Świdry Wielkie

Świdry Wielkie
część miasta Otwocka
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

otwocki

Gmina

Otwock

Miasto

Otwock

W granicach Otwocka

1 lipca 1952

SIMC

0921355[1]

Populacja (1943)
• liczba ludności


435

Strefa numeracyjna

22

Kod pocztowy

05-400

Tablice rejestracyjne

WOT

Położenie na mapie Otwocka
Mapa konturowa Otwocka, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Świdry Wielkie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Świdry Wielkie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Świdry Wielkie”
Położenie na mapie powiatu otwockiego
Mapa konturowa powiatu otwockiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Świdry Wielkie”
Ziemia52°06′09″N 21°14′03″E/52,102500 21,234167

Świdry Wielkie – najstarsza część miasta Otwock (SIMC 0921355[1]), dawna wieś leżąca na terenie mikroregionu etnograficznego Urzecze. Znaleziska archeologiczne na terenie Świdrów dały nazwę paleolitycznej kulturze świderskiej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Dawna wieś położona na południowym brzegu rzeki Świder niedaleko ujścia do Wisły przy przeprawie i przystani flisackiej. Do dziś tereny na północ od ul. Warsztatowej przez mieszkańców Świdrów Wielkich nazywane są bindugą[2]. Po raz pierwszy wieś Świder vel Świdry (Mroczek de Sweder) wzmiankowana jest w 1405 roku, co świadczy, że istniała ona przynajmniej od XV stulecia[3]. Świdry związane są z rodem Pobogów, dziedziczących też w pobliskim Sobiekursku, Całowaniu i nieistniejącym dziś Żelawinie.

W XIX wieku wieś nazywana była Świdrami Dalszymi, co wiązało się prawdopodobnie z większą odległością do Warszawy niż to było w przypadku Świdrów Bliższych (Świdry Małe), stanowiących obecnie część Józefowa. Świdry Wielkie należały do parafii Karczew, guberni warszawskiej, powiatu nowomińskiego i gminy Otwock, natomiast wieś Świdry Małe przylegająca do Świdrów Wielkich była już w powiecie warszawskim. W 1827 Świdry Wielkie należały do majątku Otwock Wielki i liczyły 18 domów i 109 mieszkańców[4]. W Górkach, które dawniej stanowiły część wsi Świdry Wielkie, odkryto w 1919 roku ślady osadnictwa z późnego paleolitu[5].

W latach 1867–1916 w gminie Otwock, a 1916–1952 w gminie Karczew (do 1916 w powiecie mińskim, od 1916 w warszawskim[6]). W 1921 roku Świdry Wielkie liczyły 284 stałych mieszkańców[7].

20 października 1933 utworzono gromadę Świdry Wielkie w granicach gminy Karczew, składającą się z samych Świdrów Wielkich[8].

Podczas II wojny światowej w Generalnym Gubernatorstwie, w dystrykcie warszawskim. W 1943 gromada Świdry Wielkie (w gminie Karczew) liczyła 435 mieszkańców[9]. W 1951 wieś liczyła 70 zabudowań.

1 lipca 1952 gromadę Świdry Wielkie wyłączono z gminy Karczew i włączono do gminy Józefów[10] (do gromady Dębinka[11]), oprócz części zabudowanej Świdrów Wielkich[12], którą włączono do miasta Otwocka, przez co Świdry Wielkie stały się integralną częścią miasta, a Otwock zyskał krótki dostęp do Wisły[13]. Równocześnie Otwock włączono do nowo utworzonego powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock[14], który przetrwał do końca 1957 roku, kiedy to został przekształcony w powiat otwocki[15].

Dnia 26 lutego 2019 roku rada miasta Otwocka jednogłośnie podjęła uchwałę, aby rondo u zbiegu ulic Kraszewskiego, Batorego i Warsztatowej w Otwocku, a więc w sercu dawnych Świdrów Wielkich, nosiło nazwę „Nadwiślańskiego Urzecza”[16]. Inicjatorem nadania nazwy był badacz i odkrywca regionu Łukasz Maurycy Stanaszek, wspierany przez Fundację Dobra Przestrzeń z Otwocka.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). GUS. [dostęp 2021-01-09].
  2. ↑ Ł. M. Stanaszek: Nadwiślańskie Urzecze. Podwarszawski mikroregion etnograficzny. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Warszawa-Czersk 2014, s. 46. ISBN 978-83-939981-0-4.
  3. ↑ J. Lubomirski: Księga Ziemi Czerskiej 1404-1425 poprzedzona wstępem historycznym. Warszawa 1879.
  4. ↑ Świdry, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 650.
  5. ↑ J. Kałuszko, Paweł Ajdacki: Otwock i okolice. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 251. ISBN 83-89188-49-X.
  6. ↑ Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości gminy Karczew, Wiązowna i Pomiechowo oraz miasta Otwock i Zakroczym w dalszym ciągu przynależały do powiatu warszawskiego w woj. warszawskim, i z nim były spisywane, mimo że zmiana powiatowa tych jednostek nie została nigdy sformalizowana przez odrodzone państwo polskie (np. Skorowidz miejscowości RP z 1921 roku). Doszło do tego dopiero 14 lipca 1924, kiedy to ich przynależność do powiatu warszawskiego została uregulowana (Dz.U. z 1924 r. nr 60, poz. 601).
  7. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 1 : m.st. Warszawa i Województwo warszawskie (s. 194)
  8. ↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki: dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136
  9. ↑ Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement (1943)
  10. ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie utworzenia, zmiany granic, siedzib i nazw niektórych gmin w powiecie warszawskim, województwie warszawskim. (Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 180)
  11. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. 1952, nr 6, poz. 37
  12. ↑

    Nowa granica miasta Otwocka i gmin Józefów i Wiązowna biec będzie od północno-zachodniego narożnika cmentarza żydowskiego w kierunku zachodnim linią prostą do punktu zetknięcia się jej z południowo-wschodnim narożnikiem granicy gromady Świdry Wielkie a następnie południową granicą tej gromady i jej przedłużeniem do osi koryta Wisły. Stąd granica skręca w kierunku północnym i biegnie osią koryta Wisły do punktu przecięcia się jej z linią przedłużenia w kierunku zachodnim osi rzeki Świder. Od tego punktu granica skręca w kierunku wschodnim i biegnie osią rzeki Świder do punktu jej zetknięcia się ze wschodnią granicą gromady Zamlądz. Stąd granica skręca w kierunku północno-wschodnim i biegnie granicą gromad Zamlądz i Mlądz, a następnie w kierunku wschodnim linią przedłużenia na wschód osi ulicy Polnej, którą dobiega do zachodniej granicy gromady Wólka Mlądzka. Od tego punktu granica skręca na południe i zachodnią granicą gromady Wólka Mlądzka dobiega do granicy miasta Otwocka

    Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie utworzenia i zmiany granic niektórych miast w powiatach warszawskim i radzymińskim, województwie warszawskim. (Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181)
    .
  13. ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie utworzenia i zmiany granic niektórych miast w powiatach warszawskim i radzymińskim, województwie warszawskim. (Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181)
  14. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie zniesienia powiatu warszawskiego, utworzenia powiatów piaseczyńskiego, pruszkowskiego, nowodworskiego i miejsko-uzdrowiskowego Otwock oraz zmiany granic, siedziby i nazwy powiatu radzymińskiego w województwie warszawskim. (Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185)
  15. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 1957 r. w sprawie zniesienia powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock, utworzenia powiatu miejskiego Otwock, powiatu otwockiego i niektórych osiedli oraz w sprawie zmiany granic niektórych powiatów w województwie warszawskim. (Dz.U. z 1957 r. nr 39, poz. 176)
  16. ↑ Rondo Urzecza. Linia.com.pl, 2019-03-04.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Otwock
Części miasta wg TERYT

Herb Otwocka

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Świdry_Wielkie&oldid=69590489”