12 Brygada Zmechanizowana

12 Brygada Zmechanizowana

Odznaka pamiątkowa
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1996
Patron	gen. broni Józef Haller
Tradycje
Święto	15 maja
Nadanie sztandaru	23 czerwca 1996[1]
Rodowód	5 Pułk Zmechanizowany
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Grzegorz Duda
Obecny	gen. bryg. Dariusz Czekaj
Organizacja
Numer	1749
Dyslokacja	Szczecin
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska zmechanizowane
Podległość	12 Dywizja Zmechanizowana[2]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

12 Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Hallera (12 BZ) – związek taktyczny wojsk zmechanizowanych Sił Zbrojnych RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

Brygada powstała w 1996 na bazie 5 pułku zmechanizowanego jako jednostka 12 Dywizji Zmechanizowanej^[3][4]. 12 Brygada Zmechanizowana należy do największych i najnowocześniejszych jednostek w wojskach lądowych. W 2006 roku otrzymała transportery opancerzone Rosomak.

Tradycje[edytuj | edytuj kod]

Decyzją Ministra Obrony Narodowej nr 51 z 10 kwietnia 1996 dla zachowania w pamięci czynów żołnierzy jednostek piechoty oznaczonych cyfrą „5” oraz żołnierzy pułków wchodzących w skład 12 Dywizji Piechoty II Rzeczypospolitej przejęła tradycje^[5][6]:

• regimentu artylerii koronnej 1673–1775
• 5 regimentu fizylierów 1775–1786
• 5 batalionu piechoty Legionów gen. J.H. Dąbrowskiego 1797–1803
• 5 pułku piechoty Księstwa Warszawskiego 1806–1814
• 5 pułku piechoty liniowej 1815–1831
• 5 pułku piechoty 1 Brygady Legionów J. Piłsudskiego 1914–1917
• 5 pułku piechoty Legionów 1918–1939
• 5 pułku piechoty 1943–1962
• 5 pułku zmechanizowanego 1962–1995
• 51 pułku piechoty strzelców kresowych 1918–1939
• 52 pułku piechoty strzelców kresowych 1918–1939
• 54 pułku piechoty strzelców kresowych 1918–1939
• 12 kresowego pułku artylerii lekkiej (dla dywizjonu artylerii mieszanej) 1919–1939

W 2007 12 Brygada Zmechanizowana przejęła tradycje rozformowanej 6 Brygady Kawalerii Pancernej ze Stargardu Szczecińskiego^[7].

Święto brygady obchodzone jest 15 maja, w celu upamiętnienia daty powrotu do kraju oddziałów Armii Polskiej we Francji w 1919 oraz dla zachowania w pamięci daty 15 maja 1949, kiedy to pododdziały 5 Pułku Piechoty przybyły i rozpoczęły służbę w garnizonie Szczecin^[8].

15 maja 2007, w 90 rocznicę wydania dekretu Prezydenta Republiki Francuskiej o utworzeniu Armii Polskiej we Francji, odbyła się uroczystość na terenie koszar jednostki podczas której wręczono brygadzie repliki sztandaru 1 pułku strzelców polskich we Francji oraz ceremonia odsłonięcia pomnika patrona brygady – generała broni Józefa Hallera^[8].

Struktura organizacyjna (2010)[edytuj | edytuj kod]

• dowództwo i sztab – Szczecin
• batalion dowodzenia – Szczecin
• 1 batalion piechoty zmotoryzowanej – Szczecin
• 14 batalion Ułanów Jazłowieckich (2 batalion piechoty zmotoryzowanej) – Stargard
• 3 batalion piechoty zmotoryzowanej – Stargard
• dywizjon przeciwlotniczy – Stargard
• dywizjon artylerii samobieżnej – Choszczno
• kompania rozpoznawcza – Szczecin
• 2 batalion saperów – Stargard
• batalion logistyczny – Szczecin
• Grupa Zabezpieczenia Medycznego – Szczecin

Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]

• kołowe transportery opancerzone Rosomak
• samobieżne moździerze 120 mm Rak^[9]
• bojowe wozy piechoty BWP-1
• samobieżne armatohaubice Dana
• rozpoznawcze samochody opancerzone BRDM-2
• samochody terenowe Honker
• przeciwpancerne pociski kierowane Spike
• karabiny wyborowe Bor, Tor, Alex, Sako TRG 22
• armaty przeciwlotnicze ZU-23-2 „Hibneryt”
• PPZR „Grom”
• Stacje radiolokacyjne NUR -22^[10] i ZDPSR Soła^[11]
• wozy dowodzenia i kierowania ogniem (Łowcza-3K, Rega 1, 2, 3)^[10]

Symbole brygady[edytuj | edytuj kod]

Sztandar

23 czerwca 1996 prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, na Wałach Chrobrego w Szczecinie, wręczył dowódcy brygady ppłk. dypl. Grzegorzowi Dudzie sztandar^[1]. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli członkowie Zarządu Okręgowego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Szczecinie: prof. dr hab. Tadeusz Mieczkowski ps.Bończa i kpt. w st. spocz. Roman Wilczek ps. Lupus.

Płat sztandaru to biała tkanina w kształcie kwadratu o wymiarach 75×75 cm, po której obu stronach znajduje się krzyż kawalerski wykonany z tkaniny czerwonej. Jeden bok sztandaru wszyty jest w białą skórę. Boki sztandaru obszyte złotą frędzlą. Na stronie głównej płata, pośrodku krzyża kawalerskiego, znajdują się dwie gałązki wawrzynu, haftowane złotym szychem. Pośrodku wieńca umieszczony wizerunek orła białego z głową zwróconą do drzewca. W rogach płata umieszczone są wieńce wawrzynu z numerem jednostki – 12.

Na stronie odwrotnej płata, pośrodku krzyża kawalerskiego, znajduje się napis „BÓG HONOR OJCZYZNA” w wieńcu z wawrzynu. W rogach płata umieszczone są wieńce wawrzynu, a w ich polach^[12]:

• w prawym górnym wizerunek Krzyża Pamiątkowego AK
• w prawym wizerunek odznaki pamiątkowej 12 Brygady Zmechanizowanej
• w lewym dolnym wieńcu wawrzynu litery JH
• w lewym górnym odwzorowanie herbu Szczecina

Odznaka pamiątkowa
Odznaka nawiązuje do kształtu odznaki 54 pułku piechoty Strzelców Kresowych. Ma kształt równoramiennego krzyża o wymiarach 40x40 mm. Ramiona pokryte są granatową emalią z żółtym obrzeżem. Na ramionach znajdują się napisy: 12, BZ, 5 pz oraz herb Szczecina. Na środku krzyża nałożona jest odznaka oficerska Armii Polskiej we Francji w kształcie zielonego rombu, a na nim stylizowany orzeł piastowski. Ramiona krzyża są złączone wieńcem laurowo dębowym^[12].

Szkolenie bojowe, misje wojskowe[edytuj | edytuj kod]

Szkolenie bojowe[edytuj | edytuj kod]

12 Brygada Zmechanizowana, która powstała w 1996 wskutek przemian strukturalnych Wojsk Lądowych, to obecnie jedna z najlepiej wyszkolonych jednostek Wojsk Lądowych. Pełniła i pełni służbę w Polskich Kontyngentach Wojskowych, uczestniczyła i uczestniczy w wielu ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych^[13]. W latach 2000–2006 3 bpzmot (w strukturze brygady do 2006 funkcjonował jako 1 batalion zmechanizowany, w 2006 zmienił nazwę na 2 batalion zmechanizowany, a w 2008 na 3 batalion piechoty zmotoryzowanej, w 2011 przeniesiony do Stargardu^[14]) 12 BZ wchodził w skład Międzynarodowej Brygady Szybkiego Rozwinięcia (SHIRBRIG), a w 2003 uczestniczył w operacji „Iraqi Freedom”, tworząc batalionową Grupę Bojową^[15]. Od 2005 w strukturach 12 BZ jest zawodowa Wojskowa Straż Pożarna, która stacjonuje w Stargardzie^[16]. Bdow od początku powstania miał i ma za zadanie podczas szkolenia, ćwiczeń 12 BZ przygotowanie i wyposażenie stanowisk dowodzenia (MAIN, TAC oraz MCG), ich ochrona i obrona, a także zapewnienie organom dowodzenia łączności z przełożonym^[17]. Dplot w roku 2004 za wysokie wyniki w szkoleniu został wyróżniony tytułem honorowym „Najlepszy Pododdział Wojsk Lądowych”^[18]. W roku 2005 na bazie rozformowanego batalionu czołgów oraz części 1 batalionu zmechanizowanego powstał 1 batalion zmotoryzowany, który pierwszy w brygadzie przyjął do eksploatacji KTO Rosomak. Od 2009 pododdział brygady 1 bpzmot rozpoczął wdrażanie i realizację 36-miesięcznego programu szkolenia. W 2011 1 bpzmot jako pierwszy w kraju otrzymał certyfikację zdolności do działania zgodnie z wojennym przeznaczeniem i został uhonorowany tytułem „Przodujący Pododdział Wojsk Lądowych”^[19].

W roku 2011 pododdziały brygady jako pierwsze w kraju, rozpoczęły szkolenie zgodnie z nowymi programami szkolenia wojsk pancernych i zmechanizowanych. W tym samym roku został sformowany batalion logistyczny odpowiadający za zabezpieczenie logistyczne i transport pododdziałów brygady^[20], zabezpieczał i zabezpiecza ćwiczenia na poligonach całego kraju, uczestniczył w międzynarodowych ćwiczeniach „Saber Strike-18” czy „Allied Spirit-18” w Niemczech^[21]. W 2012 i w 2014 2 bpzmot pełnił dyżur w ramach Sił Odpowiedzi NATO^[22]. Od 2012 batalion saperów został podporządkowany dowódcy 12 BZ wspierając inżynieryjnie działania brygady^[23]. W 2013 12 BZ uczestniczyła w ćwiczeniu „Rosomak-13”, a na poligonie w Drawsku Pomorskim współdziałała z żołnierzami Stanów Zjednoczonych podczas ćwiczenia „Steadfast Jazz 2013 Land Livex”^[24], a we wrześniu 2014 brygada szkoliła się podczas ćwiczenia z wojskami „Anakonda-14”, które odbyło się w Ośrodku Szkolenia wojsk Lądowych w Orzyszu^[24]. 2 bzmot w 2014 brał udział w ćwiczeniu „Citadel Rochaambeau-14”^[25]. W marcu 2015 pododdziały 12 BZ odbyły ćwiczenie taktyczne z wojskami „Ryś-15”, w czasie którego brygada została poddana kontroli przez Departament Kontroli MON i otrzymała ocenę bardzo dobrą^[26]. W latach 2013–2016 1 bpzmot 12 BZ brał udział w najważniejszych ćwiczeniach „Dragon” i „Anakonda”. W 2015 pełnił dyżur w składzie Grupy Bojowej Unii Europejskiej Państw Wyszehradzkich (tzw. V4), a od roku 2018 szkolił się jako nieetatowy Oddział Wydzielony Dowódcy 12 Dywizji Zmechanizowanej. W 2015 12 BZ uczestniczyła w międzynarodowym ćwiczeniu „Saber Junction-15”, które odbyło się w amerykańskim Ośrodku Szkolenia Poligonowego w Hohenfels w Niemczech oraz na Litwie w międzynarodowym ćwiczeniu taktycznym z wojskami „Iron Sword-15”^[27].

W 2016 2 bpzmot 12 BZ pełnił dyżur w Wyszehradzkiej Grupie Bojowej Unii Europejskiej oraz brał udział w ćwiczeniach, miedzy innymi: „Serval”, „Anakonda”, „Patria”, „Ryś”, „Borsuk”, „Kuguar i „Wilk^[28]. W latach 2017–2018 pododdział brygady 3 bpzmot szkoliły się w środowisku międzynarodowym, ćwicząc z żołnierzami z Albanii, Bułgarii, Czechy, Holandii, Słowacji, Stanów Zjednoczonych. W 2008 3 bpzmot wszedł w skład Grupy Bojowej Unii Europejskiej, a w 2019 rozpoczął szkolenie pododdziałów do udziału w misjach Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz przygotowywał się do przyjęcia nowoczesnego uzbrojenia – moździerzy 120 mm Rak na podwoziu KTO Rosomak^[29]. W roku 2017 dywizjon artylerii samobieżnej z Choszczna wziął udział w międzynarodowym ćwiczeniu „Flaming Thunder 2017” na terenie Litwy, a w 2018 uczestniczył w ćwiczeniu „Dynamic Front-18”, realizowanego na terenie ośrodka 7 Armii Stanów Zjednoczonych w Grafenwöhr w Niemczech, weszli w skład 1 Brygady Artylerii z Wielkiej Brytanii (DIVARTY)^[30]. W latach 2017–2020 12 BZ uczestniczyła w ćwiczeniach m.in.: „Bido-17”; „Dragon-17”; „Allied Spirit VIII”; „Combined Resolve-18”; „Saber Strike-18”; „Anakonda-18”; „Iron Wolf-19”; „Dragon-19”; „Ryś-19”; „Anakonda-20”^[31]. W roku 2023 12 Brygada Zmechanizowana brała udział w międzynarodowym ćwiczeniu „Anakonda-23” oraz „Aurora-23”^[32].

Misje wojskowe[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze 12 Brygady Zmechanizowanej realizowali i realizują zadania poza granicami państwa, w tym^[33]:

• VIII zmiana PKW w Libanie – (1997-1999; 2003-2004; 2008-2009)
• zmiana PKW Bośnia i Hercegowina
• zmiana PKW KFOR w Kosowie
• zmiana PKW UNDOF w Syrii
• zmiana PKW SHIRBRIG w Sudanie
• I zmiana PKW w Iraku – (2003-2004)
• VI zmiana PKW w Iraku – (2006)
• X zmiana PKW w Iraku – (2008)
• I zmiana PKW w Czadzie – (2008)
• III zmiana PKW w Afganistanie – (2008)
• IV zmiana PKW w Afganistanie – (2008-2009)
• XII zmiana PKW w Afganistanie – (2012-2013)
• I zmiana PKW EUFOR RCA – (2014)
• XII zmiana PKW w Rumunii – (2023)^[34]
• XIII zmiana PKW w Rumunii – (2023-2024)
• XIV zmiana PKW w Rumunii – (2024)^[35]

Zginęli podczas misji wojskowej[edytuj | edytuj kod]

Podczas pełnienia obowiązków poza granicami państwa zginęli^[36][37][38]:

• ppłk Hieronim Kupczyk – PKW Irak (2003)
• kpr. Gerard Wasielewski – PKW Irak (2003)
• plut. Tomasz Krygiel – PKW Irak (2004)
• st. chor. szt. Andrzej Rozmiarek – PKW Afganistan (2009)
• st. chor. Łukasz Sroczyński – PKW Afganistan (2013)
• sierż. Paweł Ordyński – PKW Afganistan (2013)

Wyróżnienia brygady[edytuj | edytuj kod]

12 Brygada Zmechanizowana między innymi była wyróżniana^[39][40]:

• tytuł honorowy dla 12 BZ – Znak Honorowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej nadany przez MON – 2004,
• tytuł honorowy dla dplot 12 BZ – „Najlepszy Pododdział Wojsk Lądowych” nadany przez Dowódcę Wojsk Lądowych – 2004,
• nazwa wyróżniająca dla 2 bpzmot 12 BZ – „14 batalion Ułanów Jazłowieckich” – 2007,
• tytuł honorowy dla das 12 BZ – „Wzorowy Pododdział” nadany przez Dowódcę Wojsk Lądowych – 2008,
• tytuł honorowy dla 1 bpzmot 12 BZ – „Przodujący Pododdział Wojsk Lądowych” nadany przez Dowódcę Wojsk Lądowych – 2011,
• tytuł honorowy dla 2 bpzmot 12 BZ – „Przodujący Pododdział Wojsk Lądowych” nadany przez Dowódcę Wojsk Lądowych – 2011,
• tytuł honorowy dla 12 BZ – „Przodujący Oddział Wojska Polskiego” nadany przez Ministra Obrony Narodowej – 2012,
• wyróżnienie 12 BZ honorową bronią białą – „Kordzik Honorowy z orłem Wojsk Lądowych” przez Dowódcę Generalnego RSZ – 2014,
• wyróżnienie 12 BZ honorową bronią białą – „Kordzik Honorowy z orłem Wojsk Lądowych” przez Dowódcę Generalnego RSZ – 2015,
• tytuł honorowy dla 12 BZ – „Zasłużony Żołnierz RP” nadany przez Dowódcę Generalnego RSZ – 2014,
• tytuł honorowy dla 12 BZ – „Zasłużony Żołnierz RP” nadany przez Dowódcę Generalnego RSZ – 2015,
• nazwa wyróżniająca dla das – „Choszczeński” na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej – 2015,
• Wojskowa Straż Pożarna za I miejsce w zawodach na szczeblu Delegatury Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej – 2016,
• kompania rozpoznawcza za I miejsce w zawodach użyteczno-bojowych wojsk rozpoznawczych na szczeblu centralnym – 2017,
• otrzymał 2 bpzmot replikę sztandaru 14 pułku Ułanów Jazłowieckich – 2018,
• wyróżnienie dla Klubu Wojskowego 12 BZ podczas VI Regionalnego Finału Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu – 2018,
• wpis do Księgi Honorowej Wojska Polskiego – 2018,
• nagroda dla Klubu Wojskowego 12 BZ II stopnia Ministerstwa Obrony Narodowej w konkursie filmów, fotografii, plastyki Wojska Polskiego w Lublińcu – 2019.

Dowódcy brygady[edytuj | edytuj kod]

• ppłk dypl. Grzegorz Duda (1995–1999)
• płk dypl. Andrzej Malinowski (1999–2002)

12 Brygada Zmechanizowana

• gen. bryg. Marek Ojrzanowski (2002–2005)
• gen. bryg. Piotr Pcionek (2005–2007)
• gen. bryg. Tomasz Bąk (2007–2008)
• cz.p.o. płk dypl. Krzysztof Stachowiak (2008)^[42]
• gen. bryg. Janusz Adamczak (2008)^[43]
• cz.p.o. płk dypl. Krzysztof Stachowiak (X 2008–V 2009)^[44]
• gen. bryg. Janusz Adamczak (2009–2010)
• gen. bryg. Andrzej Tuz (2010–2012)
• cz.p.o. płk Daniel Butryn (IX 2012–VII 2013)^[45]
• gen. bryg. Andrzej Tuz (VII 2013–XII 2013)
• gen. bryg. Dariusz Górniak (2014–2017)
• gen. bryg. Piotr Trytek (2017–2019)
• gen. bryg. Sławomir Dudczak (2019–2020)
• cz.p.o. płk Roman Brudło (2020–2021)
• gen. bryg. Roman Łytkowski (2021–2023)
• gen. bryg. Dariusz Czekaj (2023–)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Grzegorz Ciechanowski: Tradycje wojskowe związków taktycznych Wojsk Lądowych na Pomorzu Zachodnim. W: Pomorze militarne. Stulecie odrodzenia polski a region. T. IX. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo „Pogranicze”, 2018. ISBN 978-83-89341-98-3.
• Dariusz Faszcza: Z dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2005. ISBN 83-11-10131-0.
• Kazimierz Kozłowski: Pomorze Zachodnie w latach 1945 – 2010. T. I. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2012. ISBN 978-83-7241-870-8.
• Tadeusz Krząstek, Andrzej Żak: Z ziemi włoskiej do Polski. Warszawa: Wydawnictwo Marrow SA, 1997. ISBN 83-907396-5-8.
• Zdzisław Sawicki, Jerzy Waszkiewicz, Adam Wielechowski: Mundur i odznaki Wojska Polskiego: czas przemian. Warszawa: „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08588-9.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Monika Matuszczak: 12 Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Hallera. Na Bój i Po Zwycięstwo. Warszawa: WCEO, 2019, s. 13; 15; 17; 22; 23; 27; 31; 34; 36; 37; 38; 44; 47; 61; 64; 67; 68; 70; 74; 76; 80; 82; 83; 84; 86; 88; 90-92; 103-105; 105. ISBN 978-83-65409-92-8.
• Augustyn Maćkowiak: Historia Klubu Wojskowego w Stargardzie. Stargard: Agencja Promocyjno-Wydawnicza StarOfService, 2018, s. 23-24.
• Grzegorz Jasiński: Kronika Wojska Polskiego 2010. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2011, s. 23. ISSN 1734-2317.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• 12 Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Hallera. wojsko-polskie.pl/12bz. [dostęp 2020-01-24].
• 12 Brygada Zmechanizowana. jednostki-wojskowe.pl.