Śluza IV Wrocławska
 Widok jesienią | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Droga wodna | |
| Lokalizacja | na 13,6 km |
| Dane techniczne | |
| Długość | 43,5 m |
| Szerokość | 6,6 m |
| Różnica poziomów | 2,5 m |
| Wrota | drewniane dwuskrzydłowe |
| Rodzaj napędu | ręczny |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°07′38,694″N 17°58′47,651″E/53,127415 17,979903 | |
Śluza IV „Wrocławska” – śluza na Starym Kanale Bydgoskim w Bydgoszczy.
Stanowi jedną z budowli hydrotechnicznych starego odcinka Kanału Bydgoskiego, wyłączonego z eksploatacji w 1915 r. Jest to dawna piąta śluza drogi wodnej Wisła-Odra oraz czwarta śluza na Kanale Bydgoskim (1774-1915).
Zarządcą obiektu jest Zarząd Miasta Bydgoszczy.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Śluza znajduje się w Bydgoszczy, przy ul. Wrocławskiej w parku nad starym Kanałem Bydgoskim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Śluzę wybudowano w latach 1773-1774, pierwotnie bliżej ul. Nakielskiej. Obecna forma budowli pochodzi z lat 1803-1810, kiedy dokonano pierwszej przebudowy drogi wodnej Wisła-Odra. Eksploatowana była z przeznaczeniem dla barek o ładowności do 200 ton do roku 1915, kiedy oddano nowy odcinek kanału z nowo wybudowanymi śluzami Okole i Czyżkówko. Do końca lat 40. XX w. wykorzystywana była awaryjnie. Ostateczne wyłączenie z eksploatacji nastąpiło pod koniec lat 60. XX w.
Od 1972 Stary Kanał Bydgoski wraz ze śluzami znajdował się w gestii miasta Bydgoszczy. W latach 1992-1993 obiekt odrestaurowano według projektu Gerarda Graczyka. W 2005 śluzę wraz z całym zespołem Kanału Bydgoskiego wpisano do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego[1].
W latach 2015-2016 w pobliżu śluzy, między ul. Wrocławską a Cmentarzem Starofarnym, powstał nowy budynek mieszkalny[2]. W 2017 rozpoczęto realizację 2 kolejnych, położonych na południe od IV śluzy[3]. Ośmiokondygnacyjne budynki (w tym 2 podziemne kondygnacje garażowe), wyróżniają się dużymi, panoramicznymi balkonami i przeszklonymi tarasami oraz elewacją z materiałów imitujących cegłę i szkło, tynkowaną w odcieniach bieli i szarości. Mniejszy budynek od strony zachodniej zwęża się w kierunku parku, natomiast budynek od strony Wrocławskiej powstał na planie litery „L”. Planowany termin zakończenia inwestycji w roku 2020[4] nie został dotrzymany.
W ramach inwestycji rewitalizacji poddano również zabytkowy dom śluzowego (nr 5) z czerwonej cegły z II połowy XIX wieku, który ma pełnić funkcje biurowe[5].
Most przy śluzie[edytuj | edytuj kod]
Od końca XVIII wieku przy śluzie znajdował się mostek dla pieszych. Po II wojnie światowej znajdowała się tu drewniana przeprawa tymczasowa. W 1962 most przebudowano do obecnej formy żelbetowej z jednią i chodnikami, opartego na starych przyczółkach. Prace prowadziło Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych[1].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jest to śluza komorowa o konstrukcji ceglanej, posadowiona na ruszcie palowym. Posiada zamknięcia w postaci drewnianych wrót wspornych dwuskrzydłowych, otwieranych w kierunku górnej wody. Zasuwy umożliwiające regulację przepływu wody i napełnianie komory posiadają napęd ręczny. Zachowany układ mechaniczny zasuw pochodzi z 1872 roku[1].
Most przy śluzie[edytuj | edytuj kod]
Przy głowie dolnej śluzy znajduje się most drogowy w ciągu ulicy Wrocławskiej w Bydgoszczy. Jego długość wynosi 7,9 m, szerokość 9,1 m oraz nośność 15 ton. Konstrukcja składa się z płyty żelbetowej monolitycznej opartej na przyczółkach kamienno-ceglanych połączonych z konstrukcją śluzy. Przeprawa mieści jezdnię oraz dwa chodniki dla pieszych. Przestrzeń żeglugowa pod obiektem wynosi ok. 3 x 6,5 m[1]. Obiektem dysponuje Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8
- ↑ Nowoczesny blok początkiem zmian w tej części miasta
- ↑ Marta Leszczyńska Apartamenty powstają nad Starym Kanałem. Zaczęła się budowa
- ↑ Inwestycje wokół Starego Kanału
- ↑ Ulica Wrocławska odzyskuje blask
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Badtke Marek: Kanał Bydgoski: Bydgoszcz, 2006.
- Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
- Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
- Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773-1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
- Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| cieki i akweny | |
|---|---|
| kanały historyczne | |
| wyspy | |
| śluzy czynne | |
| śluzy nieczynne zabytkowe | |
| śluzy nieistniejące | |
| jazy | |
| kaskady | |
| tamy | |
| mosty i kładki | |
| elektrownie wodne | |
| porty | |
| mariny | |
| obiekty sportowe | |
| tereny zieleni |
