Żuraw (urządzenie dźwignicowe)
Żuraw – dźwignica wspornikowa, urządzenie do przemieszczania ciężarów na ograniczonej przestrzeni służące do przenoszenia, przesuwania, ładowania lub wyładowywania ładunku lub surowca[1][2].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Żuraw dawniej zwany był również w Polsce kranem od nazwy crane funkcjonującej na zachodzie Europy w wielu innych językach. W języku angielskim słowo crane również oznacza ptaka żurawia. Nazwa ta utrzymała się do przełomu XIX i XX wieku i funkcjonowała równolegle obok polskiej nazwy żuraw. Jako podstawową nazwę kran obok nazwy żuraw wymienia ją wydana w 1904 Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana[1]. Obecnie potocznie nazywany jest również dźwigiem lub bardziej fachowo dźwignicą wspornikową od funkcji użytkowej urządzenia polegającej na dźwiganiu ciężarów[2].
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Jest to urządzenie dźwignicowe obsługujące ograniczoną przestrzeń, stożkiem lub walcem, którego wysokość określa maksymalna wysokość podnoszenia żurawia, a promień podstawy – wysięg. Żurawie dostępne są w różnych rozmiarach od niewielkich, ręcznie napędzanych jednostek posiadających zasięg i wysokość podnoszenia rzędu paru metrów, do olbrzymich o zasięgu ponad stu metrów w obu kierunkach. Zawsze łączy je kilka wspólnych cech.
Dwoma podstawowymi elementami konstrukcji żurawia jest kolumna i wysięgnik. Kolumna w wielu przypadkach zredukowana jest do obrotowej podstawy żurawia na której zainstalowany jest wychylny wysięgnik, niekiedy o budowie teleskopowej. Na końcu wysięgnika zainstalowany jest cięgnik. Innym rozwiązaniem jest gdy kolumna przyjmuje postać wysokiej (zwykle kratownicowej) wieży. Na jej szczycie zamontowany jest wychylny wysięgnik z cięgnikiem na końcu, bądź stały (poziomy) z ruchomym cięgnikiem. Takie rozwiązanie konstrukcyjne stosowane jest w żurawiach wieżowych.
Głównym parametrem żurawia jest maksymalny moment obciążający – iloczyn maksymalnego możliwego do podniesienia przez urządzenie ciężaru w tonach oraz poziomej odległości od punktu podparcia wysięgnika mierzonej w metrach. Jego jednostką jest tonometr (Tm)[3].
Rodzaje[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na rodzaj wyróżnia się[4]:
- żurawie samojezdne (samobieżne)[5],
- żurawie wieżowe[6],
- przenośnych np. żuraw przeładunkowy HDS
- przewoźnych.
Inne typy: żuraw bramowy, żurawie portowe (żurawie stoczniowe), żurawie pływające oraz żurawie warsztatowe[2].
-
Kolejowy samobieżny żuraw parowy znajdujący się w Skansenie Maszyn Parowych przy Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach -
Żuraw samojezdny na podwoziu kołowym z wysięgnikiem teleskopowym o udźwigu maksymalnym 500 t -
Ośmioosiowe podwozie żurawia, o wielkości maszyny najlepiej świadczy wielkość kabiny kierowcy -
Żuraw wieżowy Liebherr-710 HC-L 32/64 Litronic
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Sikorski 1904 ↓, s. 677.
- ↑ a b c Surowiak 1973 ↓, s. 513.
- ↑ Obroty żurawi w górę [online], truck.pl [dostęp 2011-12-16].
- ↑ Ryszard Tuchliński, Żurawie przeładunkowe typu HDS, Warszawa: LIWONA, 2012, ISBN 978-83-7570-239-2, OCLC 805235547 [dostęp 2021-05-05].
- ↑ Urząd Dozoru Technicznego - Żuraw samojezdny: nazwa, definicja i podleganie [online], www.udt.gov.pl [dostęp 2021-05-05].
- ↑ Urząd Dozoru Technicznego - Żuraw wieżowy, żuraw szybkomontujący: nazwa, definicja i podleganie [online], www.udt.gov.pl [dostęp 2021-05-05].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Witold Surowiak: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich, seria ilustrowanych encyklopedii technicznych i naukowych, tom Maszyny, hasło "Żuraw, żuraw bramowy, żuraw Derricka, żuraw jednoszynowy, żuraw jezdniowy, żuraw masztowy, żuraw pływający, żuraw samochodowy, żuraw wieżowy". Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1973, s. 513-515.
- Saturnin Sikorski: Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana, t. XXXIX, seria I, hasło "Kran czyli żóraw". Warszawa: Nakład i druk Saturnina Sikorskiego, 1904, s. 677.