Trans Europ Express

Logo van Trans Europ Express
TEE-treinstel Baureihe 601 van de Deutsche Bundesbahn.
Zwitsers TEE-treinstel in Airolo

Trans Europ Express (TEE) is de benaming voor een voormalig netwerk van luxueuze binnenlandse en internationale sneltreinen in Europa. Met het concept werd in 1957 gestart, naar het idee van Frans den Hollander (toenmalig president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen). Voor gebruik van de treinen was een speciale toeslag verschuldigd.

Concept[bewerken | brontekst bewerken]

De opzet was een netwerk van snelle, grensoverschrijdende dagtreinen te creëren, dat het hoofd zou moeten bieden aan de opkomende concurrentie van de luchtvaart. Snelheidswinst zou bereikt moeten worden door afhandeling van grenscontroles en douaneformaliteiten in de trein, alsmede door het gebruik van treinstellen, waardoor het kopmaken op kopstations minder tijd kostte en het wisselen van locomotieven aan grenzen niet nodig was. De TEE's hadden uitsluitend eerste-klasrijtuigen. Een aantal treinen had speciale faciliteiten zoals een secretariaat, een kapper en een winkeltje. Deze faciliteiten werden vrij snel afgeschaft.

Er werd gestreefd naar een uniforme kleurstelling in rood en lichtgeel. Er hebben ook rijtuigen gereden in een blauwe en lichtgele kleurstelling. Een aantal landen liet voor de TEE-diensten speciale treinstellen bouwen. Nederland en Zwitserland deden dit gezamenlijk. De kopvorm van deze treinstellen werd in 1954 ontworpen door Elsebeth van Blerkom.

In veel gevallen waren TEE's te beschouwen als voortzetting van bekende internationale treinen, en werd de naam van die trein overgenomen, zoals Edelweiss en Rheingold. De treinnummers waren vaak per land toegekend of in overleg tussen de betrokken landen gelijk getrokken. Op 23 mei 1971 werden de treinnummers Europees vastgesteld, waarbij de nummers onder de honderd werden toebedeeld aan de TEE-treinen. De TEE-treinen hadden daarna over de hele route hetzelfde unieke nummer.

Aanvankelijk werd dieselmaterieel gebruikt, vanwege de verschillende stroomsoorten die op de spoorwegnetten in Europa werden gebruikt en door het ontbreken van geëlektrificeerde internationale baanvakken (in september 1957 was Roosendaal-Antwerpen het eerste geëlektrificeerde baanvak in Europa). Vanaf het begin van de jaren 60 werden op een aantal verbindingen RAe TEE II meersysteem-treinstellen gebruikt van de Zwitserse federale spoorwegen. Vanaf de jaren 70 werd steeds meer getrokken materieel (rijtuigen plus locomotief) gebruikt, omdat de kleine series dieseltreinstellen duur in het gebruik waren en de locomotieven en rijtuigen voor andere treinen konden worden ingezet. Ook streefde men een snelheidsverhoging na die met dieseltreinstellen niet kon worden gerealiseerd (de maximumsnelheid van het dieselmaterieel lag op circa 140 km/h, terwijl uit concurrentie-oogpunt snelheden tot 200 km/h wenselijk werden geacht). De noodzaak tot wisseling van locomotief aan de grens verdween gedeeltelijk door de ontwikkeling van meersysteemlocomotieven.

De TEE zorgde voor een hogere algemene standaard van de lange-afstandstreinen in Europa. In veel landen (met name de DB in West-Duitsland) ging men over tot het opzetten van andere netten van lange-afstandstreinen waarvan de uitgangspunten waren afgekeken van de succesvolle TEE. Alleen waren die treinen wel van tweede-klasse-accommodatie voorzien wat leidde tot een leegloop van de TEE-treinen. Bovendien reden TEE's maar een of twee keer per dag in een relatie terwijl twee-uurlijks of zelfs uurlijks de standaard werd voor Intercitytreinen. In 1987 werd de TEE meestal vervangen door de EuroCity.

Lijst van TEE-diensten[bewerken | brontekst bewerken]

Deze treinen reden op de onderstaande verbindingen. De treinnummers en -route zijn weergegeven volgens de situatie ten tijde van de instelling van de dienst. Het indexnummer is de volgorde van instelling van de dienst. Wijzigingen en details staan in het betreffende artikel.

Treinnummer Naam Traject Bedrijf Periode van bestaan Indexnr.
TEE 92, 93 Adriatico Bari – Foggia-S. – Severo – Termoli – Vasto – Pescara – Giulianova-S. – Benedetto del Tronto – Civitanova – Ancona – Pesaro – Rimini – Forlì – Bologna – Milano Centrale FS 03.06.1973 – 30.05.1987 40
TEE 8, 9 Albert Schweitzer Strasbourg – Kehl – Baden-Baden – Karlsruhe – Heidelberg – Darmstadt – Mainz – Koblenz – Bonn – Köln – Düsseldorf – Duisburg – Essen – Dortmund DB 02.06.1980 – 27.05.1983 59
TEE 78, 79 Ambrosiano Rome – Firenze (K) – Bologna – Milano FS 26.05.1974 – 30.05.1987 46
TEE 1, 2 Aquitaine Parijs Gare d'Austerlitz – Bordeaux SNCF 23.05.1971 – 30.05.1984 33
TEE ZP/41, 47/PZ Arbalète Zürich HB – Bazel SBB – Mulhouse – Belfort – Chaumont – Troyes – Paris Gare de l'Est SNCF 02.06.1957 - 26.05.1979 1
TEE 88, 89 Aurora Reggio di Calabria – Reggio di Calabria Lido – Villa S. Giovanni – Gioia Tauro – Larnezia Terme – Paola – Maratea – Salerno Napoli PG – Napoli M – Rome FS 26.05.1974 – 31.05.1975 45
TEE 14, 15 Bacchus München Hbf – Augsburg Hbf – Ulm Hbf – Stuttgart Hbf (K) – Heidelberg Hbf – Darmstadt Hbf – Mainz Hbf – Koblenz Hbf – Bonn Hbf – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg Hbf – Essen Hbf – Dortmund Hbf DB 28.05.1979 – 30.05.1980 56
TEE 56, 57 Bavaria München Hbf – Kempten – Lindau (K) – Bregenz – St. Margarethen – St. Gallen – Winterthur – Zürich HB NS/SBB 28.09.1969 – 21.05.1977 28
TEE 119, 128 Brabant Paris Gare du Nord – Brussel-Zuid SNCF 26.05.1963 – 23.01.1995 18
TEE 55, 56 Blauer Enzian München Hbf – Augsburg Hbf – Würzburg Hbf – Fulda – Göttingen – Hannover Hbf – Hamburg Hbf – Hamburg-Dammtor – Hamburg-Altona DB 30.05.1965 - 26.05.1979 19
TEE 1029, 1030 Le Capitole du matin Paris Gare d'Austerlitz – Limoges – Brive – Cahors – Montauban – Toulouse SNCF 27.09.1970 - 30.09.1984 30
TEE 1009, 1010 Le Capitole du soir 31
TEE 10076, 10077 Le Capitole supplémentaire 27.09.1970 - 30.05.1976 32
TEE 83 / CG / 83,
84 / GC / 84		 Catalan Talgo Barcelona – Gerona – Port Bou – Cerbère – Perpignan – Narbonne – Béziers – Sète – Montpellier – Nîmes – Avignon – Valence – Romans Bourg de Péage – Grenoble – Chambéry – Aix les Bains le Revard – Culoz (K) – Bellegarde – Genève-Cornavin RENFE 01.06.1969 - 22.05.1982 26
TEE 792/39/10, 9/50/ 793 Cisalpin Milano C. – Domodossola – Brig – Lausanne – Dijon – Paris Gare de Lyon SBB 01.07.1961 - 21.01.1984 15
TEE 76, 77 Colosseum Rome – Firenze (K) – Bologna – Milano FS 03.06.1984 – 30.05.1987 62
TEE 35/34, 37/36 Cycnus Ventimiglia – Bordighera – San Remo – Imperia Oneglia – Alassio – Albenga – Savona – Genova (K) – Milano
(Ventimiglia-Genova als TEE 35/36, Genova-Milano als TEE 34/37)		 FS 30.09.1973 – 27.05.1978 43
TEE 25, 26 Diamant Dortmund – Bochum – Duisburg – Essen – Düsseldorf – Köln – Aken – Herbesthal – Verviers – Luik – Brussel Noord (K) – Antwerpen DB 30.05.1965 – 27.05.1981 20
TEE ZA/30, 31/AZ Edelweiss Zürich HB – Bazel SBB – Bazel SNCF – Mulhouse – Straatsburg – Metz – Thionville – Luxembourg (K) – Arlon – Namur – Brussel Noord (K) – Antwerpen-Oost – Roosendaal – Rotterdam – Den Haag HS – Amsterdam NS/SBB 02.06.1957 – 30.05.1981 4
TEE 24, 25 Erasmus München Hbf – Würzburg Hbf – Frankfurt am Main (K) – Mainz Hbf – Koblenz – Bonn – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg – Emmerich – Arnhem – Utrecht – Den Haag HS DB 03.06.1973 - 31.05.1980 41
TEE 4, 5 L'Étendard Bordeaux – Angoulême – Poitiers – St. Pierre des Corps – Paris Gare d'Austerlitz SNCF 26.08.1971 – 30.05.1984 37
TEE 125, 128 Étoile du Nord Parijs Gare du Nord – Bruxelles Midi / Brussel Zuid – Brussel Noord – Antwerpen-Oost – Roosendaal – Rotterdam CS – Den Haag HS – Amsterdam CS NS/SBB/SNCF 02.06.1957 – 02.06.1984 5
TEE 34, 35 Faidherbe Tourcoing – Roubaix – Lille (K) – Douai – Arras – Paris Gare du Nord SNCF 02.10.1978 – 31.05.1991 54
TEE 16, 17 Friedrich Schiller Stuttgart Hbf – Heidelberg Hbf – Darmstadt Hbf – Mainz Hbf – Koblenz Hbf – Bonn – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg Hbf – Essen Hbf – Dortmund Hbf DB 27.05.1979 – 19.05.1982 57
TEE 14, 15 Gambrinus München Hbf – (TEE 15 extra stop: München-Pasing) – Augsburg Hbf – Ulm Hbf – Stuttgart Hbf (K) – Heidelberg Hbf – Mannheim Hbf – Mainz Hbf – Koblenz Hbf – Bonn – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg Hbf – Essen Hbf – Dortmund Hbf – Münster Hbf – Osnabrück Hbf – Bremen Hbf – Hamburg Hbf – Hamburg Dammtor – Hamburg Altona - (Westerland) DB 29.05.1978 - 27.05.1983 52
TEE 36, 37 Gayant Tourcoing – Roubaix – Lille (K) – Douai – Arras – Longueau – Paris Gare du Nord SNCF 01.10.1978 – 30.05.1986 53
TEE 50, 51 Goethe Frankfurt – Mannheim – Kaiserslautern – Saarbrücken – Forbach – Metz (K) – Paris Gare de l'Est SNCF/DB 31.05.1970 – 27.05.1983 29
TEE ZM 2/695, 696/MZ 3 Gottardo Zürich HB (K) – Lugano – Como – Milano Centrale SBB 01.07.1961 – 24.09.1988 16
TEE 28, 29 Heinrich Heine Frankfurt – Mainz – Koblenz – Bonn – Köln – Düsseldorf – Duisburg – Essen – Bochum – Dortmund DB 27.05.1979 – 27.05.1983 58
TEE ZH/77, 78/HZ Helvetia Zürich HB – Bazel SBB (K) – Bazel Badbf – Freiburg Hbf – Baden-Oos – Karlsruhe Hbf – Mannheim Hbf (K) – Frankfurt am Main Hbf (K) – Hannover Hbf – Hamburg Hbf – Hamburg Dammtor – Hamburg Altona DB 02.06.1957 – 26.05.1979 7
TEE 103, 148 Île de France Paris Gare du Nord – Bruxelles Midi/Brussel Zuid – Brussel Noord – Antwerpen-Oost – Roosendaal – Rotterdam – Den Haag HS – Amsterdam CS SNCF 02.06.1957 – 26.05.1995 2
TEE 91, 92 Iris Zürich HB – Bazel SBB – Bazel SNCF – Mulhouse – Colmar – Straatsburg – Metz – Thionville – Luxembourg (K) – Aarlen – Namen – Brussel Quartier Leopold – Brussel Noord – Bruxelles Midi/Brussel Zuid SBB 26.05.1974 – 30.05.1981 49
TEE 30, 31 Jules Verne Nantes – Angers St. Laud – Paris Gare Montparnasse SNCF 28.09.1980 – 22.09.1989 60
TEE 60, 61 Kleber Straatsburg – Nancy – Paris Gare de l'Est SNCF 23.05.1971 – 27.05.1989 35
TEE 8/GM, MG/7 Lemano Genève-Cornavin – Lausanne – Brig – (Simplon route) – Domodossola – Milaan Centrale FS 01.06.1958 - 22.05.1982 14
TEE 593/594/156, 151/595/596 Ligure Milano Centrale – Genova P.P. (K) – Savona – Imperia Porto – San Remo – Ventimiglia – Monaco – Nice – Antibes – Cannes – St. Raphaël – Toulon – Marseille Saint-Charles FS 12.09.1957 – 22.05.1982 11
TEE 61 t/m
TEE 68		 Lufthansa Airport Express Frankfurt am Main – Düsseldorf Flughafen DB 27.03.1982 – 22.05.1993 61
TEE 5, 6 Le Lyonnais Paris Gare de Lyon – Dijon – Lyon Perrache SNCF 09.02.1969 - 25.09.1976 25
TEE 393 / 394 / TS 76 / 76, 75 / TS 75 / 395 / 396 Mediolanum Milano – Verona (K) – Trento – Bolzano – Brennero – Innsbruck – Kufstein – München FS 15.10.1957 – 02.06.1984 13
TEE 86, 79 Memling Bruxelles Midi/Brussel-Zuid – Paris Gare du Nord (non stop) SNCF 29.09.1974 – 01.06.1984 50
TEE 1034/34, 35/1035 Merkur København H – Rødby F st – (F) – Puttgarden – Lübeck – Hamburg Hbf (K) – Bremen – Osnabrück – Münster – Dortmund – Essen – Duisburg – Düsseldorf – Köln – Bonn – Koblenz – Mainz – Mannheim – Heidelberg – Stuttgart DB 26.05.1974 - 27.05.1978 48
TEE 1, 2 Mistral Paris Gare de Lyon – Dijon – Lyon – Valence – Avignon – Marseille (K) – Toulon – St. Raphaël – Cannes – Antibes – Nice-Ville SNCF 30.05.1965 – 26.09.1981 21
TEE 462/632, 631/467 Mont Cenis Milano Centrale – Torino PN (K) – Ulzio – Bardonecchia – Modane – St. Jean de Maurienne – Montmélian – Chambéry – Lyon-Perrache SNCF/FS 02.06.1957 – 30.09.1972 3
TEE 40, 41 Molière Düsseldorf – Köln – Aachen – Verviers – Liège G. (K) – Namur – Charleroi – Maubeuge – Paris Gare du Nord DB 03.06.1973 – 25.05.1979 44
TEE 108, 145 Oiseau Bleu Bruxelles Midi/Brussel-Zuid – Paris Gare du Nord SNCF 02.06.1957 – 02.06.1984 6
TEE 168, 185 Paris-Ruhr Dortmund Hbf – Bochum Hbf – Essen Hbf – Duisburg-Nord – Düsseldorf Hbf – Köln Hbf – Aachen – Verviers – Liège G. (K) – Namur – Charleroi-Sud – Maubeuge – Paris Gare du Nord DB/SNCF 02.06.1957 – 02.06.1973 8
TEE 155, 190 Parsifal Paris Gare du Nord – Maubeuge – Charleroi Sud – Namen – Liège G. (K) – Verviers – Herbesthal – Aachen – Köln Hbf – Essen Hbf – Dortmund Hbf DB/SNCF 03.10.1957 – 26.05.1979 12
TEE 86 , 87 Prinz Eugen Wien Westbahnhof – Wels – Linz – Passau – Regensburg – Nürnberg Hbf – Würzburg Hbf – Bebra Hbf – Göttingen – Hannover Hbf – Bremen Hbf DB 25.09.1971 – 27.05.1978 38
TEE 11, 12 Rembrandt München Hbf – Augsburg Hbf – Ulm – Stuttgart Hbf (K) – Heidelberg Hbf – Mannheim Hbf – Mainz Hbf – Koblenz – Bonn – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg Hbf – Emmerich – Arnhem – Utrecht – Amsterdam CS DB 28.05.1967 – 28.05.1983 24
TEE 9, 10 Rheingold Genève-Cornavin – Lausanne – Bern – Bazel SBB (K) – Bazel Badbf – Freiburg – Karlsruhe Hbf – Mannheim Hbf – Mainz Hbf – Koblenz Hbf – Bonn – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg – Emmerich – Arnhem – Utrecht – Amsterdam DB 30.05.1965 – 30.05.1987 22
TEE 31, 32 Rhein-Main Frankfurt am Main Hbf – Mainz Hbf – Koblenz Hbf – Bonn – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg – Oberhausen – Emmerich – Arnhem – Utrecht – Amsterdam Centraal DB 02.06.1957 – 27.05.1972 9
TEE 21, 22 Rheinpfeil München – Nürnberg Hbf (K) – Würzburg Hbf – Frankfurt am Main Hbf (K) – Mainz Hbf – Koblenz – Bonn – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg Hbf – Essen Hbf – Bochum – Dortmund Hbf DB 30.05.1965 – 25.09.1971 23
TEE 78, 79 Roland Bremen Hbf – Hannover Hbf – Göttingen – Frankfurt am Main Hbf (K) – Heidelberg – Karlsruhe Hbf – Baden-Oos – Freiburg – Bazel Badbf – Bazel SBB (K) – Luzern (K) – Bellinzona – Lugano – Chiasso – Como – Milano Centrale DB 01.06.1969 – 29.05.1980 27
TEE 87, 78 Rubens Parijs Gare du Nord – Brussel-Zuid SNCF 29.09.1974 – 22.01.1995 51
TEE 16, 17 Rhodanien Marseille – Avignon – Valence – Lyon – Paris Gare de Lyon SNCF 23.05.1971 – 29.09.1978 34
TEE 74, 75 Saphir Dortmund Hbf – Bochum – Essen Hbf – Duisburg Hbf – Düsseldorf Hbf – Köln Hbf – Aachen – Herbesthal – Verviers – Luik – Brussel Noord – Bruxelles Midi / Brussel Zuid – Gent-St. Pieters – Brugge – Oostende DB 02.06.1957 – 26.05.1979 10
TEE 68, 69 Settebello Rome – Firenze (K) – Bologna – Milano FS 26.05.1974 – 02.06.1984 47
TEE 62, 63 Stanislas Straatsburg – Nancy – Paris Gare de l'Est SNCF 24.05.1971 – 25.09.1982 36
TEE 694 / MZ 1, ZM 4 / 697 Ticino Milano C. – Como – Lugano – Zürich HB SBB 01.07.1961 – 25.05.1974 17
TEE 22, 23 Van Beethoven Frankfurt am Main Hbf – Mainz Hbf – Koblenz Hbf – Bonn – Köln Hbf – Düsseldorf Hbf – Duisburg – Oberhausen – Emmerich – Arnhem – Utrecht – Amsterdam Centraal DB 28.05.1972 – 26.05.1979 39
TEE 94, 95 Vesuvio Napoli – Roma (K) – Firenze (K) – Bologna – Milano Centrale FS 30.09.1973 – 30.05.1987 42
TEE 38, 39 Watteau Parijs Gare du Nord - Arras - Douai - Lille - Roubaix - Tourcoing SNCF/NMBS 01.10.1978 – 26.05.1995 55
  • (F) Veerbootverbinding.
  • (K) Trein maakt kop op dit station.

TEE-statistieken[bewerken | brontekst bewerken]

Groei en krimp van het netwerk[bewerken | brontekst bewerken]

Onderstaande kaarten geven een beeld van de groei en de krimp van het netwerk in de periode 1957 -1987:

  • 1957
    1957
  • 1961
    1961
  • 1965
    1965
  • 1971
    1971
  • 1974
    1974
  • 1979
    1979
  • 1984
    1984
  • 1987
    1987

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

De Duitse band Kraftwerk wijdde in 1977 een heel album aan de Trans Europ Express, zie Trans-Europe Express.

Van de dieseltreinstellen type VT 11.5, ook wel Baureihe 601 genoemd, is een exemplaar door de ESG (Eisenbahn und Sonderwagen Betriebsgesellschaft mbH - Blue Star Train) in gebruik als restaurant.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trans_Europ_Express&oldid=67100579"