Twelve Bens

Connemara
Twelve Bens
Hoogste punt Benbaun (729 m)
Lengte 27-30 km
Breedte 10 km
Locatie Ierland, Connemara
Coördinaten 53° 0′ NB, 9° 0′ WL
Ouderdom 700-550 miljoen jaar
Foto's
van links naar rechts: Knockbrack (niet behorend to de originele Twelve Bens), Benbrack, Benfree, Benbaun (veraf), Muckanaght, Benbreen (in de achtergrond).
Twelve Bens Horseshoe, Connemara, Ireland
Portaal  Portaalicoon   Aardwetenschappen

De Twelve Bens of Twelve Pins, ook wel de Beanna Beola genoemd[1] is een bergketen met voornamelijk scherpe pieken van kwartsiettoppen en bergkammen in het Connemara National Park in County Galway, in het westen van Ierland.[2] In de breedste definitie van het bereik omvat de keten tevens het Garraun-complex in het noorden, evenals verschillende geïsoleerde pieken in het westen, en is aangewezen als een speciale beschermingszone van 16.163 hectare.[3]

Het hoogste punt is Benbaun op 729 meter.[4] De bergketen is een populaire locatie om te bergwandelen met de 16 kilometer lange en 8-9 uur durende Glencoaghan Horseshoe (Gleann Chóchan), die wordt beschouwd als een van de beste bergwandelingen in Ierland.[5][4] Topografisch gezien vormt het een geheel met het Maumturks-gebergte ten oosten van de Inagh-vallei (waarin een deel van de Western Way-route).[4] Beide ketens delen een gemeenschappelijke geologie die grotendeels bestaat uit metamorfe mariene rotsen, overwegend resistent kwartsiet maar met afzettingen van leisteen in de valleien (bekend als Connemara Dalradian-rotsen).[6]

Benaming[bewerken | brontekst bewerken]

"Ben" is de verengelste vorm van het Ierse woord "Binn", wat "piek" betekent. De Ierse academicus Paul Tempan stelde ooit: "Een vreemd ding over de Twaalf Bens van Connemara is dat niemand precies lijkt te weten welke de twaalf pieken in kwestie zijn", want er zijn bijna 20 pieken met "Ben" of "Binn" in hun naam.[7] Tempan merkt op dat de term "twaalf pieken" voor het eerst voorkomt bij de Ierse historicus Ruaidhrí Ó Flaithbheartaigh, wiens geschriften in 1684 zeiden: "In het noordwesten van Ballynahinch liggen de twaalf hoge bergen van Beannabeola, door zeevaarders De twaalf palen (stapels) genoemd, zijnde het eerste land dat ze ontdekken als ze uit de Maine [zee] komen", maar hij noemde ze niet.

De meest voorkomende lijst van de twaalf pieken in kwestie zijn de pieken met een hoogte van meer dan 500 meter in het kerngebied, die niet als secundaire pieken worden beschouwd (ze hebben bijvoorbeeld een niet-triviale prominentie en worden traditioneel gezien als pieken op historische kaarten, zie de lijst met pieken hieronder).[4]

Tempan merkt op dat het aantal niet voorkomt in de Ierse naam, waarin ze eenvoudigweg "Na Beanna Beola" worden genoemd, dat is "de toppen van Beola". Beola was een leider van de Fir Bolg en een reus; zijn naam komt ook voor in het dorp Toombeola, of Tuaim Beola.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Glencoaghan River vanaf de Bencullaghduff

Het Twelve Bens-gebergte is een kernmassief van 22 toppen boven 100 meter hoogte, gecentreerd rond de hoogste piek in het bereik, Benbaun van 729 meter (2392 voet). Ten noorden van dit kernmassief ligt het afzonderlijke nevenmassief van het Garraun-complex met 9 toppen rond Garraun van 598 meter (1962 voet). Ten westen van het kernmassief liggen 7 andere geïsoleerde of secundaire "uitbijter"-pieken, wat in totaal 38 Bens oplevert met een hoogte van meer dan 100 meter.[4][5]

Hoewel de Bens niet zo hoog zijn als die van de bergketens in Kerry (bijv MacGillycuddy's Reeks en de bergen van het schiereiland Dingle) krijgen ze door hun rotsachtige toppen en bergkammen die contrasteren met het omringende landschap op zeeniveau een imposante uitstraling.[4][5] In tegenstelling tot Kerry zijn er geen bergpassen in Connemara. Dit betekent dat alle doorgaand verkeer rondom het massief vrijwel op zeeniveau geschiedt.

Het bereik wordt begrensd door de Inagh-vallei en de R344-weg naar het oosten, terwijl de N59-weg (of de Clifden Road) het kernmassief (en de meeste uitschieters) omcirkelt en begrenst, vanuit het zuiden, het westen en noordelijke richtingen. Het Garraun-complex ligt ten noorden van de N59 bij Kylemore Lough.[4][5]

Het kernmassief[bewerken | brontekst bewerken]

De 22 pieken in het kernmassief van de Twelve Bens-reeks zijn opgesplitst in drie secties:[8]

  1. De zuidelijke Bens, de 12 zuidelijke Bens vormen een 'horseshoe' ronde de Glencoaghan Vallei, en omvat als de 7 primaire toppen van met name: Derryclare, Bencorr, Bencollaghduff, Benbreen, Bengower, Benlettery, and Benglenisky; en de 5 onderschikte toppen: Bencorr North Top, Benbreen Central Top, Benbreen North Top, Binn an tSaighdiúra, en Bencorrbeg; en
  2. De centrale Bens, de 7 centrale Bens liggen in oost-westelijke richting met de Benbaun in het midden, en omvat 4 primaire toppen: Benbaun, Benfree, Muckanaght, en Bencullagh; en de 3 onderschikte toppen of Knockpasheemore, Maumonght, en Maumonght SW Top; en
  3. De noordelijke Bens, 3 noordelijke Bens liggen in een klein submassief van de primaire top van de Benbrack, en omvat tevens de onderschikte toppen van Knockbrack and een andere kleinere top genaamd, Benbaun; net buiten dit gebied ligt de autonome top van Diamond Hill.

Het kernmassief staat ook bekend om zijn diepe, met ijs bedekte U-vormige valleien, waarrond groepen Bens in een "hoefijzerformatie" liggen. In het Engels worden dergelijke natuurlijke fenomenen horseshoe genoemd:[8]

  1. Glencoaghan: de meest zuidelijke vallei waarin de Glencoaghan stroomt; de Glencoaghan Horseshoe is een van Ierlands bekendste bergwandelingen;[9][5][4]
  2. Owenglin: de westelijke vallei waarin de Owenglin stroomt; ook de Owenglin Horseshoe is een bekende bergwandeling;[10]
  3. Gleninagh: de oostelijke vallei met daarin de Gleninagh rivier; hier ligt ook de Carrot Ridge, een belangrijk gebied voor rotsklimmen;[11]
  4. Polladirk: de noordwestelijke vallei waarin de Polladirk stroomt; in de vallei krijgt men een prachtig zicht vanaf de top van de Diamond Hill;
  5. Glencorbet: de noordoostelijke vallei met daarin de Kylemore rivier; de Glencorbet Horseshoe is eveneens een populaire route in de Twelve Bens.[12][13]

Geologie[bewerken | brontekst bewerken]

Kwartsietpieken en rotsachtige bergkammen van de Bencorr en de bijbehorende pieken en uitlopers

Het kernmassief van de Twelve Bens-reeks bestaat grotendeels uit metamorfe mariene rotsen, overwegend resistent kwartsiet maar met afzettingen van leisteen in de valleien (bekend als Connemara Dalradian-rotsen).[6][3][14]

Deze rotsen zijn afkomstig van sedimenten die zo'n 700 tot 550 miljoen jaar geleden in een warme platzee zijn afgezet (bijv. Precambrium - Cambrium).[14] Bewegingen in de aardkorst, en de sluiting van de Iapetus-oceaan, transformeerden deze sedimenten in kristallijne leisteen die onder de voet van de bergketen liggen, die vervolgens door lokale erosie en opheffing naar de oppervlakte werden gebracht.[6][14] De toppen van het kernmassief (en enkele uitschieters) zijn gemaakt van weerbestendig kwartsiet, terwijl de zijkanten van de toppen zijn samengesteld uit leisteen en grijs marmer.[14] Kenmerkend is tevens dat de veengrond en vochtige omgeving tot op grote hoogte voorkomt of aanwezig is tussen twee (sub)toppen.

Daarentegen hebben de bergen ten noorden van de kern van het Twelve Bens-massief, het Garraun-complex, een ander type geologie, dat is samengesteld uit gneis en verschillende vormen van zandsteen en moddersteen.[3]

Verspreid over het bereik zijn delen van gabbro (Doughruagh en Currywongaun), mica schist (Muckanaght) en ontsluitingen van marmer (ten zuiden van Kylemore Lough).[3] Het marmer dat er voorkomt heeft een typische groene kleur.

De laatste ijstijd, ongeveer 10.000 jaar geleden, heeft ook het landschap gebeeldhouwd en afzettingen van zand en grind achtergelaten; er zijn wijdverbreide keileem en grillige keien over het bereik.[14]

Speciale beschermingszone (SAC)[bewerken | brontekst bewerken]

Op en rondom de Twelve Bens vindt men uitgebreide moeras- en veenhabitats

Het gehele Twelve Bens-gebied (inclusief het Garraun-complex) is een speciale beschermingszone (Special Area of Conservation: SAC) (Site Code:002031), zoals geselecteerd voor een reeks habitats en soorten die zijn opgenomen in de bijlage I / II van de EU- habitatrichtlijn.[3] De punten die van belang zijn op de SAC-habitatlijst omvatten: oligotrofe wateren, Alpenheide, actieve dekenmoerassen, overblijfselen van eikenbos, Rhynchosporion-vegetatie en kiezelsteen en rotsachtige hellingen; terwijl de soortenlijst omvat: zoetwaterparelmossel, Atlantische zalm, otter en Najas flexilis.[3] Bovendien bevat het 16.163 hectare grote terrein enkele van de zeldzamere Red Data Book-plantensoorten.[3] De SAC-richtlijn over het assortiment beschrijft het als "Een van de grootste en meest gevarieerde natuurgebieden in Ierland".[3]

Bergklimmen[bewerken | brontekst bewerken]

De bergketen is populair bij bergwandelaars, hardlopers en bergbeklimmers.[15]

Bergwandelen[bewerken | brontekst bewerken]

Uitzicht op Polladirk Valley vanaf Diamond Hill.

De buitencorrespondent van de Irish Times, John G. Dwyer, zei over de Twelve Bens: "Dit zijn echte kickass-bergen, met crimineel verbluffende uitzichten [. . ]".[16]

De 16 kilometer lange Glencoaghan Horseshoe van 8 tot 9 uur staat bekend als een van de "meest opwindende bergbeklimmingen in Ierland",[17] en wordt door de auteurs van de gidsen "een echte klassieker" genoemd.[5][4][9] Andere soortgelijke "hoefijzer" luswandelingen op afstand zijn de Owenglin Horseshoe van 19 kilometer van 10 tot 12 uur,[10] de Gleninagh Horseshoe van 15 kilometer van 8 tot 9 uur,[11] en de Glencorbet Horseshoe van 14 kilometer van 6 tot 7 uur.[13][12]

Een nog serieuzere onderneming is echter de 28 kilometer lange Twelve Bens Challenge, waarbij alle 12 Bens in één dag van 24 uur worden beklommen.

Rotsklimmen[bewerken | brontekst bewerken]

Carrot Ridge in de Gleninagh-vallei

De Twelve Bens hebben een aantal rotsklimlocaties, waarvan de meest opvallende in de Gleann Eighneach-vallei aan de oostelijke uitloper van Benncorr (van Binn an tSaighdiúra tot Bencorrbeg; ook wel "Carrot Ridge" genoemd). De beklimmingen variëren van Diff (D) tot Very Severe (VS) en variëren van 150 meter tot 320 meter lang, met opmerkelijke routes als Carrot Ridge (275m D) en Seventh Heaven (330m HS).[15]

Daarnaast is er de grote oostelijke corrie tussen de toppen van Derryclare en de top van Bencorr. Deze omvat ook verschillende grote 200 meter multi-pitch gewaarde rotsbeklimmingen met gradaties van Diff (D) tot Very Diff (VD), de meest opvallende daarvan is The Knave (VD, 225 m); en de kleinere corrie tussen de top van Bencorr en de top van Bencorr North Top, heeft een aantal kortere maar hardere beklimmingen, waaronder Corner Climb (VS 4c, 30 m).[18]

Lijst met toppen[bewerken | brontekst bewerken]

Het volgende is een download uit de MountainViews Online Database, die een lijst bevat van 38 herkenbare pieken in het bredere Twelve Bens-bereik (dwz het kernmassief, het Garraun-complex en verschillende uitschieters naar het westen), met een hoogte of hoogte van meer dan 100 meter (328 voet).

De onderstaande lijst belicht de 12 Bens die het meest worden geassocieerd met de Twaalf Bens van het originele record van Ó Flaithbheartaigh.[4] Van de op zichzelf staande "Bens" (bijv. niet vermeld als een "Top" van een eigenlijke Ben) die meer dan 500 meter (1.640 voet) hoog, maar niet in deze 12 vermeld, heeft Binn an tSaighdiúra een prominentie van slechts 8 meter en zou niet in aanmerking komen als een onafhankelijke berg op een erkende schaal (de laagste prominentie is 15 meter voor de Vandeleur-Lynam- classificatie); Maumonght heeft een prominentie van meer dan 50 meter, en heeft zelfs een secundaire piek (Maumonght SW Top), maar Maumonght verschijnt zelden op historische kaarten van het bereik en wordt niet als een "Ben" beschouwd; Bencorrbeag heeft ook een niet-triviale prominentie van 42 meter, maar het wordt onwaarschijnlijk geacht, gezien de ligging, dat het door zeelieden vanaf de zee zou kunnen worden onderscheiden (ÓFlaithbheartaigh's oorspronkelijke uitgangspunt).[4]

■ Een van de originele Twelve Bens; gelijkgesteld met all niet-ondergeschikte toppen in het kernmassief met een hoogte boven de 500 meter
■ Andere toppen gebaseerd op Lists of mountains and hills in the British Islesd door Marilyns: elke hoogte en prominentie boven de 150 meter.
Toppen van de Twelve Bens Mountain keten (uit: Mountain Views Online Database, juli 2019)
Belang

volgens hoogte

 Belang

volgens prominentie

Naam Ierse naam (indien verschillend) Vertaling Area Hoogte

(m) 		Prom.

(m) 		Hoogte

(ft) 		Prom.

(ft) 		Topo

Map
1 1 Benbaun Binn Bhán Witte top 12 Bens - Kern 729 684 2.392 2.244 37
2 4 Bencorr Binn Chorr Gepunte top 12 Bens - Kern 711 306 2.333 1.004 37
3 10 Bencollaghduff Binn Dubh Zwarte top/Top van de zwarte heksen 12 Bens - Kern 696 191 2.283 627 37
4 11 Benbreen Binn Braoin Braon's top 12 Bens - Kern 691 186 2.267 610 37
5 38 Bencorr North Top — — 12 Bens - Kern 690 5 2.264 16 37
6 31 Benbreen Central Top — — 12 Bens - Kern 680 25 2.231 82 37
7 16 Derryclare Binn Doire Chláir Top van Derryclare 12 Bens - Kern 677 129 2.221 423 37
8 35 Benbreen North Top — — 12 Bens - Kern 674 16 2.211 52 37
9 9 Bengower Binn Gabhar Top van de geiten 12 Bens - Kern 664 196 2.178 643 37
10 12 Muckanaght Muiceanach Heuvel als een varken 12 Bens - Kern 654 179 2.146 587 37
11 37 Binn an tSaighdiúra — Top van de Soldaat 12 Bens - Kern 653 8 2.142 26 37
12 24 Benfree Binn Fraoigh Heide top 12 Bens - Kern 638 48 2.093 157 37
13 14 Bencullagh An Chailleach Top van de heks 12 Bens - Kern 632 154 2.073 505 37
14 23 Maumonght Mám Uchta Pas van de bergkam 12 Bens - Kern 602 54 1.975 177 37
15 2 Garraun Maolchnoc Kale heuvel Garraun Complex 598 553 1.962 1.814 37
16 36 Benchoona East Top — — Garraun Complex 585 15 1.919 49 37
17 7 Benbrack Binn Bhreac Gespikkelde top 12 Bens - Kern 582 264 1.909 866 37
18 28 Benchoona Binn Chuanna Top van Chuanna Garraun Complex 581 36 1.906 118 37
19 21 Benlettery Binn Leitrí Top van de natte bergkanten 12 Bens - Kern 577 62 1.893 203 44
20 26 Bencorrbeg Binn an Choire Bhig Top van de kleine Corrie (Bencorr) 12 Bens - Kern 577 42 1.893 138 37
21 29 Garraun South Top — — Garraun Complex 556 31 1.824 102 37
22 32 Garraun South-West Top — — Garraun Complex 549 21 1.801 69 37
23 8 Doughruagh Dúchruach Zwarte Paal Garraun Complex 526 211 1.726 692 37
24 33 Doughruagh South Top — — Garraun Complex 525 17 1.722 56 37
25 25 Benglenisky Binn Ghleann Uisce Top aan het Glenn water 12 Bens - Kern 516 48 1.693 157 37
26 27 Benbaun (477 m) Binn Bhán/Maolán Witte top 12 Bens - Kern 477 42 1.565 138 37
27 30 Maumonght SW Top Binn Bhreac Gespikkelde top 12 Bens - Kern 454 29 1.490 95 37
28 5 Diamond Hill Binn Ghuaire Guaire's top 12 Bens - Outlier 442 277 1.450 909 37
29 22 Knockbrack Cnoc Breac Gespikkelde heuvel 12 Bens - Kern 442 55 1.450 180 37
30 34 Knockpasheemore Binn Charrach Rotsige top 12 Bens - Kern 412 17 1.352 56 37
31 3 Tully Mountain — — 12 Bens - Kern 356 331 1.168 1.086 37
32 6 Letterettrin Binn Mhór Hoge top Garraun Complex 333 268 1.093 879 37
33 15 Cregg — — 12 Bens - Outlier 297 142 974 466 37
34 20 Currywongaun Corr Uí Mhongáin Uí Mhongáin's Heuvel Garraun Complex 273 109 896 358 37
35 18 Townaloughra East Top — — 12 Bens - Outlier 216 112 709 367 37
36 19 Gortrumnagh (unknown) (unknown) 12 Bens - Outlier 174 110 571 361 37
37 13 Maumfin Mám Fionn Witte pas 12 Bens - Outlier 172 157 564 515 37
38 17 Knockaunbaun An Cnocán Bán Witte heuvel 12 Bens - Outlier 146 128 479 420 37

Referenties[bewerken | brontekst bewerken]

  1. ↑ Beanna Beola.
  2. ↑ Twelve Bens. Encyclopædia Britannica. Gearchiveerd op 17 juni 2021. Geraadpleegd op 6 maart 2020.
  3. ↑ a b c d e f g h Site Name: The Twelve Bens/Garraun Complex SAC. Department of Culture, Heritage and the Gaeltacht (2017). Gearchiveerd op 7 april 2021. Geraadpleegd op 29 juli 2019.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Dillion, Paddy (2001), Connemara: Collins Rambler's guide. Harper Collins. ISBN 978-0002201216. Gearchiveerd op 29 juni 2022 "Walk 30: Gleann Chóchan Horseshoe"
  5. ↑ a b c d e f Helen Fairbairn (30 december 2014), Ireland's Best Walks: A Walking Guide (Walking Guides). Collins Press. ISBN 978-1848892118. Gearchiveerd op 13 april 2022 "ROUTE 34: The Glencoaghan Horseshoe. A true classic"
  6. ↑ a b c Ronán Hennessy, Connemara before Clifden: The Geology of Connemara. University College Cork (29 augustus 2012). Gearchiveerd op 29 juli 2019. Geraadpleegd op 29 juli 2019.
  7. ↑ Paul Tempan (2006). Two Mountain Names: Slieve Felim and Mauherslieve. North Munster Antiquarian Journal 6. “The formula is preserved in the range known in English as "The Twelve Bens of Connemara", although the names of the exact twelve peaks are no longer known”.
  8. ↑ a b Lynam, Joss (1988), Mountains of Connemara: Hill Walker's Guide. Folding Landscape. ISBN 978-0950400242.
  9. ↑ a b Paul Phelan (2011), Connemara & Mayo - A Walking Guide: Mountain, Coastal & Island Walks. Collins Press. ISBN 978-1848891029 "Route 12: Glencoaghan Horseshoe. one of Ireland's most dramatic walks"
  10. ↑ a b Dillion, Paddy (2001), Connemara: Collins Rambler's guide. Harper Collins. ISBN 978-0002201216. Gearchiveerd op 29 juni 2022 "Walk 24: Owenglin Horseshoe"
  11. ↑ a b Dillion, Paddy (2001), Connemara: Collins Rambler's guide. Harper Collins. ISBN 978-0002201216. Gearchiveerd op 29 juni 2022 "Walk 28: Gleann Eidhneach Horseshoe"
  12. ↑ a b Paul Phelan (2011), Connemara & Mayo - A Walking Guide: Mountain, Coastal & Island Walks. Collins Press. ISBN 978-1848891029 "Route 11: Glencorbet Horseshoe"
  13. ↑ a b Helen Fairbairn (30 december 2014), Ireland's Best Walks: A Walking Guide (Walking Guides). Collins Press. ISBN 978-1848892118. Gearchiveerd op 13 april 2022 "ROUTE 33: The Glencorbet Horseshoe. A true classic"
  14. ↑ a b c d e Connemara National Park: Geology. Connemara National Park (2017). Gearchiveerd op 29 juli 2019. Geraadpleegd op 29 juli 2019.
  15. ↑ a b Glenn Eighneach. Irish Climbing Wiki. Gearchiveerd op 30 juli 2019. "The finest rock formations in the Twelve Bens are found in the south wall of Gleann Eidheanach (Glen Inagh), running from Binn an Choire Bhig to Mám na bFhonsaí, east of Binn Dubh (L808530)."
  16. ↑ John G. Dwyer, "A walk for the weekend: Twelve Bens, Connemara, Co Galway", Irish Times, 29 oktober 2015. Gearchiveerd op 8 augustus 2019. Geraadpleegd op 8 maart 2020.
  17. ↑ Tom Doherty, A walk for the weekend: The Twelve Bens of Connemara are a hard walk but worth it. Irish Times (22 June 2016). Gearchiveerd op 10 september 2022. "Even if you had to crawl across bogs to get to them, it would be worth it as the nine [should be six] peaks which form the Glencoaghan Horseshoe provide some of the most exhilarating mountaineering on this island."
  18. ↑ Inagh Valley: Log an Choire Mhóir, Log and Choire Bhig. Irish Online Climbing Wiki. Gearchiveerd op 1 augustus 2019. Geraadpleegd op 1 augustus 2019.
  • Lynam, Joss (1988), Mountains of Connemara: Hill Walker's Guide. Folding Landscape. ISBN 978-0950400242.
  • Dillion, Paddy (1993), The Mountains of Ireland: A Guide to Walking the Summits. Cicerone. ISBN 978-1852841102.
  • Dillion, Paddy (2001), Connemara: Collins Rambler's guide. Harper Collins. ISBN 978-0002201216.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Twelve_Bens&oldid=67137487"