Stoomtrein Goes - Borsele

Stichting Stoomtrein Goes – Borsele
Het museumterrein te Goes in 2023.
Algemene informatie
Land	Nederland
Hoofdvestiging	Goes
Actief	1972-heden
Website	www.destoomtrein.nl
Beheer
Trajecten	Goes SGB – Baarland
Stations	Goes (SGB) — 's-Gravenpolder-'s-Heer Abtskerke — Nisse — Kwadendamme — Hoedekenskerke
Trajectlengte	14 km
Portaal    Openbaar vervoer

lijn van Roosendaal tramlijn van Wemeldinge opgebroken 0 Goes remise SGB stamlijn Goes opgebroken A256 's-Heer Hendrikskinderen tramlijn naar Wolphaartsdijkse Veer opg. lijn naar Vlissingen 5 's-Heer Arendskerke 41 Bosscheweg 7 Oude Nieuwlandpolder A58E312 39 's-Gravenpolder-'s-Heer Abtskerke 9 Heinkenszand 38 Nisse 10 Oudelandscheweg 35 Kwadendamme 11 Nieuwe Kraaijertpolder 33 Hoedekenskerke 12 's-Heerenhoek 32 St. Antoniepolder 14 Nieuwdorp 30 Baarland N62 Nieuwe Sloelijn van Sloehaven west Vlissingen Sloehaven aansluiting Olaz naar Sloehaven oost 28 Oudelande 15 Borsselsche Dijk 26 Ellewoutsdijk 17 Borssele 24 Driewegen-Ovezande 20 Borssele Steiger 21 Westeindsche Dijk

De Stichting Stoomtrein Goes – Borsele (SGB) exploiteert een toeristische treindienst op Zuid-Beveland in de provincie Zeeland.

Lijnen op Zuid-Beveland[bewerken | brontekst bewerken]

In de jaren twintig van de twintigste eeuw werden door de Spoorweg-Maatschappij Zuid-Beveland vanuit Goes enkele tramlijnen aangelegd. Deze werden geopend in 1928 en met motorrijtuigen geëxploiteerd. Al na enkele jaren werd het reizigersvervoer gestaakt. Goederenvervoer bleef bestaan.

De lijnen naar Wemeldinge en Wolphaartsdijk werden in 1942 opgeheven en opgebroken. De lijnen naar Hoedekenskerke en Borssele (gemeente Borsele) bleven tot 1972 voor goederenvervoer in gebruik. De westelijke lijn van 's-Heer Arendskerke in de richting van Borssele werd uitgebreid tot havenspoorlijn (Oude Sloelijn) naar het Sloegebied en werd bereden door goederentreinen, maar is na ingebruikneming in 2007 van de Nieuwe Sloelijn opgebroken.

SGB[bewerken | brontekst bewerken]

Op de oostelijke lijn wordt vanaf 1972 een museumdienst gereden door de in 1971 opgerichte Stichting Stoomtram Goes – Borsele. Het was de bedoeling door te rijden tot het dorp Borssele, maar het stuk spoor tussen Oudelande en Driewegen werd afgekeurd en zo werd besloten dat Oudelande het verste punt bleef. Tussen Oudelande en Borssele is het spoor opgebroken. Jarenlang was Hoedekenskerke het eindpunt van de lijn. Sinds 2010 is Baarland het eindpunt van de toeristische dienst. Het stuk tussen Baarland en Oudelande is door struiken overwoekerd. De stoomtreinen rijden niet verder dan Hoedekenskerke omdat er in Baarland geen mogelijkheid bestaat om de locomotief naar de andere kant van de trein te rangeren en om de locomotief van water te voorzien. Het spoor tussen Hoedekenskerke en Baarland wordt alleen door motortreinen bereden, waarbij de machinist voor de terugreis alleen maar naar de cabine aan de andere zijde van de trein hoeft te lopen.

Voor de toeristische dienst wordt gebruikgemaakt van enkele van industrieën overgenomen kleine stoomlocomotieven. Aanvankelijk werd gereden met van de Belgische Spoorwegen overgenomen houten coupérijtuigen. Enkele jaren na de start van de treindienst is men gebruik gaan maken van Blokkendoosrijtuigen afkomstig van de Nederlandse Spoorwegen. Deze rijtuigen maakten oorspronkelijk deel uit van elektrische treinstellen, maar bij de SGB worden deze door een stoomlocomotief getrokken. Daarnaast beschikt de SGB over diverse historische NS-rijtuigen, zoals een ovaleramenrijtuig en een stalen coupérijtuig.

Ondanks het grote spoorwegmaterieel en het lokaalspoorkarakter van de lijn is het voor de wet nog steeds een tramweg. In de jaren negentig werd de naam Stoomtram in Stoomtrein Goes – Borsele veranderd.

In Goes is in het vroegere NS-tractiegebouw uit 1927 de werkplaats van de SGB ondergebracht. In de afgelopen jaren werd dit gebouw gerestaureerd en ook werden hier diverse locomotieven en rijtuigen gerestaureerd. Voorts werden twee replica-motorwagens van het type gebouwd zoals die vanaf 1927 op de lijnen op Zuid-Beveland reden.

Op het SGB-emplacement in Goes bevinden zich een oude goederenloods uit 1868 en een seinhuis, beide afkomstig uit Middelburg. Ook is de vroegere stationskap van Station Utrecht Centraal aanwezig. Deze zal later worden opgebouwd.

De tramlijn heeft de status van rijksmonument.^[1]

Restauratie tractiegebouw Goes[bewerken | brontekst bewerken]

Een lang gekoesterde wens van de SGB was het restaureren van het monumentale tractiegebouw in Goes, dat in steeds slechter wordende staat van onderhoud raakte. Na meerdere pogingen om een restauratiefonds te vullen is in juli 2010 één miljoen euro beschikbaar gesteld. In het najaar van 2010 is gestart met de restauratiewerkzaamheden.^[2] Deze werkzaamheden zijn in 2014 afgerond.

Foto's[bewerken | brontekst bewerken]

• 
  Seinhuis bij Station Goes.
• 
  Station van de SGB te Goes.
• 
  De goederenloods te Goes.
• 
  Overzicht van het tractiegebouw te Goes.
• 
  Voorzijde van het tractiegebouw te Goes.
• 
  Interieur van het tractiegebouw te Goes.
• 
  Interieur van het tractiegebouw.
• 
  Interieur van het tractiegebouw te Goes met een stoomlocomotief.
• 
  Blokkendoosrijtuig B 137 (NS mC 9015) te Goes.
• 
  Rijtuigen, met mC 9015 voorop, te Goes.
• 
  Stoomtrein met loc 3 ‘Bison’ tussen Goes en Hoedekenskerke te Kwadendamme.
• 
  Dijkcoupure in de spoorbaan nabij station Kwadendamme.
• 
  Stoomtrein Goes-Borsele tijdens het evenement 'Sporen naar het Verleden'. Hier reed ook dieselloc 521 bij Langeweeje met passagierstrein 55 naar Hoedekenskerke; 25 mei 2017.
• 
  Stoomtrein Goes-Borsele op Hemelvaartsdag tijdens het evenement 'Sporen naar het Verleden'. Stoomloc 22 'Tom', met passagierstrein 53 naar Hoedekenskerke. De locomotief is te gast en in eigendom van Hoogovens Stoom IJmuiden; 25 mei 2017.
• 
  Waternemen van de stoomloc bij het station Hoedekenskerke.
• 
  Dieselloc 521 met trein te Hoedekenskerke.
• 
  Perronkap te Hoedekenskerke.
• 
  Uitzicht vanaf de Westerscheldedijk op Station Hoedekenskerke.
• 
  Station Baarland.

Museummaterieel[bewerken | brontekst bewerken]

Tractievoertuigen[bewerken | brontekst bewerken]

Nummer (Naam)	Tractie	Bouwjaar (Fabriek)	Opmerkingen	Afbeelding
Stoomlocomotieven
1 Wittouck	Stoom	1921 (Orenstein & Koppel 9511)	Afkomstig van Centr. Suiker Mij Breda, Spoorweg Bouw Bedrijf, Havenbedrijf 'De Rietlanden' Amsterdam, Deutsche Erdöl Werke Altenburg.[3]
2 Dina	Stoom	1921 (Henschel 18267)	Afkomstig van de Suikerfabriek Zevenbergen. Ging in 1973 naar de SGB. Deze locomotief is gesloopt in 1981 door een scheef frame en ketelproblemen, maar de schoorsteen staat op locomotief 1 Wittouck.[4]
2 Borsele	Stoom	1924 (Krupp 745)	Afkomstig van Mijn Laura en Vereeniging. Voorheen met nummer 6.[3]
3 Bison	Stoom	1928 (La Meuse 3292)	Afkomstig van de Oranje Nassaumijnen (ON 16).[3]
5 Biselientje	Stoom	1924 (La Meuse 3052)	Afkomstig van de Oranje Nassaumijnen (ON 14). Stond van 1970 tot 2002 bij Railbouw Leerdam. In 2015 naar Nederlands Mijnmuseum te Heerlen
4389 Ing. H.F. Enter	Stoom	1943 (Davenport 2533)	Afkomstig van de Oranje Nassaumijnen (ON 26). Daarvoor van US Transportation Corps (USATC 4389).[3]
158 Elna	Stoom	1940 (Henschel)	Engere Lokomotive Normenausschuss. In dienst gekomen bij Teutoburger Wald-Eisenbahn. In 1983 naar CFV3V.[5]
Diesellocomotieven
22 Bever	Dieselmechanisch	1949 (General Electric 29896)	Afkomstig van de Koninklijke Hoogovens.[3]
NS 103	Benzinemechanisch	1929 (Schwartzkopff 9374	Geschonken door de Verenigde Buizenfabrieken, voorheen Staalwerken De Maas, Maastricht. Later naar Het Spoorwegmuseum.[6]
NS 122	Benzinemechanisch	1931 (Werkspoor 615)	Afkomstig van Suikerfabriek Vlaanderen te Moerbeke. Teruggerestaureerd naar toestand van 1935.
NS 210	Dieselelektrisch	1934 (Werkspoor 658)	Voorzien van replica-houtgasgenerator.
NS 262	Dieselelektrisch	1936 (Werkspoor 715)
NS 264	Dieselelektrisch	1936 (Werkspoor 717)
NS 361	Dieselelektrisch	1950 (Werkspoor 898)	Kraansik; in 2019 naar de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik
NS 521	Dieselelektrisch	1953 (English Electric 2008)
NS 2000	Dieselelektrisch	1943 (Whitcomb)	Loc USATC 7989 uit Amerika van het US Army Transportation Corps.[7]
NS 2424	Dieselelektrisch	1954 (Alsthom)	ex-SNCF 62424
Dieselmotorrijtuigen
mB 51	Dieselmechanisch	1925 (Deutsche Werke, Kiel)	In 1925 gebouwd voor Deutsche Reichsbahn met bouwnummer 66 en nummer VT 85 901. Later naar de Niederweserbahn als T157. Daarna naar de Verkehrsbetriebe Grafschaft Hoya als T3. In 1974 naar de SGB. Gesloopt rond 1981 na een ongeval[6]
NS omC 909	Dieselmechanisch	2018 (SGB)	Door de SGB gebouwde replica op basis van de ex-DB Railbus VT 798 680; bouwjaar 1960 (Uerdingen 66575)
NS omC 910	Dieselmechanisch	2022 (SGB)	Door de SGB gebouwde replica op basis van de ex-DB Railbus; is in eerste instantie uitsluitend als stuurstandrijtuig ingericht en kan dus alleen in combinatie met omC 909 rijden.
Ccs 809	Stuurstandrijtuig	1960 (Uerdingen 145090)	ex-DB VS 996 770
Railbus VT 996 783	Dieselmechanisch	1960 (Uerdingen)	ex-DB VT 996 783
Rijdende stoomspoorkraan
39 Schelde	Stoom	1946 (Koninklijke Maatschappij 'De Schelde')	In april 2015 overgenomen van de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik; (diesel)oliegestookt.
Elektrische locomotieven
NS 1136	Elektrisch	1951 (GEC Alsthom)
NS 1145	Elektrisch	1952 (GEC Alsthom)	In 2014 verkocht; zou Berlijns blauw geschilderd worden en geplaatst worden bij de voormalige Hoofdwerkplaats Tilburg. In 2022 nog te Goes aanwezig,
NS 1218	Elektrisch	1952
Elektrische tram
GVB 343	Elektrisch (tram)	1918 (Werkspoor)	Gesloopt in 2012

Rijtuigen en wagens[bewerken | brontekst bewerken]

Nummer	Maatschappijnummer en naam	Bouwjaar (fabriek)	Opmerkingen	Afbeelding
Rijtuigen
B101, later B121	"NMBS 53123"'	1907 (?)	Voormalig drieassig Pruisisch rijtuig, na Eerste Wereldoorlog afgestaan aan de NMBS. In 1972 naar de SGB. In 1978 naar CFV3V.[6][8]
B102, later B122	"NMBS 53415"'	1907 (Krull & Co)	Voormalig drieassig Pruisisch rijtuig, na Eerste Wereldoorlog afgestaan aan de NMBS. In 1972 naar de SGB. In 1978 naar CFV3V.[6]
B103, later B123	"NMBS 53688"'	1907 (?)	Voormalig drieassig Pruisisch rijtuig, na Eerste Wereldoorlog afgestaan aan de NMBS. In 1972 naar de SGB. In 1978 naar CFV3V.[6]
AD111	"NMBS AD 91011"'	1907 (Seneffe)	GCI rijtuig, gebouwd voor de NMBS. In 1972 naar de SGB. In 1983 naar CFV3V.[5][6][9]
B112	"NMBS 96536"'	(Ragheno)	GCI rijtuig, gebouwd voor de NMBS. In 1973 naar de SGB. In 1985 buiten dienst. In 1991 bij een brandweeroefening gesloopt.[3][5][6]
B113	"NMBS 96812"'	1910 (Nijvel)	GCI rijtuig, gebouwd voor de NMBS. In 1973 naar de SGB. In 1985 buiten dienst. In 1991 bij een brandweeroefening gesloopt.[5][6] Onderstel naar Museum Buurtspoorweg (MBS)[10].
RB114	"NMBS 96865"'	(Energie)	Van oorsprong type GCI. Restauratierijtuig. Gebouwd voor de NMBS. In 1973 naar de SGB. Verder lot onbekend.[6]
B115	"NMBS 95568"'	(Energie)	GCI rijtuig, gebouwd voor de NMBS. In 1973 naar de SGB. In 1983 naar CFV3V.[5][6]
A162	"NMBS K1"	1934 (La Brugeoise)	Ex-NMBS AB 20087, A 22047, A 21114, UIC 50 88 19 48 014-X. Thans statisch object in Tilburg.[11]
A131	"NS A6002"'	1939 (Werkspoor)	Voormalig rijtuig A6002/AB7402. In 1973 naar de SGB. Verder lot onbekend.[6]
B 7507	NS Mat '24	1923 (Beijnes)	Ex-NS Bd 7507, NS Bec 8509, NS Cec 8597, Cec 8590, Cec 8190, B 5208, B 5358.[3][11]
Aec 8508	NS Mat '24	1927 (Beijnes)	Ex-NS Ae4c3 8508, verbouwd tot montagewagen bij NS in 1957 met nummer 165 080 en later UIC 80 84 974 1618. Ging later naar de VSM.[12]
B133 (Cec 8524)	NS Mat '24	1927 (Görlitz)	Ex-NS Cec 8524, Cec 8137, B 5231.[3][11]
Cec 8533	NS Mat '24	1928 (Beijnes)	Ex-NS Cec 8533, Cec 8145, B 5239.[11]
Cec 8543	NS Mat '24	1931 (Werkspoor)	Ex-Cec 8543, Cec 8151, B 5704. Van 1970 tot 1990 onderdeel van de Hoogovens Excursietrein als 76102. Daarna naar de SGB.[11]
mC 9015	NS Mat '24	1925 (Beijnes)	Ex-NS mC 9015, mC 9465, NS 167 005, NS 30 84 971 1 010-x.[11]
mCd 9415	NS Mat '24	1928 (Werkspoor)	mCd 9415, B 5845, NS 30 84 984 0 701-x Was eerder een kantoor bij overslagbedrijf Trailstar in Rotterdam. Later als statisch object in Tilburg. [13]
C 6081	'NS C 6026-6080'	...	Afkomstig uit Oost-Duitsland, vergelijkbaar met NS-rijtuigen C 6026-6080
C 6478	NS C 6478	1933 (Beijnes)	Afkomstig van kinderspeelplaats bij Transwijk in Utrecht
C 7032	NS C 7032	1904 (Beijnes)	Afkomstig van noodwoning in Utrecht en in Voorthuizen
A 138 / AB 7216	NS AB 7216	1928 (Westwaggon)	Ex-NS ABd 7216, A 7216, B 7196, B 6196, NS 30 84 984 0 503-x.
ABd 7516	NS ABd 7516	1920 (Van der Zypen & Charlier)	Ex-SS ABd 116, NS ABd 7516, NS Cd 7056
A130	NS Plan D	1950 (Werkspoor)	Ex-NS AB 7709, later A 7709, UIC 51 84 18-40 111-4 of 52 84 18-40 011-4.[14]. Deed kort dienst rond 1984. Ging daarna naar SSN; later naar Het Spoorwegmuseum.
B139	NS Plan K	1957 (Beijnes)	Ex AB 7378. Later UIC 51 84 38-40 184-7 en 50 84 38-37 084-5. Ging later naar VSM.[15]
P 6028	NS D 6028	1914 (Werkspoor)	Ex-HSM 476, NS P 6028
D 6015	NS D 6015	1914 (HAWA)	Ex-HSM D 1916
D 6044	NS D 6044	1920 (Werkspoor)	Ex-HSM D 1945
157 101	NS Stalen D	1932 (Allan)	Ex-NS D 6061, NS D 6703, NS D 6303, NS 157 101, NS 30 84 975 1 501-x, NS 80 84 975 1 501-x. Nu uitvalsbasis van de afdeling Weg & Werken van de SGB.
D 6074	NS Stalen D	1932 (Beijnes)
D 7603	NS Stalen D	1933 (Werkspoor)
D 7672	NS D 7672	1920 (Gastell)	Ex-SS D 526
2757	CIWL 2757	1926 (Officine Meccaniche Italiane)	Restauratierijtuig
20270	Mitropa 20270	1907	Slaaprijtuig. Ex-DR 99-28 400, ex-DR 823-412
Goederenwagens (selectie)
Dg 2666	NS Dg 2666	1958 (Noord-Nederlandsche Machinefabriek)	Goederentrein-bagagewagen
Dg 2686	NS Dg 2686	1958 (Noord-Nederlandsche Machinefabriek)	Goederentrein-bagagewagen
201			Gesloten wagen afkomstig van NS.[6]
221			Platte wagen van mijn mijn Julia, daarvoor Lübeck-Büchener Eisenbahn.[6]
222			Platte wagen van mijn mijn Julia.[6]
231		(Zaodrzanskie Zaklady BMIW)	Ketelwagen afkomstig van Esso.[6]
232		1920	Ketelwagen afkomstig van Esso.[6]
	NS 510130	1919 (Wismar, Duitsland)	Ketelwagen, oorspronkelijk gebouwd voor de HSM, in 2011 gerestaureerd en beschilderd in de kleuren van de Nieuwe Matex, in gebruik als wateropslag.
251			Zelflosser, afkomstig van de SNCF
252			Zelflosser, afkomstig van de SNCF
253			Zelflosser, afkomstig van de SNCF
254			Zelflosser, afkomstig van de SNCF

Rijksmonumenten[bewerken | brontekst bewerken]

Object	Oorspronkelijke functie?	Bouwjaar	Architect	Locatie	Coördinaten?	Nr.?	Afbeelding
Complex van het oostelijk gedeelte van de ringlijn van de voormalige Spoorwegmaatschappij "Zuid-Beveland"	Transport	1927 1927		Stationsstraat 8, Oudelande Stationsstraat 8, Oudelande	51° 24' 46" NB, 3° 51' 21" OL	509148	Upload foto

Het complex met monumentennummer 509148 heeft de volgende onderdelen:

Object	Oorspronkelijke functie?	Bouwjaar	Architect	Locatie	Coördinaten?	Nr.?	Afbeelding
Remise	Opslag	1924-1925 1924-1925		Stephensonweg 9, Goes Stephensonweg 9, Goes	51° 29' 52" NB, 3° 52' 44" OL	507888
Station Oudelande	Transport	1927 1927		Stationsstraat 8, Oudelande Stationsstraat 8, Oudelande	51° 24' 46" NB, 3° 51' 21" OL	509149
Kleine goederenloods naast station Oudelande	Opslag	1927 1927		Stationsstraat bij 8, Oudelande Stationsstraat bij 8, Oudelande	51° 24' 46" NB, 3° 51' 21" OL	509150
Halte Baarland: tramstation	Transport	1927 1927		Industrieweg 1, Baarland Industrieweg 1, Baarland	51° 24' 54" NB, 3° 53' 1" OL	509151
Kleine goederenloods naast station Baarland	Opslag	1927 1927		Industrieweg bij 1, Baarland Industrieweg bij 1, Baarland	51° 24' 54" NB, 3° 53' 1" OL	509152
Station Kwadendamme in Interbellum-architectuur gebouwd	Transport	1927 1927		Langeweegje 43, Kwadendamme Langeweegje 43, Kwadendamme	51° 26' 26" NB, 3° 53' 21" OL	509153
Kleine goederenloods naast station Kwadendamme onder invloed van streek-eigen bouwtrant	Opslag	1927 1927		Langeweegje bij 43, Kwadendamme Langeweegje bij 43, Kwadendamme	51° 26' 26" NB, 3° 53' 21" OL	509154
Weegbrug en weeghuisje bij station Kwadendamme	Handel en kantoor	1927 1927		Langeweegje bij 43, Kwadendamme Langeweegje bij 43, Kwadendamme	51° 26' 26" NB, 3° 53' 23" OL	509155
Coupure in de Zwaaksedijk, gemaakt ten behoeve van de aanleg van de spoorbaan van de tramlijn	Waterkering en -doorlaat	1927 1927		Langeweegje bij 43 Kwadendamme Langeweegje bij 43 Kwadendamme	51° 26' 31" NB, 3° 53' 17" OL	509156
Station Nisse	Transport	1927 1927		Palmboomseweg 1, Nisse Palmboomseweg 1, Nisse	51° 27' 17" NB, 3° 52' 50" OL	509157	Upload foto
Kleine goederenloods naast station Nisse	Opslag	1927 1927		Palmboomseweg bij 1, Nisse Palmboomseweg bij 1, Nisse	51° 27' 17" NB, 3° 52' 50" OL	509158	Upload foto
Station 's-Gravenpolder - 's-Heer Abtskerke, in Interbellum-architectuur gebouwd	Transport	1927 1927		Polderweg 29, 's-Heer Abtskerke Polderweg 29, 's-Heer Abtskerke	51° 27' 43" NB, 3° 53' 32" OL	509159
Kleine goederenloods naast station 's-Gravenpolder - 's-Heer Abtskerke, gebouwd onder invloed van streek-eigen bouwtrant	Opslag	1927 1927		Polderweg bij 29, 's-Heer Abtskerke Polderweg bij 29, 's-Heer Abtskerke	51° 27' 43" NB, 3° 53' 32" OL	509160	Upload foto
Spoorbaan van de remise in Goes via 's-Gravenpolder, Langeweegje, Hoedekenskerke en Baarland tot aan de oostzijde van de Stationsstraat bij station Oudelande	Weg	1927 1927		Stationsstraat bij 8, Oudelande Stationsstraat bij 8, Oudelande	51° 25' 25" NB, 3° 54' 54" OL	509161

En ook objecten die niet in het bovenstaande complex zijn opgenomen.

Object	Oorspronkelijke functie?	Bouwjaar	Architect	Locatie	Coördinaten?	Nr.?	Afbeelding
Goederenloods	Opslag	1872 1872		Stephensonweg bij 9, Goes Stephensonweg bij 9, Goes	51° 29' 52" NB, 3° 52' 44" OL	527226
Hoge Brug (voetgangersbrug over spoor)	Brug	1871		Wacht op herbouw[16][17] Wacht op herbouw[16][17]		457618	Meer afbeeldingen

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

• Stoomtrein Goes-Borsele
• Railmusea in Nederland
• (nl) (en) (de) Nederlandse Museummaterieel Database

Zie de categorie SGB van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.