7 Regiment Pieszy Litewski
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | 1790 |
| Nazwa wyróżniająca | Fizylierów |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Ostatni | Ludwik Giełgud |
| Działania zbrojne | |
| Wojna w obronie Konstytucji 3 maja Powstanie kościuszkowskie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | patrz: stanowiska |
| Rodzaj wojsk | |
.jpg)
7 Regiment Pieszy Litewski – oddział piechoty armii Wielkiego Księstwa Litewskiego wojska I Rzeczypospolitej.
Regiment często zwano także Regimentem Fizylierów[1].
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Regiment utworzony z batalionu Grodzieńskiego w 1790[2]. 2 marca 1790 Komisja Wojskowa wydała rozkaz sformowania regimentu. Jego szefem mianowany został generał artylerii litewskiej Kazimierz Nestor Sapieha.
[...] Stosuiąc zaś zawsze chęci Nasze do chęci narodu, iako i własnego serca skłonności My Król, dogadzaiąc batalion Grodzieński kosztem Naszym erygowany, i dotąd utrzymywany, do woyska Rzeczypospolitey w ofierze natychmiast przyłączamy i inkorporować do regimentów Litewskich kommissyi woyskowey w żołd skarbu tegoż polecamy, z ostrzeżeniem rang wszystkim oficerom, na iakie przez Nas w tymże batalionie patentowani byli [...][1].
Początkowo umieszczono go w hierarchii piechoty litewskiej na piątym miejscu[a]. W praktyce jednak otrzymał pierwszy wolny numer – numer siódmy[1].
Stan jednostki w kwietniu 1790 roku wynosił etatowo 723 „głowy”, a faktycznie 118 żołnierzy i składał się jedynie ze sztabu i dwóch kompanii[3].
Z czasem regiment został rozbudowywany. W kwietniu 1792 roku liczył etatowo 789 żołnierzy, a faktycznie posiadał ich 713[4]
W lipcu 1792 roku powiększono regiment o cztery nowe kompanie. We wrześniu 1792 roku etat przewidywał 1440 żołnierzy, a faktycznie było ich 1163[5]. Dawało to w tym momencie regimentowi 7 pierwszeństwo pod względem liczebności wśród jednostek pieszych. W wyniku redukcji 1793 roku, etat wyjątkowo nie zmienił się i dalej wynosił 1440 osób. Stan faktyczny spadł jednak do 1086 żołnierzy. Prawdopodobnie nadal była to najliczniejsza piesza jednostka litewska i taką pozostała do wybuchu powstania kościuszkowskiego[4]. Można przyjąć, że w kwietniu 1794 roku stan regimentu wynosił etatowo 1440 żołnierzy, a faktyczny 1086[6].
Regiment posiadał dwa bataliony złożone z czterech kompanii[7]. Jego stan na dzień 1 sierpnia 1793 wynosił 1108 ludzi, a 16 kwietnia 1794 roku około 930[7].
Barwa regimentu[edytuj | edytuj kod]
- Podczas insurekcji kościuszkowskiej regiment generała artylerii nosił wyłogi pąsowe, guziki srebrne[8].
Stanowiska[edytuj | edytuj kod]
Regiment stacjonował w następujących miejscowościach[2]:
Żołnierze regimentu[edytuj | edytuj kod]
Regimentem dowodził zazwyczaj pułkownik. Stanowisko szefa regimentu, związane z wielkimi poborami, było najczęściej uważane za synekurę. Szefowie posiadali prawo fortragowania (przedstawiania do awansu) oficerów[9]. Początkowo w sztabie znajdowało się czterech oficerów: podpułkownik, major, kapitan regimentskwatermistrz i porucznik adiutant. W kompaniach: kapitan z kompanią, kapitan sztabowy, czterech poruczników, dwóch podporuczników i dwóch chorążych[3]. W lipcu 1792 roku w sztabie był szef regimentu i regimentsfelczer, pułkownik, podpułkownik, dwóch majorów, kwatermistrz, audytor i prawdopodobnie dwóch adiutantów. W kompaniach trzech kapitanów z kompanią, trzech kapitanów sztabowych (od 1793 czwarty), ośmiu poruczników i ośmiu chorążych. W lipcu 1792 patenty oficerskie otrzymało 11 podporuczników. Czwarty kapitan pojawił się w 1793 roku. Wtedy w regimencie było 40 oficerów, nie licząc szefa i regimentsfelczera[10].
Szefowie[2]:
- Kazimierz Nestor Sapieha (gen. art. i szef korpusu inż. Wielkiego Księstwa Litewskiego)
- Ludwik Giełgud (strażnik Wielkiego Księstwa Litewskiego 1793–1794)
Pułkownicy[2]:
- Felicjan Gorzeński (1792),
- ppłk Stefan Grabowski (1791–1794).
Walki regimentu[edytuj | edytuj kod]
7 Regiment Pieszy Litewski uczestniczył w 1792 w VII wojnie polsko-rosyjskiej toczonej w obronie Konstytucji 3 Maja.
Bitwy i potyczki[2]:
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W ten sposób nawiązano do koronnego odpowiednika - regimentu pieszego fizylierów nr 5
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 439.
- ↑ a b c d e Gembarzewski 1925 ↓, s. 35.
- ↑ a b Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 440.
- ↑ a b Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 440-441.
- ↑ Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. XXIV.
- ↑ Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. XXVI.
- ↑ a b Ratajczyk i Teodorczyk 1987 ↓, s. 102.
- ↑ Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.
- ↑ Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. XI.
- ↑ Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 441.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717–1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998. ISBN 83-7188-186-X.
- Mariusz Machynia, Valdas Rakutis, Czesław Srzednicki: Oficerowie wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sztab, kawaleria, artyleria, wojska inżynieryjne i piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1999. ISBN 83-7188-239-4.
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.
| Okresy | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Struktury | |||||||
| Rodzaje wojsk | |||||||
| Formacje wojskowe |
| ||||||
| Konfederacje żołnierskie | |||||||
| Rokosze | |||||||
| Hetmani | |||||||
| Terminy wojskowe | |||||||
| Większe oddziały w XVII wieku | |||||||
| Armia koronna w XVIII wieku |
| ||||||
| Armia litewska w XVIII wieku |
| ||||||
| Insurekcja kościuszkowska |
| ||||||
