Łaskun palmowy

Łaskun palmowy
	Paradoxurus hermaphroditus
	(Pallas, 1777)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Rodzina	wiwerowate
Podrodzina	łaskuny
Rodzaj	łaskun
Gatunek	łaskun palmowy
Synonimy
	Viverra hermaphrodita Pallas, 1777; Paradoxurus minor Bonhote, 1903;
	Viverra hermaphrodita Pallas, 1777; Paradoxurus minor Bonhote, 1903;
Podgatunki
	P. h. hermaphroditus (Pallas, 1777); P. h. minor Bonhote, 1903;
	P. h. hermaphroditus (Pallas, 1777); P. h. minor Bonhote, 1903;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łaskun palmowy^[4], łaskun mentawajski^[4], łaskun muzang (Paradoxurus hermaphroditus) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny łaskunów (Paradoxurinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1777 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas nadając mu nazwę Viverra hermaphrodita^[5]. Holotyp pochodził z Indii (choć nie jest to pewne)^[6]. Podgatunek minor po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1903 roku brytyjski przyrodnik John Lewis James Bonhote nadając mu nazwę Paradoxurus minor^[2]. Holotyp pochodził z Kampong Jalor, w Lower Siam^[7].

Niedawna analiza molekularna wykazała, że tradycyjnie rozpoznawany P. heimaphroditus reprezentuje trzy odrębne gatunki: P. hermaphroditus, P. musanga i P. philippinensis^[8]. Dane genetyczne wskazują również, że populacje na Sri Lance zostały introdukowane przez ludzi z obszaru południowych Indii^[8]. W południowej Azji może istnieć trzeci podgatunek^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[8].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Paradoxurus: gr. παραδοξος paradoxos „niezwykły, nadzwyczajny”; ουρα oura „ogon”^[10].
hermaphroditus: w mitologii greckiej Hermafrodyta (gr. Ἑρμαφρoδιτος Hermaphroditos) był dwupłciowym bóstwem związanym z bliżej nieznanym obrzędem weselnym^[11].
minor: łac. minor „mniejszy”, forma wyższa od parvus „mały”^[12].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Łaskun palmowy występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[8]:

P. hermaphroditus hermaphroditus – Pakistan, Indie, Nepal, Bhutan, Bangladesz i południowo-zachodnia Chińska Republika Ludowa. Introdukowany w Japonii pod koniec XIX wieku i na Sri Lankę z obszaru południowych Indii.
P. hermaphroditus minor – południowa Chińska Republika Ludowa (w tym Hajnan), Mjanma, północny Wietnam, północny Laos i północna Tajlandia.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 42–71 cm, długość ogona 33–66 cm, długość ucha 4,1–4,9 cm, długość tylnej stopy 7–9 cm; masa ciała 2–5 kg^[13]. Ubarwienie szare z ciemnymi plamami. Stopy ciemne do czarnych. Wzór zębowy: I ${\tfrac {3}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {4}{4}}$ M ${\tfrac {2}{2}}$ = 40^[13].

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Zasiedla tropikalne lasy. Często spotykany w pobliżu siedzib ludzkich. Gatunek nadrzewny, aktywny nocą. Prowadzi samotniczy tryb życia. Wykazuje zachowania terytorialne. Jest gatunkiem wszystkożernym. Żywi się głównie owocami, gryzoniami (głównie myszy i szczury) i innymi drobnymi kręgowcami, owadami, a także zielonymi częściami roślin.

Zagrożony wydziela cuchnącą substancję gruczołów przyodbytowych. Gruczoły te są dobrze rozwinięte u przedstawicieli obu płci.

Może rozmnażać się przez cały rok, jednak młode rodzą się zazwyczaj od października do grudnia. W miocie jest ich od 2 do 5.

Znaczenie dla człowieka[edytuj | edytuj kod]

Łaskun muzang często niszczy plantacje owocowe. Ziarna ze zjadanych przez niego owoców kawowca są po wydaleniu wykorzystywane do produkcji kawy kopi luwak, jednej z najdroższych kaw świata.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Paradoxurus hermaphroditus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.L.J. Bonhote: Report on the mammals. W: N. Annandale & H.Ch. Robinson: Fasciculi Malayenses. Anthropological and Zoological Results of an Expedition to Perak and the Siamese Malay States, 1901-1902. Cz. 1: Zoology. Liverpool: The University Press of Liverpool, 1903, s. 9. (ang.).
↑ J.W.J.W. Duckworth J.W.J.W. i inni, Paradoxurus hermaphroditus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-20] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 140. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1777, s. 426. (niem.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Paradoxurus hermaphroditus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-20].
↑ J.S. Zijlstra: Paradoxurus minor Bonhote, 1903. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 412. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ G. Veron, M.-L. Patou, M. Tóth, M. Goonatilake & A.P. Jennings. How many species of Paradoxurus civets are there? New insights from India and Sri Lanka. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 53 (2), s. 161–174, 2015. DOI: 10.1111/jzs.12085. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 513, 1904. (ang.).
↑ J. Nijhof: Carnivora (Vleesetende zoogdieren). paulvoorhaar.nl. [dostęp 2022-04-05]. (niderl.).
↑ minor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-20] (ang.).
↑ ^a ^b A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 229–230. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
A. Shiroff: Paradoxurus hermaphroditus. (On-line), Animal Diversity Web, 2002. [dostęp 2007-12-29]. (ang.).
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Paradoxurus hermaphroditus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-20].

[itis-1] Paradoxurus hermaphroditus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Bonhote-2] J.L.J. Bonhote: Report on the mammals. W: N. Annandale & H.Ch. Robinson: Fasciculi Malayenses. Anthropological and Zoological Results of an Expedition to Perak and the Siamese Malay States, 1901-1902. Cz. 1: Zoology. Liverpool: The University Press of Liverpool, 1903, s. 9. (ang.).

[iucn-3] J.W.J.W. Duckworth J.W.J.W. i inni, Paradoxurus hermaphroditus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-20] (ang.).

[miiz-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 140. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Pallas-5] J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1777, s. 426. (niem.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Paradoxurus hermaphroditus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-20].

[Zijlstra-7] J.S. Zijlstra: Paradoxurus minor Bonhote, 1903. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 412. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Veron&inni-9] G. Veron, M.-L. Patou, M. Tóth, M. Goonatilake & A.P. Jennings. How many species of Paradoxurus civets are there? New insights from India and Sri Lanka. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 53 (2), s. 161–174, 2015. DOI: 10.1111/jzs.12085. (ang.).

[Palmer-10] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 513, 1904. (ang.).

[Nijhof-11] J. Nijhof: Carnivora (Vleesetende zoogdieren). paulvoorhaar.nl. [dostęp 2022-04-05]. (niderl.).

[12] minor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-20] (ang.).

[Jennings&Veron-13] A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 229–230. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]