P.J. Proby

P.J. Proby
P.J. Proby in 2007
Algemene informatie
Volledige naam	James Marcus Smith
Alias	P.J. Proby
Geboren	6 november 1938
Geboorteplaats	Houston
Land	Verenigde Staten
Werk
Jaren actief	1958-heden
Genre(s)	Pop
Beroep	Zanger, songwriter, acteur
Instrument(en)	zang
Label(s)	Liberty, Decca, United Artists e.a.
Officiële website (en) AllMusic-profiel (en) Discogs-profiel (en) IMDb-profiel (en) MusicBrainz-profiel
Portaal    Muziek

P.J. Proby (geboren als James Marcus Smith; Houston (Texas), 6 november 1938) is een Amerikaanse zanger, liedjesschrijver en acteur. Hij was in de jaren zestig een succesvol zanger, vooral in het Verenigd Koninkrijk, maar minder in zijn geboorteland. In Nederland had hij een hit met de single Hold Me. Later speelde hij in musicals onder andere de rollen van Elvis Presley en Roy Orbison.

Carrière[bewerken | brontekst bewerken]

Vroege jaren[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel Smith was opgeleid aan de Western Military Academy, een opleidingsschool voor het leger, koos hij voor een carrière als acteur en zanger. Hij nam toneel- en zanglessen. Onder de naam Jett Powers nam hij twee platen op bij een klein, onafhankelijk platenlabel. Het waren nummers in de stijl van Elvis Presley. Proby liet horen dat hij Presley perfect na kon doen. De platen deden niets.

Smith raakte bevriend met Sharon Sheeley, de verloofde van de (in 1960 omgekomen) zanger Eddie Cochran. Zij bedacht voor hem de artiestennaam P.J. Proby (een ex-vriend van haar heette zo) en regelde voor hem een auditie bij Liberty Records. Onder de naam P.J. Proby nam hij drie singles op bij Liberty, die al evenmin succes hadden. In 1963 probeerde hij het ook nog eens onder de naam Orville Woods. In die tijd was er nog een strikte scheiding tussen ‘blanke’ en ‘zwarte’ muziek. P.J. Proby was al ingedeeld bij de blanke muziek. Hij hoopte dat de single Wicked Woman, gezongen door een onbekende, zou worden gedraaid op ‘zwarte’ radiostations. Dat lukte inderdaad, maar leverde niet het zo gewenste succes op.

Intussen was hij ook liedjes gaan schrijven, doorgaans onder zijn eigen naam (J.M. Smith of James Marcus Smith). Nummers van zijn hand zijn opgenomen door Johnny Burnette en The Searchers. Bovendien zong hij demo’s in voor onder andere Elvis Presley en Bobby Vee, als steuntje voor als ze het nummer later zelf gingen opnemen.

Verenigd Koninkrijk[bewerken | brontekst bewerken]

Sheeley stelde Proby ook voor aan Jack Good, een Amerikaan die naar het Verenigd Koninkrijk was verhuisd en daar tv-shows maakte met popmuzikanten. Hij nodigde Proby uit mee te werken aan een groots opgezette show ‘Around The Beatles’, waarin behalve The Beatles zelf ook onder andere Cilla Black, Long John Baldry en Millie Small optraden. De show werd op 6 mei 1964 door de satelliet Telstar wereldwijd uitgezonden en betekende de doorbraak van P.J. Proby, die optrad in de outfit die hem de komende tijd beroemd zou maken: een paardenstaart, een overhemd met volants, een strakke fluwelen broek en schoenen met gespen. Proby vestigde zich in het Verenigd Koninkrijk.^[1] Later in 1964 volgden The Walker Brothers zijn voorbeeld. Gary Walker was bevriend met Proby en was onder de indruk geraakt van diens succes aan de andere kant van de oceaan.

Proby sloot een contract met Decca Records en bracht twee platen uit: Hold Me en Together. Het waren allebei melodieuze ballads die door hem onherkenbaar werden veranderd in up-tempo rocknummers. De platen haalden allebei de Britse top tien.

Proby’s oude platenmaatschappij Liberty Records accepteerde niet dat Proby was overgestapt naar een andere maatschappij. Liberty procedeerde tegen Decca en kreeg de rechten op Hold Me en Together plus de volgende platen die Proby zou gaan maken.^[1]

Proby’s volgende plaat verscheen dus weer op Liberty. Het werd Somewhere, een liedje uit de musical West Side Story. Ook daarmee haalde hij de top tien.

Toen raakte hij in problemen. In het begin van 1965 barstte hij twee keer kort achter elkaar tijdens een optreden uit zijn strakke fluwelen broek. Dankzij dit ‘obscene gedrag’ was hij vanaf dat moment niet meer welkom in de tv-programma’s van de BBC en de amusementszender ATV. Ook een groot aantal theaters wilde hem niet meer laten optreden. Proby’s antwoord was de titel van zijn volgende single: I Apologise (‘Ik bied mijn excuses aan’). De plaat, die alleen op de piratenzenders gedraaid werd, bereikte de elfde plaats in de UK Singles Chart en stemde Proby’s vijanden niet milder.^[1]

Zijn volgende platen, Let the Water Run Down en That Means a Lot, lieten een gestage afname van zijn populariteit zien, ook al was That Means a Lot geschreven door John Lennon en Paul McCartney. Het nummer was opgenomen door The Beatles, maar die waren niet tevreden over het resultaat en gaven het aan P.J. Proby, in wiens repertoire het naar hun idee beter paste. Het kwam echter niet verder dan een magere 30e plaats.

Met Maria, net als Somewhere afkomstig uit de musical West Side Story, was P.J. Proby in november 1965 plotseling helemaal terug. Het nummer bereikte de achtste plaats. De volgende platen bleven echter in de onderste regionen van de Britse hitparade hangen of deden helemaal niets. In het begin van 1967 scoorde hij met Niki Hoeky zijn eerste en enige hit in de Verenigde Staten (23 in de Billboard Hot 100).

Van Proby’s lp’s haalde alleen de eerste, I Am P. J. Proby, de hitparade (16 in de UK Albums Chart). Opmerkelijk is de lp Three Week Hero uit 1969. Die werd opgenomen met een groep sessiemuzikanten, waaronder een aantal beroemdheden. Zo deden vier muzikanten mee die kort daarna samen Led Zeppelin zouden vormen. De achtergrondzang werd verzorgd door de groep The Family Dogg. Op sommige nummers speelde Clem Cattini, ex-drummer van The Tornados. Met Jimmy Page van het latere Led Zeppelin (Page, Robert Plant, John Paul Jones en John Bonham) had Proby trouwens wel vaker opnamen gemaakt.^[2][3]

Twee nummers van de lp werden als single uitgebracht, The Day That Lorraine Came Down al voordat de lp uitkwam. Het was geen succes. Today I Killed a Man klinkt als een lied uit de Amerikaanse Burgeroorlog. De verteller in het liedje schiet een ‘rebel soldier’ – zo noemden de soldaten uit de zuidelijke staten zichzelf – dood. Maar het liedje was geschreven door het singer-songwritersduo Roger Cook (geboren 1940) en Roger Greenaway (geboren 1938).^[4] Het publiek van 1969 associeerde het liedje meteen met de uiterst impopulaire Vietnamoorlog. Toch deed de single niets in het Verenigd Koninkrijk en de VS, maar hij werd een onverwachte hit in Nederland (een elfde plaats).

Optredens in musicals[bewerken | brontekst bewerken]

Na een tijdelijke terugkeer naar de VS in 1966 en veel financiële problemen ging Proby in de jaren zeventig, terug in het Verenigd Koninkrijk, optreden in musicals. Hij trad op als Cassio in een musicalversie van Shakespeares Othello, getiteld Catch My Soul. In 1977 speelde hij de rol van Elvis Presley in Elvis – The Musical. Een van de schrijvers was Jack Good, die Proby nog naar het Verenigd Koninkrijk had gehaald. Elvis werd gespeeld door drie acteurs: Tim Whitnall als Elvis in zijn jonge jaren; Shakin' Stevens als Elvis tijdens zijn diensttijd en de jaren dat hij films maakte, en P.J. Proby als Elvis in de laatste jaren met de optredens in Las Vegas.

Daarnaast trad hij op in cabarets en nachtclubs en maakte hij af en toe een plaat, maar de jaren dat hij in de hitparade kwam, waren voorbij. In 1978 zong hij op Focus con Proby, een album van de Nederlandse groep Focus en de gitaristen Eef Albers en Philip Catherine.

In de jaren tachtig ging hij weer wat meer platen maken, met veel nummers die hijzelf geschreven had. In 1992 kreeg hij tijdens een vakantie in Florida een hartinfarct. Hij was een jaar uit de roulatie en ging in het jaar daarop spelen in de musical Good Rockin’ Tonite over het leven van Jack Good. Proby speelde daarin zichzelf. In 1995 speelde hij Roy Orbison in de musical Only the Lonely. In 1996 kwam Elvis – The Musical opnieuw op de planken met Proby weer in de rol van de oudere Elvis.

In datzelfde jaar haalde Proby voor het eerst sinds jaren weer de Britse hitparade (zij het niet hoger dan nummer 58) met de plaat Yesterday Has Gone, een duet met Marc Almond.

In 1997 speelde Proby de rol van The Godfather in enkele liveproducties van Quadrophenia van The Who.

In het begin van de 21e eeuw toerde Proby intensief, vooral in het nostalgiecircuit. Hij deed in 2001 een tournee met The Searchers en in 2003 en 2004 met The Troggs en Herman's Hermits.^[5] In 2006 deed hij mee aan de ‘Solid Silver Sixties Show’.

Later leven[bewerken | brontekst bewerken]

In 2008 werd Proby 70. Ter gelegenheid van zijn verjaardag kwam de cd Best Of The EMI Years 1961-1972 uit. De EMI Group is de eigenaar van Liberty Records.^[6]

Proby woont tegenwoordig in een dorpje in Worcestershire. In 2011 kwam aan het licht dat hij aan zijn carrière als acteur en zanger erg weinig heeft overgehouden en een bijstandsuitkering krijgt. Hij werd aangeklaagd omdat hij inkomsten uit optredens zou hebben verzwegen. In maart 2012 werd hij vrijgesproken.^[7]

Verwijzingen naar Proby[bewerken | brontekst bewerken]

In de medley Under New Management van The Barron Knights uit 1966 nemen popsterren de regering van Groot-Brittannië over. Maar: ‘Unfortunately it would be impossible to fit / P.J. Proby in the Government / ’Cause he would cause a split’ (‘P.J. Proby in de regering opnemen zou helaas niet kunnen, want dat loopt op een scheuring uit’).

In 2002 bracht Van Morrison het album Down the Road uit. Een van de nummers heet Whatever Happened To PJ Proby? Het is een nostalgische terugblik op de tijd dat artiesten als P.J. Proby, Scott Walker en Screaming Lord Sutch (die drie worden met name genoemd) nog furore maakten. Screaming Lord Sutch was overigens in 1999, drie jaar voor het uitkomen van het album, overleden.^[8]

Discografie[bewerken | brontekst bewerken]

De lijst van grammofoonplaten blijft hier beperkt tot de platen die tussen 1958 en 1981 in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië zijn uitgegeven. De cd’s vormen een selectie.

Singles[bewerken | brontekst bewerken]

Ep's[bewerken | brontekst bewerken]

LP’s[bewerken | brontekst bewerken]

Verzamel-cd’s (selectie)[bewerken | brontekst bewerken]

Noten[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

• Proby’s officiële website
• Discografie van singles en ep’s
• Answers.com over P.J. Proby
• P.J. Proby op Allmusic.com
• Rob Chapmans visie op P.J. Proby (gearchiveerd)