Sappemeer

**Sappemeer**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Groningen
Gemeente	Midden-Groningen
Coördinaten	53° 10′ NB, 6° 47′ OL
Algemeen
Oppervlakte	13,31 km²
- land	13,03 km²
- water	0,28 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	8.235 ; (619 inw./km²)
Woningvoorraad	3.740 woningen
Overig
Postcode	9611
Woonplaatscode	1021
Belangrijke verkeersaders	A7
Foto's
	De Sint-Willibrorduskerk
Portaal	Nederland

Sappemeer (Gronings: Sapmeer, vroeger ook Sapmeer) is een plaats en tevens een voormalig meer in provincie Groningen in Nederland. Het is tevens de naam van de voormalige gemeente die in 1949 is opgegaan in de gemeente Hoogezand-Sappemeer. Sinds 1 januari 2018 behoort Sappemeer tot de gemeente Midden-Groningen.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De stad Groningen werd in 1613 eigenaar van een nog onontgonnen veengebied ten oosten van de stad, dat de provincie acht jaar daarvoor van de Utrechtse of Rheense Compagnie had verpacht. Om dit gebied in cultuur te brengen werd vanaf 1618 het Winschoterdiep gegraven. Tegelijkertijd werden het Sappemeer en Kleine Meer (Kleine Sapmeer) drooggelegd. Het dorp is in 1621 ontstaan, toen zich er enkele verveners vestigden en werd vernoemd naar het drooggelegde Sap(pe)meer. In 1631 sloot het stadsbestuur van Groningen een contract met de Friese vervener Feijthije Ottens, die de ontginning van het Sappemeer en het Kleinemeer ter hand nam. Sappemeer werd het eerste centrum in de Veenkoloniën.

Sappemeer was oorspronkelijk als dorp (niet als gemeente) dan ook groter dan het naastgelegen Hoogezand. De gemeente Sappemeer telde bij de oprichting in 1795 2.077 inwoners (tegen 4.044 voor Hoogezand), hetgeen in 1859 was doorgegroeid tot 3.475, in 1899 tot 6.117 en in 1947 tot 7.224. Toen zich in Hoogezand in de 19e eeuw industrie ging vestigen, groeide het tot aan Sappemeer. In 1949 werden beide dorpen samengevoegd tot één gemeente, waarbij Hoogezand inmiddels de dominante plaats was geworden.

Geografie en geologie[bewerken | brontekst bewerken]

Indeling[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Wijken en buurten in Midden-Groningen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tot het kerspel Sappemeer behoorden oorspronkelijk de buurtschappen en gehuchten Achterdiep, Heerenlaan, Jagerswijk, Kleinemeer, Winkelhoek, Borgercompagnie (gedeeltelijk), Tripscompagnie (gedeeltelijk) en Spitsbergen (gedeeltelijk). Het dorp Sappemeer bestaat tegenwoordig uit de wijken en buurten Margrietpark, Sappemeer-Oost, Boswijck-West en -Oost, Compagniesterpark, De Vosholen-West en -Oost (met Kleinemeer), Nieuw Woelwijck, Polder de Nijverheid en Sappemeer-Noord (met het Achterdiep en Jagerswijk). Alleen de laatste wijk heeft afzonderlijke plaatsnaamborden.

Op het grondgebied van Sappemeer lagen de voormalige waterschappen Kleinemeer (1775), Overwater (1793), Jagerswijk, Spitsbergen en Kostverloren (1793), Borgercompagnie-Westkant (1835), De Nijverheid of Oostkant Kleinemeer (1857), De Winkelhoeken (voor 1934) en De Waker (1962).

Sappemeer ligt pal naast het aardgasveld van Slochteren, van waaruit aardgas wordt gewonnen. Het laatste decennium doen zich geregeld aardbevingen voor in het polderrijke gebied.^[2] Deze aardbevingen zouden een oorzaak voor de vele schademeldingen aan gebouwen kunnen zijn.

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Lijst van rijksmonumenten in Sappemeer en Lijst van gemeentelijke monumenten in Sappemeer

Koepelkerk uit 1653-1655 met achtkantige koepel
Welgelegen, een veenborg uit 1655
Ontmoetingskerk uit 1910
een schuurkerk (de doopsgezinde kerk) uit 1846
Buitenlust, een veenkoloniale boerenhoeve uit 1858
voormalige Rijks-HBS uit 1868
Sint-Willibrorduskerk uit 1873
Historische Scheepswerf Wolthuis
Voormalige moutwijnfabriek uit 1839 aan de Noorderstraat.

Verkeer en vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

In Sappemeer lag tot 13 december 2020 het treinstation Sappemeer Oost, aan de spoorverbinding van Bad Nieuweschans en Veendam naar Groningen. Op het station stopte op doordeweekse dagen vier keer per uur een trein richting Groningen en twee keer per uur een trein naar zowel Bad Nieuweschans als Veendam. Dit station werd opgeheven zodat er ruimte vrijkwam voor de sneltrein Groningen - Winschoten.^[3]

Buurtbus 515 rijdt sinds december 2019 een ringlijn die begint en eindigt bij het medisch centrum van Hoogezand. Deze ringlijn gaat via Sappemeer.

Voorheen reden onder andere ook de lijnen 44, 74, 79 en 174 door Sappemeer. Die lijnen werden opgeheven toen de parallelle spoorlijn vaker werd bediend.

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Sappemeer heeft een voetbalvereniging, genaamd VV HSC en bijgenaamd de zwarte kraaien.

Geboren in Sappemeer[bewerken | brontekst bewerken]

Abraham Martinus Sorg (1738-1825), architect
Cornelis Star Busmann (1800-1858), jurist en politicus
Tunnijs Venema (1813-1899), burgemeester
Charlotte Jacobs (1847-1916), eerste apothekeres in Nederland en Nederlands-Indië
Aletta Jacobs (1854-1929), eerste vrouwelijke arts in Nederland en activiste voor vrouwenkiesrecht, naar wie een straat in Sappemeer en een scholengemeenschap in Hoogezand-Sappemeer zijn vernoemd
Jan Vroom sr. (1855-1923), tuin- en landschapsarchitect
Tammo Sijtse Bakker (1861-1893), burgemeester
Frits Rijkens (1889-1998), was de oudste levende man van Nederland
George Hofmann (1890-1957), zanger van Duo Hofmann
Lambertus Hendrik de Langen (1900-1993), ingenieur en hoogleraar
Jo Vegter (1906-1982), architect
Henk Vos (1943-1999), lid van de Tweede Kamer
Jos Stokkel (1960), dammer
Anita Loorbach (1964), oud-langebaanschaatsster
Erwin de Vries (1971), zanger
Marianne Timmer (1974), voormalig schaatsster met 21 Nederlandse titels en drie gouden medailles op de Olympische Spelen
Maaike Vos (1985), shorttrackster
Keziah Veendorp (1997), voetballer
Kian Slor (2002), voetballer