Żółtaczka noworodków
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
Żółtaczka noworodków (łac. Icterus neonatorum) – żółtaczka występująca w okresie noworodkowym, u podstaw której leżą zaburzenia przemiany bilirubiny.
W noworodkowym okresie życia występują następujące czynniki fizjologiczne predysponujące do jej wystąpienia:
- zwiększona liczba erytrocytów w 1 ml krwi;
- skrócenie czasu ich przeżycia;
- niedojrzałość enzymatyczna wątroby, charakteryzująca się mniejszą zdolnością do wychwytywania bilirubiny przez komórki wątrobowe, a z drugiej zmniejszoną zdolnością jej sprzęgania wskutek niewydolności układów enzymatycznych UDPG-T (urydylo-dwufosfoglukuronylo-transferaza) i UDP (urydylo-dwufosforan).
Żółtaczkę fizjologiczną stwierdza się u 40% noworodków donoszonych i prawie 100% wcześniaków[1], choć dane co do częstości ich występowania są niespójne[potrzebny przypis]. Wynika z tego, że żółtaczka jest procesem fizjologicznym, jednakże w pewnych niekorzystnych sytuacjach, może się stać procesem chorobowym. Dlatego żółtaczki okresu noworodkowego zostały podzielone na żółtaczki fizjologiczne i patologiczne.
Żółtaczka fizjologiczna[edytuj | edytuj kod]
Aby żółtaczka mogła zostać uznaną za fizjologiczną, musi spełniać następujące kryteria:
- u noworodków donoszonych pojawia się w 2. dobie, osiąga maksimum w 4–5. dobie po czym stopniowo ustępuje, ustępując do 10. dnia życia noworodka i maksymalny poziom bilirubiny nie przekracza 205 μmol/l (12 mg/dl);
- u noworodków urodzonych przedwcześnie, pojawia się zwykle w 3. dobie życia, może się utrzymywać nawet do 21 dni, a maksymalny poziom bilirubiny wynosić 257 μmol/l (15 mg/dl).
Rozpoznanie[edytuj | edytuj kod]
Żółtaczkę rozpoznaje się i traktuje jako fizjologiczną, na podstawie powyższych kryteriów. Zwykle wręcz rozpoznanie opiera się na wzrokowej ocenie zabarwienia powłok, które jest również charakterystyczne. Początkowo zażółceniu ulega twarz, później tułów, następnie kończyny i na samym końcu zabarwieniu ulegają dystalne ich części – dłonie i stopy. Kolejność ustępowania zażółcenia jest dokładnie odwrotna.
Leczenie[edytuj | edytuj kod]
Jako proces fizjologiczny nie wymaga leczenia. Częste karmienie piersią (co najmniej raz na trzy godziny) może zatrzymać wzrost poziomu bilirubiny[2][niewiarygodne źródło?] lub go obniżyć.
Żółtaczka patologiczna[edytuj | edytuj kod]
Jak już wspomniano, żółtaczka jest procesem fizjologicznym. Za patologiczną, żółtaczkę noworodków uważa się w przypadkach, gdy nie spełnia kryteriów żółtaczki fizjologicznej, czyli:
- pojawia się przedwcześnie – w 1. dobie życia – tak zwana żółtaczka przedwczesna (icterus praecox);
- przedłuża się ponad 7 dni lub >14 dni u wcześniaków – żółtaczka przedłużona (icterus prolongatus);
- poziom bilirubiny przekracza (17 mg/dl) – żółtaczka nadmierna (hiperbilirubinaemia).
Diagnostyka[edytuj | edytuj kod]
Obowiązuje konieczność wielokrotnego pomiaru stężenia bilirubiny, za pomocą metod przezskórnych z użyciem bilirubinometru lub oznaczenia stężenia we krwi[3].
Przyczyny[edytuj | edytuj kod]
W zależności od mechanizmu powstania żółtaczki, dochodzi do zwiększenia stężenia bilirubiny pośredniej lub bezpośredniej.
Żółtaczki wywołane przez bilirubinę pośrednią[edytuj | edytuj kod]
- zwiększone wytwarzanie bilirubiny;
- zmniejszony klirens bilirubiny:
Żółtaczki wywołane przez bilirubinę bezpośrednią[edytuj | edytuj kod]
- zapalenie wątroby;
- choroby dróg żółciowych;
- choroby metaboliczne.
Leczenie żółtaczki patologicznej[edytuj | edytuj kod]
Leczenie żółtaczki ma na celu obniżenie poziomu bilirubiny i ma za zadanie nie dopuścić do rozwoju powikłań hiperbilirubinemii, a zwłaszcza żółtaczki jąder podkorowych (kernicterus)[4][5]. Realizuje się to poprzez stosowanie następujących procedur:
- fototerapię noworodka;
- transfuzję wymienną wykonywana jedynie w wypadkach wystąpienia żółtaczki jąder podkorowych;
- leczenie farmakologiczne:
- ma znaczenie drugoplanowe i jest stosowane tylko w przypadkach, gdy fototerapia nie przynosi rezultatów, lub następuje gwałtowny wzrost poziomu bilirubiny:
- fenobarbital działający poprzez zwiększenie produkcji UDPG-T oraz zwiększenie wydalania bilirubiny;
- cholestyramina – zmniejsza krążenie wątrobowo-jelitowe;
- wlew 5% glukozy i (lub) albuminy;
- leki zwiększające perystaltykę przewodu pokarmowego.
- ma znaczenie drugoplanowe i jest stosowane tylko w przypadkach, gdy fototerapia nie przynosi rezultatów, lub następuje gwałtowny wzrost poziomu bilirubiny:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Żółtaczki noworodków
- ↑ Normy bilirubiny u noworodka, czyli moje dziecko ma żółtaczkę – Rodzice.pl, „Rodzice.pl – ciąża, poród, dziecko – poradnik dla Rodziców”, 27 października 2017 [dostęp 2017-10-27] (pol.).
- ↑ Postępowanie w przypadku hiperbilirubinemii u noworodków w wieku płodowym co najmniej 35 tygodni Aktualne (2004) wytyczne Amerykańskiej Akademii Pediatrii Medycyna Praktyczna (online)
- ↑ Juetschke, L.J. (2005, Mar/Apr). Kernicterus: still a concern. Neonatal Network, 24(2), 7-19, 59-62
- ↑ Colletti JE., Kothari S., Kothori S., Jackson DM., Kilgore KP., Barringer K. An emergency medicine approach to neonatal hyperbilirubinemia.. „Emerg Med Clin North Am”. Nov;25. 4, s. 1117-35, vii, 2007. DOI: 10.1016/j.emc.2007.07.007. PMID: 17950138.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wybrane zagadnienia z pediatrii, Brygida Koehler (red.) i inni, Katowice: Śląska Akademia Medyczna, 2002, s. 110 – 116, ISBN 83-88895-51-6, OCLC 749590833.
