesionową aleja W. Korfantego wkracza na obszar dzielnicy Wełnowiec-Józefowiec[1]. W rejonie Wełnowca krzyżuje się z ulicą Konduktorską i ulicą Gnieźnieńską (pl. Walentego Fojkisa), mijając wcześniej zabytkowy gmach Sądu Apelacyjnego oraz tereny dawnej huty „Hohenlohe”, a za nim kolonię Fryderyka[4]. Droga kończy swój bieg przy skrzyżowaniu z ulicą Telewizyjną obok placu Alfreda[5], kolonii Alfred i Lasku Alfreda[4], na granicy miasta z Siemianowicami Śląskimi[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zabudowania Kuźnicy Boguckiej w 1823, przy drodze dworskiej (dzisiejsza al. W. Korfantego)
Kuźnica Bogucka na litografii Ernesta Knippla z około 1830 roku

Około 1360 roku nad rzeką Roździanką (dzisiejszy potok Rawa, przykryta betonowymi płytami, płynąca pod aleją w rejonie Rynku) na miejscu dzisiejszego Separatora[8] została założona kuźnica w ówczesnej Kuźnicy Boguckiej (dzisiejsze Śródmieście)[9]. Pierwsze wzmianka pisana o kuźnicy w tym miejscu pochodzi z 1397 roku, zamieszczona w tekście wyroku sądu kurii biskupiej w Krakowie, rozstrzygającego spór o kolaturę parafii mysłowickiej. Zabudowania kuźnicy przetrwały do drugiej połowy XIX wieku[10].

Trakt do Siemianowic istniał już w XVII wieku jako droga dworska. Na przełomie wieku XVII i XVIII w rejonie dzisiejszej ulicy Piastowskiej, ulicy Uniwersyteckiej i alei Wojciecha Korfantego działał hutniczy folwark bogucki (od drugiej połowy XVIII wieku należący do właścicieli Kuźnicy Boguckiej)[11].

W miejscu dzisiejszego Spodka w 1818 roku na obszarze dworskim, należącym do Franza von Wincklera, założono hutę „Franz”, połączoną w 1860 z hutą „Fanny”. Połączony zakład „Fanny-Franz” działał do 1903 roku. Jego zabudowania wykorzystano przy wznoszeniu w tym samym miejscu tzw. Dworu Marii – kompleksu zakładowego o hutniczym charakterze[12], który należał do rodziny Kurtoków[13]. Wyburzono go w latach sześćdziesiątych XX wieku[14].

W latach 1899–1922[15] ulica nosiła nazwę Schloßstrasse[16], w latach 1922–1939 i w 1945 roku ulica Zamkowa, w latach 1939–1945 Ludendorffstraße[17], natomiast od 11 października 1946 roku[18] ulica Armii Czerwonej[19]. Uchwałą Rady Miasta Katowice nr VIII/44/90 z 8 października 1990 roku ulicy nadano nazwę aleja Wojciecha Korfantego[20]. Od początku swego istnienia była miejscem, gdzie znajdowały się budynki użyteczności publicznej.

W latach międzywojennych XX wieku przy ówczesnej ulicy Zamkowej swoją siedzibę miały[21]: Konsulat Republiki Łotwy (pod numerem 16[22]), Restauracja Zamkowa Franciszka Matuli (ul. Zamkowa 1), jadłodajnia Adelista Dawida (pod numerem 2), Śląski Przemysł Rowerowy (ul. Zamkowa 20), „Polhurt” – Towarzystwo Przemysłowo-Handlowe (pod numerem 20), wytwórnia chemiczna „Steinhoff” (ul. Zamkowa 20), „Progress” Zjednoczone Górnośląskie Kopalnie (biuro sprzedaży węgla, ul. Zamkowa 10), sklep z benzyną, olejami i smarami H. Schwidewskiego (ul. Zamkowa 37 i 38), oddział Banku Kupieckiego Śląskiego i towarzystwa ubezpieczeniowego „Przyszłość” (pod numerem 1)[23]. W miejscu dzisiejszego ronda istniał przejazd kolejowy kolejki wąskotorowej, prowadzącej do kopalni „Ferdynand”[24].

Pochód 1-majowy wzdłuż ówczesnej ulicy Armii Czerwonej na wysokości Koszutki w 1971/1972 roku

4 września 1939 roku naprzeciw Domu Powstańca przy ówczesnej ulicy Zamkowej żołnierze Wehrmachtu rozstrzelali schwytanych polskich obrońców miasta – łącznie około osiemdziesięciu harcerzy i dawnych powstańców śląskich, wśród nich Nikodema Renca[25]. W 1945 roku uruchomiono pod numerem 38 oddział przedsiębiorstwa „Papyrus” z Krakowa[21].

Aleja w Korfantego na wysokości budynku nr 1 w lipcu 2008 roku (przed modernizacją)

W 1959 roku władze Miasta Katowice podjęły decyzję o przebudowie Śródmieścia, w tym Rynku. Kamienice jego północnej pierzei wyburzono, by poszerzyć ulicę Armii Czerwonej i tym samym zapoczątkować rozbudowę Śródmieścia w kierunku północnym, które do tego czasu zajmowane było przez dawne zabudowania huty „Marta” i pałacyku von Thiele-Wincklerów[26][27] (plany poszerzenia arterii zaczęto realizować już w 1938 roku – wyburzono wtedy kamienice pod numerami 4 i 5[19]). W latach sześćdziesiątych XX w. wzniesiono tzw. Blok Zachód – ciąg galerii i budynków usługowo-handlowych. Jego projektantem był M. Król. Założenie obejmowało budowę wysokościowców – Separatora (bud. 1968), Ślizgowca (bud. 1968) oraz Superjednostki (bud. 1967–72)[28]. W 1965 roku na skrzyżowaniu z ulicą Feliksa Dzierżyńskiego (dzisiejsza ulica Chorzowska) i alei Walentego Roździeńskiego wybudowano rondo gen. Jerzego Ziętka z podziemnymi przejściami projektu W. Lipowczana[29].

9 grudnia 2006 roku oddano do użytku przebudowane rondo ze szklaną kopułą oraz podziemny bezkolizyjny tunel długości około 650 metrów. Dnia 3 sierpnia 2010 roku aleją prowadziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010, a 2 sierpnia 2011 roku – trasa trzeciego etapu Tour de Pologne 2011. W następnych latach aleją także jechali kolarze[30].

W późniejszym czasie dokonano przebudowę alei na odcinku od Rynku do ronda gen J. Ziętka. 18 maja 2011 roku zostało wszczęte postępowanie administracyjne, mające na celu wydanie decyzji na realizację inwestycji drogowej pn.: Przebudowa układu drogowego, placów publicznych, torowiska tramwajowego oraz infrastruktury technicznej w strefie Rondo–Rynek dla przedsięwzięcia Przebudowa strefy śródmiejskiej miasta Katowice[31]. Prace budowlane zrealizowano do 2015 roku. W ramach prac na odcinku od Rynku do ronda gen. J. Ziętka przebudowano m.in. torowisko tramwajowe, jezdnię i infrastrukturę techniczną[32]. Wymieniono również nawierzchnię chodników i postawiono nowe wiaty przystankowe[33].

Opis i dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

Aleja zaznaczona czerwoną linią na mapie z 1933 roku

Aleja W. Korfantego na całej długości przebiega przez obszar trzech dzielnic: Śródmieścia, Koszutki i Wełnowca-Józefowca[1]. Jest jedną z najdłuższych dróg w Katowicach[34] – jej długość wynosi 3 885 m[35]. Stanowi ona drogę powiatową o klasie drogi zbiorczej[36]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[37]. W systemie TERYT aleja widnieje pod numerem 38509[38].

Od Rynku do skrzyżowania z ulicą Jesionową i ulicą Słoneczną droga posiada dwa pasy ruchu w każdym kierunku oraz dodatkowy pas poboczny, przeznaczony dla autobusów. W najszerszym miejscu jezdnia ma 15 m, a chodnik 9,5 m, natomiast w najwęższym odpowiednio 7 i 1,5 m[35]. Pod aleją zlokalizowane jest odgałęzienie wodociągu magistralnego GPW o przekroju Ø 600 mm, będącego w eksploatacji Katowickich Wodociągów. Skrajem alei biegnie szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego[39].

Aleja W. Korfantego jest jedną z dróg w Katowicach, na którym notuje się najwięcej kolizji i wypadków drogowych[40]. Średnie natężenie ruchu w godzinie szczytu popołudniowego na odcinku alei od ulicy Piastowskiej do ronda gen. Jerzego Ziętka według badań przeprowadzonych we wrześniu 2007 roku wynosiło 1 702 samochody na godzinę, z czego 92,9% pojazdów stanowiły samochody osobowe[41].

Aleją W. Korfantego kursują autobusy i kursujące na całej długości tramwaje na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM)[42] oraz autobusy PKM Jaworzno[43]. W ciągu alei znajdują się następujące przystanki: Katowice Aleja Korfantego, Katowice Rondo, Koszutka Misjonarzy Oblatów, Koszutka GIG, Koszutka Słoneczna, Koszutka Jesionowa, Wełnowiec Poczta, Wełnowiec Kościół, Wełnowiec Gnieźnieńska i Wełnowiec Plac Alfreda[42]. W rejonie skrzyżowań z ulicą Słoneczną i z ulicą Telewizyjną (plac Alfreda) znajdują się pętle tramwajowe – pierwsza z nich została oddana do użytku 5 września 1964 roku, natomiast druga w obecnym miejscu w 1956 roku[44].

Historyczne obiekty[edytuj | edytuj kod]

Przy alei Wojciecha Korfantego wzniesiono następujące obiekty:

  • hala widowiskowa Spodek (al. W. Korfantego 35); wzniesiona w latach 1964–1971 według projektu Biura Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy, reprezentowanego przez architektów Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego; wykonawcą konstrukcji został Andrzej Żórawski; kubatura hali głównej to 246 624 m³, całkowita powierzchnia użytkowa hali – 15 386 m², stałych miejsc siedzących – 7 776; koszt budowy wyniósł 800 000 000 złotych; do 1997 obiekt nosił nazwę Wojewódzka Hala Widowiskowo-Sportowa w Katowicach[47][60];
  • kamienice mieszkalne (al. W. Korfantego 58, 68), wybudowane w 1936 roku w stylu funkcjonalizmu[61];
  • kamienica mieszkalna (al. W. Korfantego 60), wzniesiona w 1937 roku w stylu funkcjonalizmu[61];
  • kamienice mieszkalne (al. W. Korfantego 66, 70, 72, 74, 76), wybudowane pod koniec lat trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalistycznym[61];
  • willa w ogrodzie (al. W. Korfantego 71), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[61];
  • kamienice mieszkalne (al. W. Korfantego 80, 84), wybudowane pod koniec lat czterdziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[61];
  • budynki mieszkalne (al. W. Korfantego 111/113, 115), wzniesione na początku XX wieku[61];
  • neoklasycystyczny budynek Sądu Apelacyjnego (al. W. Korfantego 117, 119), wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1664/97 z 15 grudnia 1997 roku[45], nr rej.: A/562/2019 z 23 października 2019 roku[45]); został wzniesiony prawdopodobnie w 1905 roku; ochroną objęty jest budynek wraz ze schodami[62]; budynek jest dawną siedzibą koncernu Hohenlohe Werke (niem. Zakłady Hohenlohego)[63];
  • zabytkowe budynki mieszkalne (al. W. Korfantego 118, 120, 124/126, 128, 123, 125, 127, 131, 133, 134/136)[61][64];
  • kościół pw. NMP Wspomożenia Wiernych (al. W. Korfantego 121/1)[61][64]; wzniesiony i poświęcony w 1930 roku; konsekrowany 4 października 1970 roku przez bpa Czesława Domina[65];
  • budynek plebanii (al. W. Korfantego 121), wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku w stylu neoklasycystycznym, jako dany budynek administracji huty Hohenlohe[61];
  • zabudowa mieszkaniowa kolonii Fryderyka (al. W. Korfantego 147/145, 151/149, 153/155, 157/159, 161/163, 165/167, 181/183, 185/187, 189)[61], pochodząca z XIX wieku[66][67];
  • dawna hala pieców destylacyjnych w Zakładach Metalurgicznych „Silesia”[61] (w Wełnowcu), przy al. W. Korfantego 141 (róg z ul. Konduktorską 8)[68], wpisana do rejestru zabytków (nr rej.: A/1385/89 z 30 maja 1989 roku), wzniesiona w 1913, w stylu modernizmu[46]; budynek ten skreślono z rejestru decyzją Ministra Kultury z 4 kwietnia 2005 roku i wyburzono[69];
  • zabudowa szybu „Alfred” (al. W. Korfantego 182, 184), wpisana do rejestru zabytków (nr rej.: A/1228/78 z 19 sierpnia 1978 roku[45]); teren wraz z obiektami dawnej kopalni „Alfred”: lokomotywownia, warsztaty, kotłownia, maszynownia, nadszybie, łaźnia, cechownia, kuźnia, stajnia, dwa domy mieszkalne; budynki pochodzą z 1910 roku, zostały wybudowane w stylu historyzmu i modernizmu; do rejestru wpisany został także starodrzew[62][68].

Instytucje[edytuj | edytuj kod]

Wieżowiec Głównego Instytutu Górnictwa (al. W. Korfantego 79)
Budynek DL Center Point III (al. W. Korfantego 138)

Przy al. Wojciecha Korfantego, według stanu z marca 2021 roku, swoją siedzibę mają:

  • Galeria Sztuki Współczesnej Biura Wystaw Artystycznych (al. W. Korfantego 6)[70];
  • Śląskie Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej w Katowicach (al. W. Korfantego 8)[71].
  • Atelier Fotografii Alternatywnej „Silmaril” (al. W. Korfantego 16)[72];
  • Administracja Osiedla Superjednostka Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej (al. W. Korfantego 32/11)[73];
  • Kompleks przy al. W. Korfantego 35: Hala Widowiskowo-Sportowa Spodek (w tym lodowisko, sala gimnastyczna i basen)[60], Hotel Diament Spodek[74];
  • Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze (al. W. Korfantego 38)[75];
  • Polska Technika Górnicza (al. W. Korfantego 51/46)[76];
  • Wieżowiec GIG Office Point (al. W. Korfantego 79)[77];
  • Zakład Budowy Urządzeń i Aparatury Naukowo-Doświadczalnej (al. W. Korfantego 81)[78];
  • Sąd Apelacyjny w Katowicach (al. W. Korfantego 117/119)[79];
  • Rzymskokatolicka parafia Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych (al. W Korfantego 121/1)[80];
  • Katowickie Przedsiębiorstwo Geologiczne (al. W. Korfantego 125a)[81];
  • Urząd Pocztowy Katowice 12 (al. W. Korfantego 128)[82];
  • DL Atrium[83] (dawniej Reinhold Center) – zespół budynków biurowo-konferencyjnych (al. W. Korfantego 138); w 2010 zakończyła się pierwsza faza budowy – do użytku oddano obiekt PKP Cargo[84];
  • Oświata i Biznes[85] oraz Rzemieślnicza Branżowa Szkoła I Stopnia w Katowicach (al. W. Korfantego 141)[86];
  • Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie. Oddział Śląski (al. W Korfantego 191)[87].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Według innego źródła – Bulsa 2018, s. 114 – Ślizgowiec został wybudowany w 1960 roku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej: Numeryczna Mapa Zasadnicza. emapa.katowice.eu. [dostęp 2021-03-23]. (pol.).
  2. a b Śląska Organizacja Turystyczna: Dawny Hotel "Grand" w Katowicach. slaskie.travel. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  3. a b Bulsa 2018 ↓, s. 114.
  4. a b c Bulsa 2018 ↓, s. 118.
  5. a b OpenStreetMap: Mapa Podstawowa. www.openstreetmap.org. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  6. Bulsa 2018 ↓, s. 116.
  7. Bulsa 2018 ↓, s. 117.
  8. Plewako 1985 ↓, s. 7.
  9. Janota 2008 ↓, s. 6.
  10. Moskal 1993 ↓, s. 14, 15, 190.
  11. Szaraniec 1996 ↓, s. 142, 143.
  12. Moskal 1993 ↓, s. 22.
  13. Broszkiewicz ↓, s. 26.
  14. Piotrowiak 2004 ↓.
  15. Lipońska-Sajdak 1995 ↓, s. 5.
  16. Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2021-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  17. Gauhauptstadt Kattowitz, bearb. und herausg. Stadtvermessungsamt, 1942, 1:10 000.
  18. Moskal 1993 ↓, s. 383.
  19. a b Górnośląskie Dziedzictwo: Nie bójmy się historii i zabytków Katowic. www.gornoslaskie-dziedzictwo.com. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  20. Abramski 2000 ↓, s. 104.
  21. a b Abramski 2000 ↓, s. 106.
  22. Janota 2010 ↓, s. 12.
  23. Janota 2010 ↓, s. 51.
  24. Broszkiewicz ↓, s. 56.
  25. Szaflarski 1978 ↓, s. 310.
  26. Bulsa i Szmatloch 2018 ↓, s. 7-10.
  27. Plewako 1985 ↓, s. 8.
  28. Adamczyk 1993 ↓, s. 25.
  29. Adamczyk 1993 ↓, s. 26.
  30. Tour de Pologne w Katowicach 2011. Zobacz, gdzie pojadą kolarze. katowice.naszemiasto.pl, 2011-07-19. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  31. Urząd Miasta Katowice, Obwieszczenie w sprawie wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: Przebudowa układu drogowego w strefie Rondo-Rynek w Katowicach [dostęp 2011-08-30] (pol.).
  32. NDI: Przebudowa Centrum Katowic. www.ndi.pl. [dostęp 2021-03-26]. (pol.).
  33. Wydział Promocji Urzędu Miasta Katowice: Remont alei Korfantego. przemiana.katowice.eu, 2014-12-16. [dostęp 2021-03-26]. (pol.).
  34. Bulsa 2018 ↓, s. 108.
  35. a b c Bulsa 2018 ↓, s. 119.
  36. Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2021-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (pol.).
  37. Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: O Zarządzie. www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-24)]. (pol.).
  38. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  39. Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr XII/218/07 Rady Miasta Katowice z dnia 25 VI 2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru dzielnicy Wełnowiec - Józefowiec w Katowicach. www.bip.katowice.eu, 2007-06-25. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  40. Studium... 2012 ↓, s. 73.
  41. Studium... 2012 ↓, s. 77.
  42. a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2021-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).
  43. PKM Jaworzno: Przystanek: Katowice Aleja Korfantego. www.pkm.jaworzno.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  44. Bulsa 2018 ↓, s. 113.
  45. a b c d e Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2019-03-25].
  46. a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  47. a b c d e Chojecka 2004 ↓, s. 452.
  48. a b c Moskal 1993 ↓, s. 55-57.
  49. Tomasz Nieć: Ostatnia przeprowadzka Muzeum Śląskiego. TVP3 Katowice, 2018-03-27. [dostęp 2021-03-25].
  50. Borowik 2019 ↓, s. 102.
  51. Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2024-03-16]
  52. Przemysław Jedlecki: Wieżowiec w centrum Katowic wybudowano w niezwykły sposób. Teraz się zmieni. katowice.wyborcza.pl, 2016-09-29. [dostęp 2021-03-26]. (pol.).
  53. Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej. Stowarzyszenie Architektów Polskich: In memoriam - Pamięci Architektów Polskich. arch. Tadeusz Eugeniusz Łobos. www.inmemoriam.architektsarp.pl, 2016-01-03. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  54. Abramski 2000 ↓, s. 105.
  55. Obrazoformy Zdzisława Stanka w Muzeum Śląskim. news.o.pl, 2012-09-15. [dostęp 2021-03-25].
  56. Justyna Przybytek: Centrum U Michalika jest burzone. [w:] naszemiasto.pl Katowice [on-line]. Polska Press, 2013-07-23. [dostęp 2021-03-25].
  57. Bulsa i Szmatloch 2019 ↓, s. 58.
  58. Pałac zburzą, na wieżowiec trzeba będzie jeszcze poczekać. katowice.wyborcza.pl, 2011-05-30. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  59. Jowita Rojek: Superjednostka w Katowicach. Skomasowana jednostka mieszkaniowa – spotkanie z rzeczywistością. architektura.muratorplus.pl, 2020-04-29. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  60. a b Hala Widowiskowo-Sportowa Spodek: Fakty i liczby. www.spodekkatowice.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  61. a b c d e f g h i j k Studium... 2012 ↓, Załącznik 1.9.
  62. a b Urząd Miasta Katowice: Wykaz obiektów chronionych poprzez wpis do rejestru zabytków. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  63. Szaraniec 1996 ↓, s. 244.
  64. a b Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr XVI/314/07 Rady Miasta Katowice z dnia 24.09.2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru dzielnicy Dąb - Wełnowiec w Katowicach. www.bip.katowice.eu, 2007-09-24. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  65. Parafia NMP Wspomożenia Wiernych w Katowicach-Wełnowcu: Historia parafii. www.nmpwelnowiec.katowice.opoka.org.pl. [dostęp 2021-03-15]. (pol.).
  66. Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr LXIII/1482/06 Rady Miasta Katowice z dnia 31.07.2006 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulic: Al. Korfantego − Konduktorska w Katowicach. www.bip.katowice.eu, 2006-07-31. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  67. Szaraniec 1996 ↓, s. 101.
  68. a b Rada Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  69. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach, Rejestr A – Wykaz na 13 stycznia 2021 roku [online], wkz.katowice.pl (pol.).
  70. Galeria Sztuki Współczesnej BWA: Kontakt. bwa.katowice.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  71. Śląskie Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej w Katowicach. www.slaskietkkf.tnb.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  72. Atelier Fotografii Alternatywnej SILMARIL. www.fotomody.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  73. Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa: Administracja Osiedla Superjednostka. www.ksm.katowice.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  74. Hotele Diament: KATOWICE. www.hotelediament.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  75. Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze: Kontakt. www.gtl.com.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  76. POLSKA TECHNIKA GÓRNICZA: Kontakt. ptg.info.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  77. Urbanity: Biurowiec GIG. www.urbanity.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  78. ZBUIAND: Kontakt. zbuiand.com.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  79. Sąd Apelacyjny w Katowicach: Kontakt. katowice.sa.gov.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  80. Archidiecezja katowicka: Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych - Katowice Wełnowiec. archidiecezjakatowicka.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  81. EC Katowickie Przedsiębiorstwo Geologiczne. www.kpg-katowice.com.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  82. Poczta Polska - Urząd Pocztowy Katowice 12 Katowice. mojekatowice.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  83. DL INVEST GROUP S.A: DL ATRIUM. dlinvest.pl. [dostęp 2021-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-18)]. (pol.).
  84. Reinhold Center. www.urbanity.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  85. Oświata i Biznes: Kontakt. www.oswiata.slask.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  86. Rzemieślnicza Branżowa Szkoła I Stopnia w Katowicach: Kontakt. rsz.katowice.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).
  87. Instytut Techniki Budowlanej. www.itb.pl. [dostęp 2021-03-25]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]