Onderwijs in Utrecht (stad)

In de subwijk De Uithof aan de oostzijde van Utrecht zijn de sociale en exacte faculteiten van de Universiteit Utrecht te vinden, evenals de Hogeschool Utrecht. Vooraan de Universiteitsbibliotheek, ontworpen door Wiel Arets, en op de achtergrond het Willem C. van Unnikgebouw.
Het University College Utrecht, onderdeel van de universiteit, is de grootste internationale onderwijsinstelling van de regio Utrecht.
De Hiëronymusschool was lange tijd een van de belangrijkste onderwijsinstellingen van Utrecht. Later is het opgegaan in het Utrechts Stedelijk Gymnasium.

De Nederlandse stad Utrecht neemt binnen de gelijknamige provincie een belangrijke plaats in op het gebied van onderwijs. De Universiteit Utrecht (opgericht in 1636) is de grootste van Nederland, en wordt nationaal en internationaal beschouwd als een van de betere universiteiten.[1][2][3] Daarnaast telt de Domstad drie hogescholen; alle hogeronderwijsinstellingen tezamen bieden plaats aan ongeveer 65.000 studenten.[4] Verder zijn er in Utrecht een twintigtal middelbare scholen gevestigd[5] (afhankelijk van de definitie) en meer dan 80 basisscholen.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De eerste school in Utrecht was verbonden aan het door bisschop Willibrord aan het begin van de 8e eeuw opgerichte Sint-Martinusklooster, en was bedoeld ter ondersteuning van het bekeringswerk. Deze Domschool kwam tot bloei onder leiding van abt Gregorius (707-776), zelf een leerling van Bonifatius. De instelling werd volgens Liudger van Utrecht[bron?], bisschop van Münster en oud-leraar aan de school, bezocht door onder meer Franken, Friezen, Saksen en Angelen die er werden onderwezen in Bijbelstudie, canoniek recht en het lezen en schrijven van Latijn.[6]

Tijdens de plunderingen door de Noormannen in het gebied rond Utrecht ontvluchtten de bisschoppen rond 860 deze plaats en werd de school opgeheven. Omstreeks 918 werd hij echter heropgericht als kathedraalschool, waarna de instelling uitgroeide tot een belangrijk intellectueel centrum van het Duitse Rijk; in de 10e en 11e eeuw werd het beschouwd als de belangrijkste wetenschappelijke en onderwijskundige gemeenschap, waar alle zeven vrije kunsten werden onderwezen (te weten grammatica, logica, dialectica, rekenkunde, meetkunde, sterrenkunde en muziek). In het begin van de 12e eeuw zette het verval in, toen de functie van hogeronderwijsinstelling werd overgenomen door buitenlandse universiteiten zoals die van Parijs.[6] Vanaf de 13e eeuw fungeerde de school enkel als lagere en middelbare school voor de burgerij en kanunniken van de Domkerk.

Het onderwijsaanbod groeide in die periode exponentieel. Veel parochies kozen ervoor een school op te richten die aan de parochiekerk was verbonden en ook veelal opleidden tot een functie binnen de kerkelijke gemeenschap. Zo kreeg de Domstad er binnen korte tijd acht nieuwe scholen bij; vier parochiescholen bij de Buurkerk, Geertekerk, Sint-Jacobskerk en Nicolaïkerk en vier kapittelscholen bij de Sint-Salvatorkerk, Janskerk, Pieterskerk en Mariakerk.[6] Daarnaast werd aan het eind van de 15e eeuw door de Broeders des Gemenen Levens een eigen instelling opgericht aan de Kromme Nieuwegracht, de Hiëronymusschool genaamd. Deze Latijnse school groeide hard, werd door het stadsbestuur gesubsidieerd. Omstreeks 1634 werd er een illustere school aan verbonden die in 1636 tot universiteit werd verheven. De Hiëronymusschool werd uiteindelijk rond 1870 het eerste gymnasium in Utrecht in de vorm van het Utrechts Stedelijk Gymnasium, tot op heden een van de twee categorale gymnasia in Utrecht; de andere is het in 1897 opgerichte Christelijk Gymnasium Utrecht.

Vanaf het eind van de negentiende eeuw nam met de welvaart in West-Europa ook het aantal onderwijsinstellingen sterk toe, en Utrecht was daarop geen uitzondering. Vooral basisscholen maakten een sterke groei door, omdat families steeds vaker de financiële middelen en de tijd hadden om hun kroost al op jonge leeftijd naar school te sturen. De oudste nog steeds bestaande basisschool is OBS Pieterskerkhof aan het Pieterskerkhof, in 1824 opgericht als de eerste openbare school.[7] De twee grootste groeiperiodes waren de jaren 20 - vanwege de bouw van nieuwe arbeiderswijken - en de jaren 70 - naar aanleiding van de bouw van buitenwijken als Lunetten en Rijnsweerd. Vandaag de dag komt de grootste vraag naar (basis)onderwijs uit de Vinex-wijk Leidsche Rijn.

Overzicht[bewerken | brontekst bewerken]

Hoger onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Naam Soort Opgericht Locatie Opmerkingen Afbeelding
Universiteit Utrecht Universiteit 1636 De Uithof/Binnenstad
  • Grootste van Nederland
Universiteit voor Humanistiek Universiteit 1986 Binnenstad
Katholieke Theologische Universiteit Utrecht Universiteit 1967 De Uithof
Tias School for Business Universiteit 1987 Binnenstad
  • MBA-opleiding onderdeel van Tilburg University
University College Utrecht Liberal arts college 1998 Rijnsweerd
Hogeschool Utrecht Hogeschool 1988 De Uithof/Binnenstad
Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Hogeschool 1987 Binnenstad/Oost
Marnix Academie Hogeschool 1984 Tuindorp Oost
Hogeschool Domstad Hogeschool Leidseweg en omgeving
Hogeschool Tio Hogeschool 1960 Utrecht-Noordwest
ROC Midden Nederland Middelbaar beroepsonderwijs 2003 Heel Utrecht
ROC ASA Middelbaar beroepsonderwijs Heel Utrecht
Nimeto Utrecht Middelbaar beroepsonderwijs 1959 Voordorp
Grafisch Lyceum Utrecht Middelbaar beroepsonderwijs 1907[8] Utrecht-Zuidwest

Voortgezet onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Naam Onderwijsvorm Denominatie Opgericht Locatie Opmerkingen Afbeelding
Amadeus Lyceum Vmbo-tl
Havo
Atheneum
Gymnasium
Protestants-christelijk 2004 Vleuterweide
De Kleine Prins Utrecht Vmbo Openbaar 1956 Utrecht
Auris College Vmbo Openbaar Overvecht
  • School voor leerlingen met een auditieve of communicatieve beperking
  • Voorheen Alfonso Corti School
St. Bonifatiuscollege Havo
Atheneum
Gymnasium
Rooms-katholiek 1922 Abstede
Centraal College Vmbo Openbaar 1877 Rubenslaan en omgeving
  • Onderdeel van NUOVO
  • Opgeheven
Christelijk Gymnasium Utrecht Gymnasium Protestants-christelijk 1897 Lombok/Leidseweg
Gerrit Rietveld College Vmbo-tl
Havo
Atheneum
Gymnasium
Protestants-christelijk 2005 (fusie) Tuindorp
Globe College Vmbo Protestants-christelijk Transwijk
St. Gregorius College Vmbo
Havo
VWO
Rooms-katholiek 1873 Museumkwartier
Herderschêeschool Vmbo Openbaar Pijlsweerd
Instituut Blankestijn Vmbo (mavo)
Havo
Vwo
Neutraal 1965 Museumkwartier
  • Particuliere school voor mavo, havo en vwo.
Kranenburgschool Praktijkonderwijs Protestants-christelijk Lod. Napoleonplantsoen e.o.
Leidsche Rijn College Havo
Atheneum
Gymnasium
Openbaar 1999 Leidsche Rijn
Liefland College Vmbo-tl Rooms-katholiek Tuindorp
  • Onderdeel van de Willibrord Stichting
  • Voorheen St. Gerardus Majella Mavo
  • Deze school is inmiddels opgeheven (2010)
Luzac College Vmbo-tl
Havo
VWO
Openbaar Museumkwartier
De Passie Vmbo-tl
Havo
VWO
Evangelisch-christelijk 1999 Lunetten
VSO de Pelsschool Vmbo Openbaar Abstede
POUWER Praktijkonderwijs Openbaar Overvecht
  • Onderdeel van NUOVO
  • Voorheen Dr. Vliegenthartschool
Prinses Wilhelminaschool Vmbo Protestants-christelijk 1950 Kanaleneiland
Rafaëlschool Vmbo Protestants-christelijk Kanaleneiland
Het Rotsoord Vmbo Protestants-christelijk Tolsteeg
Winford College Vmbo
Havo
VWO
Openbaar 1973 Museumkwartier
  • Particuliere school
UniC Havo
VWO
Openbaar 2004 Kanaleneiland
Utrechts Stedelijk Gymnasium Gymnasium Openbaar 1474 Rubenslaan en omgeving
Utrecht-Zuid College Vmbo-tl Protestants-christelijk Kanaleneiland
Trajectum College Vmbo Openbaar Overvecht
Via Nova College Vmbo Openbaar 2005 Leidsche Rijn
Wellantcollege Utrecht Vmbo Openbaar 2001 Overvecht
X11 Vmbo Openbaar 2005 Dichterswijk

Basisonderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Naam Denominatie Opgericht Locatie Opmerkingen Afbeelding
2e Marnixschool Protestants-christelijk 1951 Oog in Al
Al Amana Zuilen Islamitisch 1993 Zuilen
  • Voorheen Aboe Daoed
De Achtbaan Rooms-katholiek 1999 Leidsche Rijn
Agatha Snellenschool Algemeen bijzonder 1898 Museumkwartier
Anne Frankschool Openbaar Transwijk
Apollo 11 Openbaar 1969 De Meern
Montessorischool Arcade Openbaar 2002 Het Zand
De Kleine Prins Utrecht Openbaar 1956 Utrecht
Ariënsschool Rooms-katholiek 1956 Hoograven
De Baanbreker Protestants-christelijk 1979 Lunetten
De Beiaard Rooms-katholiek 1970 Tuindorp Oost
Instituut Blankestijn Neutraal 2002 Museumkwartier
  • Particuliere basisschool voor groep 6, 7 en 8.
De Blauwe Aventurijn Protestants-christelijk 2011 Hoograven
De Boemerang Protestants-christelijk Ondiep
De Boomgaard Protestants-christelijk 2001 Leidsche Rijn
Jenaplanschool De Brug Protestants-christelijk 1923 Lombok
Wijzer aan de Vecht Rooms-katholiek 1938 Schaakbuurt
OBS de Cirkel Openbaar Zuilen
Jenaplanschool Cleophas Rooms-katholiek 1965 Overvecht
Da Costaschool (Hoograven) Protestants-christelijk 1959 Hoograven
Da Costaschool (Kanaleneiland) Protestants-christelijk 1962 Kanaleneiland
Sint Dominicusschool Rooms-katholiek 1956 Oog in Al
Dr. Bosschool Openbaar 1884 Tuinwijk
Staatsliedenbuurt
Montessorischool Buiten Wittevrouwen Rooms-katholiek 1993 Buiten Wittevrouwen
RKBS Drie Koningen Rooms-katholiek De Meern
Eben Haëzerschool Protestants-christelijk 1969 Oog in Al
De Fakkel Protestants-christelijk Tuinwijk
Gertrudisschool Rooms-katholiek 1923 Rivierenwijk
Herderschêeschool Openbaar Zuilen
Hof ter Weide Rooms-katholiek 2003 Terwijde
OBS de Hoge Raven Openbaar Hoograven
Sint Jan de Doperschool Rooms-katholiek 1923 Hoograven
Jan Nieuwenhuyzenschool Openbaar Lombok
Joannes XXIII-school Rooms-katholiek Kanaleneiland
Johannesschool Rooms-katholiek 1968 Overvecht
OBS Jules Verne Openbaar Ondiep
OBS de Kaleidoscoop Openbaar Kanaleneiland
De Kameleon Rooms-katholiek 1995 Nieuw Engeland
Kathedrale Koorschool Rooms-katholiek 1960 Binnenstad
  • School voor muziekonderwijs
SBO Het Keerpunt Protestants-christelijk Zuilen
OBS Kees Valkenstein Openbaar 1968 Vleuten
OBS de Kleine Dichter Openbaar 2007 Dichterswijk
OBS de Klim Openbaar 1978 Lunetten
OBS de Koekoek Openbaar 1903 Vogelenbuurt
Koningin Beatrixschool Protestants-christelijk Leidsche Rijn
De Krullevaar Protestants-christelijk Leidsche Rijn
SBO Luc Stevensschool Openbaar 2002 Kanaleneiland
Ludgerschool Rooms-katholiek Elinkwijk/De Driehoek
Lukasschool Protestants-christelijk Kanaleneiland
Sint Maartenschool Rooms-katholiek Overvecht
Sint Maartenschool (Leidsche Rijn) Rooms-katholiek 2003 Leidsche Rijn
Maaspleinschool Openbaar Rivierenwijk
Maliebaanschool Protestants-christelijk 1921 Buiten Wittevrouwen
Marcusschool Rooms-katholiek 1996 Schaakbuurt
Mattheusschool Rooms-katholiek 1996 Overvecht
De Meander Openbaar 1965 De Meern
Taalschool het Mozaïek Protestants-christelijk Ondiep
De Nieuwe Regentesseschool Openbaar 1983 Buiten Wittevrouwen
De Notenboom Rooms-katholiek 2005 Sterrenwijk
OBS Oog in Al Openbaar Oog in Al
Op Dreef Protestants-christelijk Overvecht
De Optimist Openbaar 2e Daalsebuurt
OBS Overvecht Openbaar Overvecht
OBS de Panda Openbaar Kanaleneiland
OBS Pantarijn Openbaar 1998 De Meern
OBS Parckwijk Openbaar 1999 Oudenrijn
Parkschool Protestants-christelijk Lombok
Paulusschool Rooms-katholiek Tuindorp
De Pelsschool Openbaar Voordorp
De Pijlstaart Rooms-katholiek Pijlsweerd
De Piramide Protestants-christelijk Zuilen
Prinses Margrietschool Openbaar Zuilen
Prinses Wilhelminaschool Protestants-christelijk 1950 Kanaleneiland
Prof. Dr. Ph. A. Kohnstammschool Openbaar 1950 Rubenslaan
Rafaëlschool Protestants-christelijk Kanaleneiland
De Regenboog Protestants-christelijk Tuindorp
De Ridderhof Protestants-christelijk 2003 Terwijde
Rietendakschool Openbaar Zuilen
Daltonschool Rijnsweerd Openbaar 1978 Rijnsweerd
Het Rotsoord Protestants-christelijk Tolsteeg
CBS de Schakel Protestants-christelijk 1970 Overvecht
Shri Krishnaschool Hindoeïstisch 2005 De Meern
De Spits Rooms-katholiek 1979 Lunetten
EBS Talitha Evangelisch 2007 Transwijk
Torenpleinschool Protestants-christelijk 1907 Vleuten
OBS Tuindorp Openbaar 1993 Tuindorp
De Twaalfruiter Rooms-katholiek 2004 Vleuten
OBS Pieterskerkhof Openbaar 1824 Museumkwartier
Utrechtse Schoolvereniging Openbaar 1919 Schildersbuurt
Van Asch van Wijckschool Protestants-christelijk 1932 Lombok
Villa Nova Rooms-katholiek 1996 Nieuw Engeland
OBS Vleuterweide Openbaar 2004 Vleuterweide
OBS Voordorp Openbaar 1992 Voordorp
Vrije School Utrecht Openbaar 1983 Museumkwartier
OBS Waterrijk Openbaar 2004 Terwijde
W.G. van de Hulstschool Protestants-christelijk 1858 Rivierenwijk
GBS de Wissel Protestants-christelijk Wittevrouwen
Winford College Particulier onderwijs Binnenstad (Utrecht)
  • Particulier onderwijs
  • Naast basisonderwijs biedt Winford ook voortgezet aan
Jenaplanschool Wittevrouwen Openbaar 1985 Wittevrouwen
De Zeven Gaven Rooms-katholiek Kanaleneiland
OBS Het Zand Openbaar Het Zand
Jenaplanschool Zonnewereld Protestants-christelijk 2004 Vleuterweide

Overig[bewerken | brontekst bewerken]

Naam Soort Opgericht Locatie Opmerkingen Afbeelding
Utrechts Conservatorium Conservatorium 1875 Mariaplaats
  • Onderdeel van de HKU
Internationale Schakelklassen Utrecht Internationale schakelklas Overvecht
James Boswell Instituut Opleidings- en trainingsinstituut Rijnsweerd
Volksuniversiteit Utrecht Volksuniversiteit 1918 Museumkwartier

Voormalige onderwijsinstellingen[bewerken | brontekst bewerken]

Naam Soort Opgericht Locatie Opmerkingen Afbeelding
Atheneum F. De Munnik Middelbare school 1968-1991 Tuindorp
  • Gesloten na dalende leerlingenaantallen
College Blaucapel Middelbare school 1917-2005 Tuindorp
  • Voorheen Christelijke Hoogere Burger School en Reformatorisch College Blaucapel
  • Opgegaan in het Gerrit Rietveld College
1e Christelijke LTS Hengevelstraat 30 Ambachtsschool 19??-19?? Wittevrouwen
Utrechtsch Museum van Kunstnijverheid Kunstnijverheid 1886-1924 Wittevrouwenkade
OSG Hendrik van der Vlist Middelbare school 1961-1990 Kanaleneiland Lunetten
  • Opgegaan in het Prisma College (opgeheven)
Hiëronymusschool Middelbare school 1474-1877 Binnenstad
Katholieke LTS St. Maarten Ambachtsschool 19??-19?? Nieuw Engeland
LTS Schoolplein 9 Ambachtsschool 1877-1977 Buiten Wittevrouwen
Mecklenburgschool Basisschool 19??-19?? Abstede
  • Voorheen Koningin Wilhelminaschool
Meerstroom College Middelbare school ?-2008 Abstede
Middelbare Technische School Middelbare school 1910-19?? Dichterswijk
Ned. Herv. Gemeente School Basisschool 1914-1984 Wittevrouwen
Niels Stensen College Middelbare school 1962-2003 Kanaleneiland
  • Gesloten na dalend leerlingenaantal
Prinses Ireneschool Basisschool 19??-19?? Rivierenwijk
RKBS Sint-Catharina Basisschool 1881-? Abstede
Scholengemeenschap de Klop Middelbare school ?-2005 Tuindorp
School voor Journalistiek Hogeschool 1966-? De Uithof
Thorbecke Scholengemeenschap Middelbare school ?-2003 Binnenstad
Overvecht
  • Gesloten na dalend leerlingenaantal
  • Opgegaan in UniC
Sint-Willibrordus Mavo Middelbare school 19??-19?? Museumkwartier

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen en referenties[bewerken | brontekst bewerken]

Commons heeft mediabestanden in de categorie Onderwijs in Utrecht.
  1. Times Higher Education 2008
  2. Top 100 European Universities, Shanghai Jiao Tong Universiteit.
  3. Utrecht heeft beste universiteit van het land, Elsevier.nl
  4. Utrecht bij de hand Gemeente Utrecht (2008)
  5. Welke scholen zijn er in Utrecht?, KijkOpOnderwijs.tv
  6. a b c "Onderwijs in de Middeleeuwen in Utrecht", István Bejczy (1999) op ahc.ruhosting.nl (niet meer online beschikbaar)
  7. Historie basisschool De Twijn DeTwijn.nl
  8. Opgericht als Vakschool voor de Typografie
  9. Changer, Onze school. www.ksu-wijzeraandevecht.nl (5 oktober 2015). Geraadpleegd op 23 september 2020.