Łódź Bajkowa

Łódź Bajkowa – projekt, w ramach którego tworzony jest rodzinny szlak turystyczny[1] po mieście Łodzi śladami małych pomników przedstawiających postaci z seriali dla dzieci i filmów Studia Małych Form Filmowych Se-ma-for. Docelowo „Łódź Bajkową” ma tworzyć 17[2][3] rzeźb odlanych z brązu. W latach 2009–2018 postawiono dziesięć pomników. W ramach projektu wyemitowano także lokalną monetę „Łódka” z podobiznami wybranych bajkowych postaci.

Głównym celem projektu jest promocja Łodzi pod kątem jej dziedzictwa filmowego (promocja marki „Łódź filmowa”), ze szczególnym uwzględnieniem dorobku łódzkiej animacji[1][4]. Rzeźby są stawiane w miejscach najczęściej odwiedzanych przez turystów i związanych z łódzkim przemysłem filmowym[5].

Pierwsze osiem pomników postawione zostały w latach 2009–2013 i sfinansowane przez Urząd Miasta Łodzi, przy czym na cztery[4] ostatnie z nich miasto otrzymało dofinansowanie z Unii Europejskiej[6]. Dofinansowanie przyznano pod koniec sierpnia 2011, decyzją Zarządu Województwa Łódzkiego, w wyniku konkursu w ramach „Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013”[6]. Wyniosło ono prawie 517 tys. zł, gdzie cały koszt projektu (cztery pomniki w latach 2012-2013) wyceniono na 608 tys. zł[6]. Dziewiątą rzeźbę odsłonięto dopiero we wrześniu 2015 – jest to pierwszy pomnik na szlaku „Łodzi Bajkowej” sfinansowany przez inwestora prywatnego[7].

Dotychczas postawione pomniki[edytuj | edytuj kod]

1. Pomnik Misia Uszatka[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

„Pomnik Misia Uszatka[8]

data odsłonięcia:

24 października 2009, podczas Święta Misia[5]

lokalizacja:

ul. Piotrkowska 87, przed siedzibą Centrum Informacji Turystycznej w Łodzi i Biura Promocji, Turystyki i Współpracy z Zagranicą Urzędu Miasta Łodzi[9][5]
51°45′58,5″N 19°27′24,5″E/51,766250 19,456806

autorzy:

Pomnik w dniu odsłonięcia
Plan miasta trzymany przez Uszatka
Pomnik przed ponownym odsłonięciem 16 maja 2010

Miś Uszatek przedstawiony jest tu jako turysta[5]: ma na sobie plecak i w lewej łapce trzyma plan miasta. Rzeźba ma niecały metr wysokości i waży 60 kg[9]. Odsłonięcie odbyło się pod hasłem „Łódź MIŚię podoba”[9]. Widnieje ono także na okładce mapy trzymanej przez Misia.

Odsłonięcia dokonał Wiceprezydent Miasta Łodzi Włodzimierz Tomaszewski[9].

Na początku stycznia 2010 Uszatek stracił lewą łapkę[10][11]. Prawdopodobnie o rzeźbę zahaczył pług śnieżny[10]. Łapka się odnalazła, pomnik został naprawiony, po czym Miś stał przez pewien czas w witrynie Centrum Informacji Turystycznej[11]. 16 maja 2010, w czasie Święta Łodzi, nastąpiło ponowne odsłonięcie pomnika na ul. Piotrkowskiej[12]. W uroczystości wzięła udział Wiceprezydent Miasta Łodzi Wiesława Zewald.

4 listopada 2013, na czas remontu ulicy Piotrkowskiej, pomnik został zdemontowany i przeniesiony do siedziby Centrum Informacji Turystycznej[13]. 13 listopada 2013 ponownie[a] trafił na witrynę CIT[14][15]. 20 maja 2014 pomnik powrócił na swoje miejsce, czemu towarzyszyło uroczyste odsłonięcie[16]. Do tamtego czasu figura misia została wyczyszczona, wypatynowana i zaopatrzona w nowy nosek[16].

2. Pomnik małego pingwina Pik-Poka[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

„Rzeźba Małego Pingwina Pik-Poka[17]

data odsłonięcia:

23 września 2010[18]; była to jednocześnie inauguracja pierwszej edycji Se-ma-for Film Festival[18]

lokalizacja:

al. Unii Lubelskiej 4, przed kąpieliskiem Fala[18][19]
51°45′53″N 19°25′17″E/51,764722 19,421389

autorzy:

Widok z przodu
Widok z boku
Pik-pok na fali

Rzeźba przedstawia pingwina Pik-Poka unoszącego się na grzbiecie fali. Odlew ma w najwyższym punkcie 1,05 m wysokości[20].

W odsłonięciu wzięli udział m.in. Tadeusz Wilkosz (scenarzysta serialu Mały pingwin Pik-Pok) oraz Joanna Stasiewicz (narratorka, głos Pik-Poka)[18].

3. Pomnik kota Filemona i Bonifacego[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

„Dziwny Świat Kota Filemona i Bonifacego

data odsłonięcia:

1 czerwca 2011, w Dzień Dziecka[19][21]

lokalizacja:

pl. Zwycięstwa 1, przed wejściem do Muzeum Kinematografii[19]
51°45′34,5″N 19°28′26,5″E/51,759583 19,474028

autorzy:

Filemon (na górze) i Bonifacy (na dole)
Kot Filemon
Kot Bonifacy
Kłębek wełny – zbliżenie
Filemon ponownie

Czarny kot Bonifacy stoi obok (również wykonanego z brązu) kłębka wełny. Biało-szary kot Filemon spogląda w dół z pobliskiego murku. Takie rozstawienie przedstawia sytuację odwrotną niż zazwyczaj wydarzała się w bajce – przeważnie to Bonifacy wylegiwał się na górze, na zapiecku, a Filemon bawił się poniżej[21].

Odsłonięcia pomników dokonały Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska i Wiceprezydent Agnieszka Nowak[19]. Obecny byli również Sławomir Grabowski[19] (współautor scenariuszy filmów o przygodach kota Filemona) oraz Aleksandra Kronic[21] (wdowa po Ludwiku Kronicu).

4. Pomnik bohaterów filmu Zaczarowany ołówek[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

„Rzeźba bohaterów filmu Zaczarowany ołówek[23]

data odsłonięcia:

25 września 2011, w ramach drugiej edycji Se-ma-for Film Festival[24]

lokalizacja:

ul. Traugutta 18, przed wejściem do Łódzkiego Domu Kultury[25]
51°46′09,5″N 19°27′43,0″E/51,769306 19,461944

autorzy:

Piotruś i jego piesek
Postać Piotrusia
Zbliżenie pieska
Krasnoludek

Rzeźba przedstawia postacie głównych bohaterów bajki: chłopca o imieniu Piotrek i jego psa. Dziecko rysuje zaczarowanym ołówkiem na ścianie Łódzkiego Domu Kultury – pies zdaje się wyskakiwać z jego rysunku (w serialu wszystko, co się narysowało przy pomocy owego ołówka, materializowało się). Na rysunku można rozpoznać także postać krasnala, który w filmie przynosił Piotrusiowi kolejne egzemplarze zaczarowanego ołówka.

W uroczystości odsłonięcia wzięła udział m.in. Wiceprezydent Miasta Łodzi Agnieszka Nowak[24].

5. Pomnik Plastusia[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

Plastuś[26]

data odsłonięcia:

10 października 2012[27], w dniu rozpoczęcia trzeciej edycji Se-Ma-For Film Festival

lokalizacja:

park im. Henryka Sienkiewicza[27]
51°45′53,32″N 19°27′53,60″E/51,764811 19,464889

autorzy:

Plastuś w dniu odsłonięcia
Rzeźba – detal (tylna okładka pamiętnika)

Pomnik ma ok. metra wysokości i waży kilkadziesiąt kilogramów[29][30]. Plastuś trzyma w prawej dłoni szkolny dzwonek, którym w serialu budził każdego rana swoich przyjaciół z piórnika[31][29][30]. Dzwonek ma prawdziwe, ruchomo zawieszone serce[29][30]. Lewą rękę Plastuś opiera na swoim pamiętniku. Rzeźba stoi w pobliżu Szkoły Podstawowej nr 173 i placu zabaw w Parku im. Henryka Sienkiewicza, co stanowi nawiązanie do faktu, że Plastuś przeżywał swoje przygody na szkolnej ławce[28] (piórnik wraz z zamieszkującym go Plastusiem stanowili własność Tosi – dziewczynki uczęszczającej do pierwszej klasy szkoły podstawowej).

W ceremonii odsłonięcia wzięła udział m.in. Zofia Ołdak – reżyser serialu Plastusiowy pamiętnik[27][31]. Obecni byli także Wiceprezydent Miasta Łodzi Radosław Stępień oraz spadkobiercy praw autorskich do postaci Plastusia[28]. Na czas tego wydarzenia rzeźba została częściowo otoczona drewnianą makietą szkolnego piórnika[31][29][30].

W listopadzie 2013 wandale polali pomnik żrąca cieczą[32]. W grudniu 2013 rzeźba została zdemontowana i zawieziona do renowacji[33]. 21 marca 2014, w pierwszym dniu kalendarzowej wiosny, nastąpiło ponowne odsłonięcie pomnika[33].

6. Pomnik trzech misiów[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

Trzy Misie[34]

data odsłonięcia:

25 listopada 2012 w Światowym Dniu Pluszowego Misia[35]

lokalizacja:

Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej (od strony ul. Milionowej)
51°44′45″N 19°27′51″E/51,745833 19,464167

autorzy:

Trzy Misie w dniu odsłonięcia
Trzy Misie – zbliżenie
Trzy Misie – detal
Rzeźba Trzech Misiów i ich twórca, Marcin Mielczarek

Patrząc od przodu rzeźby, na szczycie małego kamienia narzutowego stoją kolejno od lewej: Misia, Bartek oraz Kuba.

W uroczystości odsłonięcia rzeźby wzięli udział m.in. Tadeusz Wilkosz (reżyser i scenograf serialu) oraz Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska[36].

7. Pomnik wróbla Ćwirka[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

Wróbelek Ćwirek[37]

data odsłonięcia:

21 marca 2013, w pierwszym dniu kalendarzowej wiosny[38] (dzień po Światowym Dniu Wróbla[39])

lokalizacja:

al. Piłsudskiego 61, w Parku Źródliska, przed wejściem do Palmiarni Łódzkiej[40][41]
51°45′37,25″N 19°28′48,45″E/51,760347 19,480125

autorzy:

Rzeźba wróbla Ćwirka w całości
Wróbel Ćwirek, zbliżenie
Wróbel Ćwirek, zbliżenie z innej strony
Autorzy
Ćwirek w czapce

Rzeźba ma metr wysokości, przy czym sam wróbelek jest tu wysoki na 30 cm[40][42][43][38]. Odlew o masie 65 kg jest zbrojony wewnątrz konstrukcją ze stali kwasoodpornej[44]. Ćwirek siedzi na gnieździe zbudowanym na rozwidleniu gałęzi małego drzewka[44][40][38]. Pomnik tym samym przedstawia sytuację nieco inną niż w serialu, gdzie ptaszek miał swoje „mieszkanie” na „dolnym piętrze” bocianiego gniazda[44]. Kształt i umiejscowienie wyrzeźbionego gniazda, w przeciwieństwie do tego z serialu, nie są charakterystyczne dla schronień wróbli zwyczajnych.

W uroczystości odsłonięcia rzeźby wziął udział m.in. Sławomir Grabowski (współautor scenariusza[45]) oraz Wiceprezydent Miasta Łodzi Radosław Stępień[42][43].

24 października 2014 górna część rzeźby (gniazdo z ptakiem) została odcięta i skradziona[46]. Sprawca sprzedał ją w skupie metali kolorowych, gdzie 27 października została odnaleziona przez łódzką policję[46]. Następnego dnia (28 października) zatrzymano podejrzanego o kradzież[46]. Okazało się, że figurka Ćwirka została dodatkowo przecięta mniej więcej na wysokości złączenia grzbietu z kuprem[46][47]. Głowa wróbla również wymagała renowacji[47]. Część elementów rzeźby trzeba było odlać na nowo[48]. Naprawa kosztowała około ośmiu tysięcy złotych[48][47][49]. Pomnik wrócił na swoje miejsce po dwóch miesiącach, 23 grudnia 2014[49].

8. Pomnik Maurycego i Hawranka[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

Maurycy i Hawranek[50]

data odsłonięcia:

18 maja 2013[51]

lokalizacja:

ul. Konstantynowska 8/10, przed wejściem do Miejskiego Ogrodu Zoologicznego
51°45′49″N 19°24′43″E/51,763611 19,411944

autorzy:

Rzeźba w całości
Bohaterowie w zbliżeniu
Tablica informacyjna

Rzeźba ma 1 metr wysokości[51]. Uśmiechnięty Maurycy prawą ręką wykonuje gest powitalny w kierunku osób (dzieci) odwiedzających ogród zoologiczny. Zza jego lewego ramienia wychyla się Hawranek.

W uroczystości odsłonięcia wzięli udział twórcy filmu oraz m.in. Wiceprezydent Miasta Łodzi Agnieszka Nowak[51].

9. Pomnik Ferdynanda Wspaniałego[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

Ferdynand Wspaniały[52]

data odsłonięcia:

17 września 2015[7][53]

lokalizacja:

al. Józefa Piłsudskiego 15/23, przed głównym wejściem do Galerii Łódzkiej, na rogu al. Piłsudskiego i ul. Henryka Sienkiewicza[7][53]
51°45′33,95″N 19°27′49,00″E/51,759431 19,463611

autorzy:

Rzeźba w całości
Tablica informacyjna

Rzeźba ma 1,5 metra wysokości i masę 64 kg[7]. Odziany w elegancki garnitur, buty i melonik Ferdynand posiada ludzkie ciało. Wyjątkiem jest jego psi łeb z czarnym noskiem i czarną łatką na lewym uchu. Bohater z dostojnym wyrazem pyska stoi w lekkim rozkroku wsparty dłońmi o parasol.

Jest to pierwszy pomnik na szlaku „Łodzi Bajkowej” sfinansowany przez inwestora prywatnego[7]. Rzeźbę sfinansowała Galeria Łódzka[53]. Na uroczystości odsłonięcia obecni byli m.in. Wiceprezydent Miasta Łodzi Krzysztof Piątkowski oraz rodzina Ludwika Jerzego Kerna – syn Krzysztof z żoną i dwiema wnuczkami[7][53].

10. Pomnik Misia Colargola[edytuj | edytuj kod]

tytuł rzeźby:

Miś Colargol[54]

data odsłonięcia:

18 października 2018[55][3]

lokalizacja tymczasowa:

skwer z placem zabaw przy skrzyżowaniu ulic ul. H. Sienkiewicza i R. Traugutta[55][3]
51°46′07,352″N 19°27′38,185″E/51,768709 19,460607

lokalizacja docelowa:

okolice dworca Łódź Fabryczna[55]

autorzy:

Rzeźba w całości
Detal

Colargol, zgodnie z fabułą serialu, przedstawiony jest tu jako podróżnik[55]. Ma niebieskie oczy, pod szyją charakterystyczną niebieską wstążeczkę, a w lewej łapce trzyma swoją „cudowną walizkę”. Stojąc na globusie ziemskim, zdaje się utrzymywać równowagę wyciągniętą w bok prawą łapką. Tymczasowo rzeźba stoi na skwerze obok woonerfu na ul. Traugutta. Po zakończeniu prac budowlanych na dworcu Łódź Fabryczna, miała być przeniesiona w jego pobliże[55].

Na uroczystości odsłonięcia obecni byli m.in. Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska oraz Tadeusz Wilkosz – scenarzysta i scenograf serialu Przygody Misia Colargola[55][3]. Wydarzenie zbiegło się w czasie z eskalacją wieloletnich kłopotów finansowych wytwórni Se-ma-for – kilka dni wcześniej, 12 października 2018 komornik zajął część zbiorów przechowywanych w siedzibie Muzeum Animacji Se-ma-for, w tym figurki m.in. Uszatka, Colargola i bohaterów filmu Piotruś i Wilk[56][57][58].

Pomniki planowane[edytuj | edytuj kod]

Planowano postawienie także pomników bohaterów (stan na lipiec 2011):

W 2023 roku, wśród projektów zgłoszonych do Łódzkiego Budżet Obywatelskiego 2023/2024 znalazła się propozycja postawienia przed Ogrodem Botanicznym trzech rzeźb z brązu przedstawiających trzy postacie muminków (rodziców z dzieckiem)[59][60][61][62][63][64].

Odsłonięte pomniki na mapie Łodzi[edytuj | edytuj kod]

Mapa konturowa Łodzi
  1. Miś Uszatek
  2. Pingwin Pik Pok
  3. koty Filemon i Bonifacy
  4. Zaczarowany ołówek
  5. Plastuś
  6. Trzy Misie
  7. wróbel Ćwirek
  8. Maurycy i Hawranek
  9. Ferdynand Wspaniały
  10. Miś Colargol


Dukat „Łódka”[edytuj | edytuj kod]

Dystrybucję łódzkiego dukata „Łódka” z podobizną Misia Uszatka i jego przyjaciół rozpoczęto wraz z odsłonięciem pomnika Misia Uszatka[65][66][9]. Monety z wizerunkiem pingwina Pik-Poka pojawiły się w obiegu 15 października 2010, ponad trzy tygodnie po odsłonięciu pomnika Pik-Poka[67].

 Osobny artykuł: Łódka (moneta).

Powstanie projektu[edytuj | edytuj kod]

Początkowo prezes studia Se-ma-for Zbigniew Żmudzki podjął starania, aby w Alei Gwiazd przy ul. Piotrkowskiej w Łodzi odsłonić gwiazdę Misia Uszatka[68][69]. Jednak ówczesna kapituła przydzielająca miejsca w Alei odmówiła[69][68]. Przewodniczący kapituły, Jan Machulski, miał stwierdzić, że szkoda pieniędzy na „jakiegoś misia”, skoro wtedy brakowało ich na gwiazdę Romana Wilhelmiego[69][68].

Podjęto wówczas zabiegi o odsłonięcie w mieście małego pomnika Uszatka. Akcję zainicjowało Radio Łódź[70][71]. Dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 70 im. Stanisława Wyspiańskiego w Łodzi napisały list do ówczesnego Prezydenta Miasta Łodzi, prosząc o wyrażenie zgody na postawienie pomnika[71]. Prezydent Jerzy Kropiwnicki udzielił zgody, ale na pomnik w formie fontanny[68][71]. W 2007 roku opracowano projekt fontanny z Misiem Uszatkiem i jego przyjaciółmi – Prosiaczkiem, Zajączkiem i psem Kruczkiem[70][69][72]. Autorami projektu byli rzeźbiarze Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek oraz architekt Radosław Kurzyp[72]. Lokalizację wybrali w plebiscycie słuchacze Radia Łódź i czytelnicy Echa Miasta[72][70]. Zwyciężył pasaż Józewskiego przy ulicy Piotrkowskiej[72][70]. Jednak ten pomysł oprotestowali mieszkańcy okolicznych bloków[69][68].

Wspólnie z Urzędem Miasta zaczęto szukać innego miejsca. Piotr Trzankowski z Biura Promocji Urzędu Miasta Łodzi zaproponował utworzenie szlaku Łodzi Bajkowej[68]. Miał on powstać na wzór wrocławskich krasnali, których poszukują turyści w trakcie zwiedzania miasta[73].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. zob. wyżej 2010 rok

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Łódź Bajkowa. [w:] www.turystyczna.lodz.pl [on-line]. Biuro Promocji, Turystyki i Współpracy z Zagranicą Urzędu Miasta Łodzi. [dostęp 2012-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-30)].
  2. a b c d e f g h msm (źródło: Express Ilustrowany): Nowe pomniki na bajkowym szlaku w Łodzi. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 12 lipca 2011. [dostęp 2015-09-24].
  3. a b c d e LOS: Nowy pomnik na bajkowym szlaku w Łodzi. Odsłonięto rzeźbę Misia Colargola. [w:] Gazeta.pl [on-line]. Agora SA, 18 października 2018. [dostęp 2018-10-20]. Uwaga: Hanna Zdanowska nie została wspomniana w tekście lecz została uwieczniona (niepodpisana) na zdjęciu.
  4. a b Unijne pieniądze na promocję Łódzkiego. [w:] Gazeta.pl [on-line]. Agora SA, 30 września 2011. [dostęp 2018-10-19].
  5. a b c d Dariusz Pawłowski: Pomniki z Se-ma-fora. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 2009-08-21. [dostęp 2012-07-28].
  6. a b c Lista projektów zakwalifikowanych do dofinansowania w ramach konkursu nr RPLD.03.02.00-14/11 (…). Centrum Obsługi Przedsiębiorcy, 2011. [dostęp 2018-10-19].
  7. a b c d e f g izj: Ferdynand Wspaniały stanął przed Galerią Łódzką. [w:] Express Ilustrowany [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 17 września 2015. [dostęp 2015-09-18]. (zarchiwizowano 2015-09-18)
  8. a b zobacz napis na pomniku: Łódź – Pomnik Misia Uszatka. Zdjęcie 135730. Polska Niezwykła. [dostęp 2012-11-26].
  9. a b c d e Miś Uszatek ma w Łodzi swój pomnik. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o., 25 października 2009. [dostęp 2015-12-16].
  10. a b lb (źródło: Express Ilustrowany): Miś Uszatek stracił łapkę! Padł ofiarą odśnieżania. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 11 stycznia 2010. [dostęp 2015-09-24].
  11. a b Matylda Witkowska: Łódź: Miś Uszatek wkrótce wróci na Piotrkowską. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 28 marca 2010. [dostęp 2012-07-28].
  12. Matylda Witkowska (źródło: Polska Dziennik Łódzki): Święto Łodzi i czwarte urodziny Manufaktury. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 15 maja 2010. [dostęp 2015-09-24].
  13. ab: Miś Uszatek zniknął z ul. Piotrkowskiej. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 4 listopada 2013. [dostęp 2015-12-16].
  14. Miś Uszatek zimuje w siedzibie CITu. [w:] www.turystyczna.lodz.pl [on-line]. Biuro Promocji, Turystyki i Współpracy z Zagranicą Urzędu Miasta Łodzi, 13 listopada 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-16)].
  15. Małgorzata Kubiak: Miś Uszatek zamieszkał w naszej witrynie!!!. Centrum Informacji Turystycznej w Łodzi, 13 listopada 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-16)].
  16. a b Miś Uszatek powrócił na Piotrkowską. Zobacz zdjęcia. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o., 20 maja 2014. [dostęp 2015-12-16].
  17. a b zobacz napis na pomniku Pik-Poka (zasób w Wikimedia Commons)
  18. a b c d Pik-Pok na fali - odsłonięcie pomnika w Łodzi. Qlturka.pl, 23 września 2010. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)].
  19. a b c d e Rzeźby kotów Filemona i Bonifacego stanęły na bajkowym szlaku w Łodzi. Gazeta Prawna/PAP, 1 czerwca 2011. [dostęp 2018-10-19].
  20. izj (źródło: Express Ilustrowany): Pomnik pingwina Pik-Pok stanie przed Falą. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 23 czerwca 2010. [dostęp 2015-09-24].
  21. a b c d Kot Filemon i Bonifacy mają swój pomnik w Łodzi. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o., 1 czerwca 2011. [dostęp 2015-12-16].
  22. zobacz napis na pomniku: Pomnik Kota Filemona i Bonifacego w Łodzi. Zdjęcie 207905. Polska Niezwykła. [dostęp 2012-11-26].
  23. a b zobacz napis na pomniku bohaterów filmu Zaczarowany ołówek (zasób w Wikimedia Commons)
  24. a b Jest Zaczarowany Ołówek. Urząd Miasta Łodzi, 25 września 2011. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-14)].
  25. Anna Pawłowska: Kolejny bajkowy pomnik w Łodzi. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 1 września 2011. [dostęp 2014-09-22].
  26. a b c zobacz napis na pomniku Plastusia (zasób w Wikimedia Commons)
  27. a b c Rzeźba Plastusia stanęła w parku Sienkiewicza. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o., 10 października 2012. [dostęp 2015-12-16].
  28. a b c Łódź dla dzieci / Plastuś_rzeźba na szlaku "Łódź Bajkowa". [w:] www.turystyczna.lodz.pl [on-line]. Biuro Promocji, Turystyki i Współpracy z Zagranicą Urzędu Miasta Łodzi. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-15)].
  29. a b c d Bartłomiej Dana. Plastuś zamieszkał w parku Sienkiewicza. „Gazeta Wyborcza: Magazyn Łódzki”. Nr 238, s. 1, 11 października 2012. Agora SA. 
  30. a b c d Bartłomiej Dana: Plastuś z piórnika zamieszkał w parku Sienkiewicza. [w:] Gazeta.pl [on-line]. Agora SA, 10 października 2012. [dostęp 2012-10-10].
  31. a b c PAP: W Łodzi odsłonięto pomnik Plastusia - bohatera serialu dla dzieci. 10 października 2012. [dostęp 2012-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-14)].
  32. mr: Wandale zaatakowali Plastusia. [w:] Express Ilustrowany [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 11 listopada 2013. [dostęp 2015-09-18].
  33. a b Plastuś wrócił do Parku Sienkiewicza. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 21 marca 2014. [dostęp 2014-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-18)].
  34. a b zobacz napis na pomniku Trzech Misiów (zasób w Wikimedia Commons)
  35. Dzień Pluszowego Misia w Łodzi: odsłonięto kolejny bajkowy pomnik. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o., 25 listopada 2012. [dostęp 2015-12-16].
  36. Andrzej Boratyński: Trzy Misie mają w Łodzi swój pomnik. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 25 listopada 2012. [dostęp 2012-11-25].
  37. a b zobacz napis na pomniku Ćwirka (zasób w Wikimedia Commons)
  38. a b c Paulina Pieniążek: Wróbelek Ćwirek na szlaku Łodzi Bajkowej. Obiektywna Łódź (obiektywnalodz.pl), 21 marca 2013. [dostęp 2013-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-23)].
  39. World Sparrow Day. [dostęp 2018-08-15]. (ang.).
  40. a b c d Wróbelek Ćwirek - kolejna postać na szlaku Bajkowej Łodzi. Telewizja Polska SA, 21 marca 2013. [dostęp 2018-10-19].
  41. Odsłonięcie rzeźby Wróbelka Ćwirka – wydarzenie publiczne na Facebooku
  42. a b Dominika Kawczyńska: Wróbel Ćwirek – konkurencja dla nosa Tuwima. [w:] gazeta.pl [on-line]. Agora SA, 21 marca 2013. [dostęp 2013-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-15)].
  43. a b Dominika Kawczyńska. Ćwirek będzie konkurentem Tuwima?. „Gazeta Wyborcza: Magazyn Łódzki”. Nr 69, s. 5, 22 marca 2013. Agora SA. 
  44. a b c Wróbelek Ćwirek zamieszkał przed Palmiarnią. [w:] Express Ilustrowany [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 21 marca 2013. [dostęp 2015-01-14].
  45. Przygód kilka wróbla Ćwirka w bazie filmpolski.pl
  46. a b c d Bajkowa Łódź: Policja odzyskała wróbla Ćwirka. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polskapresse Sp. z o.o., 28 października 2014. [dostęp 2014-10-28]. Uwaga: zobacz zdjęcia załączone do artykułu.
  47. a b c Wróbel Ćwirek wrócił do Parku Źródliska. [w:] Fakt [on-line]. Ringier Axel Springer Polska. [dostęp 2014-12-24].
  48. a b Wróbelek Ćwirek powrócił przed Palmiarnię. Radio Łódź, 23 grudnia 2014. [dostęp 2014-12-24].
  49. a b Wróbelek Ćwirek wrócił na swoje miejsce w Parku Źródliska. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polskapresse sp. z.o.o, 23 grudnia 2014. [dostęp 2014-12-24].
  50. a b zobacz napis na pomniku Maurycego i Hawranka (zasób w Wikimedia Commons)
  51. a b c Maurycy i Hawranek stanęli przy zoo. [w:] Express Ilustrowany [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 18 maja 2013. [dostęp 2015-01-14].
  52. a b c zobacz napis na pomniku Ferdynanda Wspaniałego (zasób w Wikimedia Commons)
  53. a b c d e Izabella Adamczewska. Ferdynand przed Galerią. „„Gazeta Wyborcza”: „Magazyn Łódzki””. Piątek 18 września 2015, s. 8. Łódź: Agora SA.  Uwaga: Krzysztof Piątkowski nie został wspomniany w tekście lecz został uwieczniony (niepodpisany) na zdjęciu.
  54. zobacz napis na pomniku Colargola:
    a) zasób w Wikimedia Commons,
    b) Wyborcza.pl (Nowy pomnik na bajkowym szlaku w Łodzi. Odsłonięto rzeźbę Misia Colargola, 2018-10-18),
    c) Plaster Łódzki (Pomnik Misia Colargola w Łodzi, 2018-10-18)
  55. a b c d e f g h Piotr Jach. Miś Colargol na szlaku Bajkowej Łodzi. „Express Ilustrowany”. Nr 244/2018 (27.039), s. 4, piątek 19 października 2018. Łódź: Polska Press Sp. z o.o. Oddział w Łodzi. ISSN 0137-9097. 
  56. Blanka Rogowska, Karol Sakosik: Miś Uszatek i Colargol w rękach komornika. Co się dzieje w Se-ma-forze?. [w:] Gazeta.pl [on-line]. Agora SA, 16 października 2018. [dostęp 2018-10-20].
  57. Matylda Witkowska: Komornik w Muzeum Animacji Se-Ma-For w Łodzi. Zabrał Misia Uszatka. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 15 października 2018. [dostęp 2018-10-22].
  58. Maciej Trojanowski, Adam Owczarek: Komornik w łódzkim Se-Ma-Forze. Co dalej z bajkowymi zbiorami?. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Radio Łódź, 13 października 2018. [dostęp 2018-10-22].
  59. Łódzki Budżet Obywatelski 2023/2024 : Szczegóły projektu : ID L070. Urząd Miasta Łodzi (budzetobywatelski.uml.lodz.pl). [dostęp 2023-10-30].
  60. Jarosław Płuciennik: Muminek jest łódzki. Więc głosujcie na tolerancyjny świat Muminków. [w:] lodz.wyborcza.pl [on-line]. Agora SA, 2023-10-09. [dostęp 2023-10-30].
  61. Czy Muminki i ich myślenie mogą zbawić świat? – spotkanie z prof. Jarosławem Płuciennikiem. Muzeum Kinematografii w Łodzi (muzeumkinematografii.pl), 2023-10-10. [dostęp 2023-10-30].
  62. Matylda Witkowska: Rozpoczęło się głosowanie na zadania budżetu obywatelskiego Łodzi na rok 2024. Co można wybrać?. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 2023-10-03. [dostęp 2023-10-30].
  63. Justyna Janaszczyk: Pomnik Muminków, czyli jeden z projektów zgłoszonych do Budżetu Obywatelskiego. TVP Łódź (lodz.tvp.pl) / Telewizja Polska SA, 2023-10-17. [dostęp 2023-10-30].
  64. Karolina Brózda: Szlak Łodzi Bajkowej może się powiększyć. Te postaci znają i uwielbiają wszyscy łodzianie!. [w:] tuLodz.pl [on-line]. TuŁódź Sp. z o.o., 2023-10-19. [dostęp 2023-10-30].
  65. kultowe dobranocki - miś uszatek. Se-ma-for. [dostęp 2012-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-23)].
  66. Uszatek, Coralgol, Ćwirek, Pik-Pok i dukaty. [w:] kampaniespoleczne.pl [on-line]. Fabryka Komunikacji Społecznej, 5 września 2009. [dostęp 2018-08-15]. Uwaga: literówka w tytule artykułu: powinno być „Colargol”, jest „Coralgol”.
  67. Dukat z pingwinem Pik-Pokiem w Aquaparku Fala. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press sp. z.o.o., 16 października 2010. [dostęp 2015-12-16].
  68. a b c d e f Agnieszka Adamiak - Gurdała: Łódź Bajkowa [wywiad ze Zbigniewem Żmudzkim]. Dzieci w Łodzi. [dostęp 2012-07-28].
  69. a b c d e Maciej Kałach: Będziemy tarmosić misia za oklapnięte uszko. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. Polska Press sp. z.o.o, 16 października 2009. [dostęp 2012-07-28].
  70. a b c d W Łodzi powstanie pomnik Misia Uszatka. MediaFM.net, 2 sierpnia 2007. [dostęp 2012-07-28].
  71. a b c Miś Uszatek nasika do fontanny?. [w:] gazeta.pl [on-line]. wyd. Agora SA / kopia artykułu w serwisie Filmweb, 29 marca 2007. [dostęp 2018-10-19].
  72. a b c d Mówią o mnie: Miś z fontanny. Urząd Miasta Łodzi, 26 lipca 2007. [dostęp 2013-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  73. Szlakiem łódzkich bajek – świetny pomysł, ale realizacja przeciąga się. HaloLodz.pl, 23 czerwca 2010. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-03)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]