Świadomość prawna

Świadomość prawna – wiedza, oceny, postawy i postulaty na temat prawa[1]. Badania nad świadomością prawną są prowadzone przez socjologię prawa

Świadomość prawna, została wprowadzona do polskiej socjologii prawa pod wpływem teorii Leona Petrażyckiego. Miała ona pozwolić w empiryczny sposób badać obecność zjawisk prawnych w psychice jednostek i to w jaki sposób prawo funkcjonuje w społeczeństwie. Badania świadomości prawnej rozwinięto pod wpływem marksizmu, przez który była traktowana jako element świadomości społecznej. Pomimo używania marksistowskiej frazeologii, empiryczne badania świadomości prawnej w Polsce wykraczały poza założenia marksizmu, w którym prawo jest jedynie prostą emanacją polityki[2]. Świadomość prawna miała zastąpić używane wcześniej pojęcie poczucia prawnego, oznaczające intuicyjne poznanie porządku prawnego. Poczucie prawne było terminem używanym w niektórych teoriach prawa (np. w historycznej szkole prawa), jednak późniejsi badacze empiryczni odrzucali je ze względu na nienaukowość[3]. Głównymi badaczami tego okresu byli Maria Borucka-Arctowa i Adam Podgórecki[4].

Poza Polską, badania świadomości prawnej wiązały się z badaniami KOL (Knowledge and Opinions about Law), których celem było zbadanie publicznej wiedzy o prawie. Studia KOL miały przyczynić się do lepszego rozumienia społecznej percepcji prawa, poznania uwarunkowań jego skuteczności. Badano społeczną znajomość prawa, postawy wobec niego, oceny funkcjonowania i oczekiwania, a także uwarunkowania przestrzegania prawa[5].

Świadomość prawna jest częścią kultury prawnej. W zależności od przyjętych ram teoretycznych, świadomość prawna może być rozpatrywana bardziej indywidualistycznie lub strukturalnie (świadomość prawna jako konsekwencja istniejących struktur społecznych). Możliwe są również stanowiska łączące oba podejścia[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Podstawowe problemy badań nad świadomością prawną. Założenia badawcze, [w:] Maria Borucka-Arctowa, Świadomość prawna a planowe zmiany społeczne, Wrocław; Warszawa; Kraków; Gdańsk: Ossolineum, 1981, s. 5-6.
  2. ↑ Cywiński 2014 ↓, s. 472.
  3. ↑ Zbigniew Cywiński, Poczucie prawne, [w:] Andrzej Kojder, Zbigniew Cywiński (red.), Socjologia prawa. Główne problemy i postacie, Warszawa 2014, s. 303-304.
  4. ↑ Cywiński 2014 ↓, s. 473.
  5. ↑ Roger Cotterell, The Sociology of Law. An Introduction, London - Dublin - Edinburgh: Butterworths, 1992, s. 138-141.
  6. ↑ Cywiński 2014 ↓, s. 471-472.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zbigniew Cywiński, Świadomość prawna, [w:] Andrzej Kojder, Zbigniew Cywiński (red.), Socjologia prawa. Główne problemy i postacie, Warszawa 2014, s. 470-474.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Świadomość_prawna&oldid=72604883”