Akcja Koppe

Akcja Koppe

Tablica upamiętniająca poległych uczestników zamachu. Kraków, ul. Powiśle 3
Państwo	Polska pod okupacją III Rzeszy (Generalne Gubernatorstwo)
Miejsce	Kraków
Data	11 lipca 1944
Liczba zabitych	5 osób
Typ ataku	broń palna
Sprawca	Armia Krajowa
Położenie na mapie Polski w 1939 miejsce zdarzenia
50°03′20,761″N 19°55′48,439″E/50,055767 19,930122

Akcja Koppe – nieudana (w głównym zamiarze) akcja polskiego ruchu oporu, przeprowadzona 11 lipca 1944 w Krakowie przez oddział Komendy Głównej Armii Krajowej przeciwko SS-Obergruppenführerowi Wilhelmowi Koppemu, wyższemu dowódcy SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie i jednocześnie sekretarzowi stanu w niemieckim „rządzie” Generalnego Gubernatorstwa i zastępcy Hansa Franka^[1] .

Wilhelm Koppe został skazany na śmierć wyrokiem Kierownictwa Polskiego Państwa Podziemnego za bezwzględne represje i masowe zbrodnie na Polakach i Żydach. Zamach, mimo iż został starannie przygotowany, nie udał się, gdyż ostrzelany samochód Koppego zdołał uciec z miejsca zdarzenia. Koppe został tylko ranny, zginęło natomiast kilku towarzyszących mu Niemców.

Według Stachiewicza, pomimo fiaska samego wykonania wyroku, nie sposób mówić o fiasku akcji jako całości. Dowództwo, oraz inni organizatorzy i uczestnicy wykazali się inwencją, wyrażoną w wielomiesięcznych, szczegółowych i udanych przygotowaniach (oddzielnie organizowane przerzuty kilku samochodów, wielu ludzi, amunicji, broni, ubiorów, aprowizacji, dokumentów itp.). Po akcji, w czasie odskoku – mimo niedoskonałej łączności i innych utrudnień – przynajmniej z początku dość dobra koordynacja, a nade wszystko – ofiarność żołnierzy, łączniczek i całej obsługi – była świadectwem oddania i patriotyzmu wszystkich, którzy wzięli udział w operacji. Akcja „Koppe” miała znaczenie moralne i psychologiczne (również, a może szczególnie dla Niemców), a jej sprawna organizacja (uwzględniająca miesiące przygotowań w warunkach okupacyjnych i trzy dni na samo wykonanie) stała się wsparciem psychicznym dla walczącego Podziemia i społeczeństwa, pomimo finalnie dotkliwych strat^[2] .

Przebieg akcji[edytuj | edytuj kod]

Wydzielona grupa z batalionu AK „Parasol”, dowodzona przez Stanisława Leopolda ps. „Rafał”, na przełomie czerwca i lipca 1944 przyjechała do Krakowa, gdzie wspólnie z Kedywem przygotowywała się do przeprowadzenia zamachu i rozpoznawała teren operacji. Początkowo akcję miano wykonać 5 i 7 lipca 1944, jednak nieoczekiwanie Koppe zmienił stałą trasę przejazdu. W końcu 11 lipca 1944 przed godziną 9:00 rano grupy uderzeniowe batalionu AK „Parasol” ostrzelały samochód na ulicy Powiśle u wjazdu na plac Juliusza Kossaka, przy jednoczesnej próbie zablokowania Mercedesa Koppego przez samochód Chevrolet 4 t prowadzony przez Mieczysława Janickiego ps. „Otwocki” i Chevroleta 3/4 t Stefana Dyża ps. „Pikuś”. Dwa inne samochody czekały na placu Kossaka, aby uniemożliwić ewentualną ucieczkę Koppemu – był to Mercedes 170 prowadzony przez Bogusława Niepokoja ps. „Storch” oraz BMW Jana Bernatowicza ps. „Bartek”.

Mimo silnego ostrzału samochód Koppego ominął blokadę i skręcił w ulicę Zwierzyniecką, oddalając się z miejsca zdarzenia. Podczas akcji zabitych zostało kilku Niemców, w tym oficer SS – osobisty adiutant Koppego. Sam Koppe został ranny i przeżył zamach. Jedna z grup uderzeniowych batalionu AK „Parasol” miała rannego, jednak podczas ucieczki z Krakowa w kierunku północnym została zaatakowana przez żandarmów niemieckich koło wsi Kąty. W tej potyczce zginęło czterech żandarmów, w tym jeden oficer; AK-owcy stracili jednego rannego. Potem doszło do kolejnego starcia, tym razem z żołnierzami Wehrmachtu we wsi Udórz położonej na północ od Wolbromia. W wyniku tego starcia AK poniosła duże straty – na miejscu zginęło dwóch żołnierzy, kolejnych pięcioro odniosło rany. Troje spośród nich trafiło do niemieckiej niewoli. Zostali oni poddani torturom, a następnie zamordowani^[2] [3].

Uczestnicy[edytuj | edytuj kod]

Rozkaz do wykonania akcji dostał oddział 1 kompanii batalionu Armii Krajowej „Parasol” w składzie:

Dowódcy[edytuj | edytuj kod]

• Stanisław Leopold ps. „Rafał” – dowódca
• Stanisław Huskowski ps. „Ali” – zastępca dowódcy

Żołnierze[edytuj | edytuj kod]

Łączniczki[edytuj | edytuj kod]

• Irena Sokołowska ps. „Bobo”
• Zofia Sokołowska ps. „Dzidzia”
• Zofia Jasieńska ps. „Ina”
• Irena Potoczek ps. „Ada”
• Maria Stypułkowska-Chojecka ps. „Kama”
• Elżbieta Dziębowska ps. „Dewajtis”

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Wojciech Königsberg: AK 75. Brawurowe akcje Armii Krajowej. Kraków: Znak, 2017. ISBN 978-83-240-4232-6.
• Piotr Stachiewicz: Akcja Koppe: Krakowska akcja Parasola. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 978-83-11-06752-3.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Specjalna operacja bojowa „Koppe”. 208wdhiz.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-30)].
• Zamach na dowódcę SS i policji w GG Wilhelma Koppego

• p
• d
• e

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja „Ostra Brama” Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Mikuliszkami Bitwa pod Graużyszkami Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy