Natriumdodecylsulfaat

Natriumdodecylsulfaat
Structuurformule en molecuulmodel
	Structuurformule van natriumdodecylsulfaat
Algemeen
Molecuulformule	NaC12H25SO4
IUPAC-naam	natriumdodecylsulfaat
Andere namen	NDS, NaDS, natriumlaurylsulfaat, SDS, SLS
Molmassa	288,37927 g/mol
SMILES	CCCCCCCCCCCCOS(=O)(=O)[O-].[Na+]
InChI	1/C12H26O4S.Na/c1- 2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-16- 17(13,14)15;/h2-12H2,1H3,(H,13, 14,15);/q;+1/p-1/fC12H25O4S.Na/q-1;m
CAS-nummer	151-21-3
EG-nummer	205-788-1
PubChem	3423265
Wikidata	Q422241
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
H-zinnen	H302 - H315 - H318 - H412
EUH-zinnen	geen
P-zinnen	P210 - P261 - P280 - P301+P312+P330 - P305+P351+P338+P310 - P370+P378
Hygroscopisch?	ja
VN-nummer	2811
LD50 (ratten)	(oraal) 1288 mg/kg; (huid) 2000 mg/kg; (intraperitoneaal) 210 mg/kg; (intraveneus) 118 mg/kg
LD50 (konijnen)	(huid) 580 mg/kg
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vast
Kleur	kleurloos tot wit
Dichtheid	3,7 g/cm³
Smeltpunt	204-207 °C
Kookpunt	(ontleedt) 380 °C
Oplosbaarheid in water	150 g/L
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal	Scheikunde

Natriumdodecylsulfaat is een anionische oppervlakte-actieve stof. De stof staat ook bekend onder de naam natriumlaurylsulfaat en de Engelstalige namen sodium lauryl sulfate (SLS) en sodium dodecyl sulfate (SDS).

Synthese[bewerken | brontekst bewerken]

Natriumdodecylsulfaat wordt bereid door laurinezuur (dat meestal uit kokos- of palmolie geïsoleerd wordt) te sulfoneren met zwavelzuur en vervolgens te neutraliseren met natriumcarbonaat.

Eigenschappen[bewerken | brontekst bewerken]

Natriumdodecylsulfaat is een sterk reinigende stof, zelfs in een sterke verdunning. Het vormt door de oppervlakte-actieve werking een stevig schuim. Oplossingen van natriumdodecylsulfaat zijn door toevoeging van enkele procenten keukenzout eenvoudig te verdikken.

De oppervlakte-actieve werking berust op het feit dat natriumdodecylsulfaat is opgebouwd uit een lipofiele koolstofketen en een polaire (hydrofiele) sulfaatgroep. Het is een olie/water-emulgator.

Toepassingen[bewerken | brontekst bewerken]

Natriumdodecylsulfaat wordt in Europa weinig in zuivere vorm gebruikt, het is voornamelijk een grondstof voor natriumlaurylethersulfaat. In zuivere vorm vindt het wel toepassing als reiniger en schuimvormer in tandpasta en sommige andere cosmetica en reinigingsmiddelen. In andere delen van de wereld (onder andere de Verenigde Staten) wordt het ook veel gebruikt in shampoo, douchegel en andere verwante producten. De INCI-naam is Sodium Lauryl Sulfate.

In het laboratorium wordt natriumdodecylsulfaat gebruikt voor het denatureren van eiwitten voor het scheiden op grootte bij gel-elektroforese, deze techniek wordt SDS-PAGE genoemd.

Tandpasta[bewerken | brontekst bewerken]

Natriumlaurylsulfaat is ook aanwezig in de meeste tandpasta's en zou tijdelijk de smaakreceptoren om de zoete smaak onderdrukken, waardoor bitter/zuur tijdelijk sterker kan overkomen (zoals bij het drinken van fruitsap na het poetsen van de tanden).^[1]

Een aantal studies wijzen erop dat natriumlaurylsulfaat aften kan veroorzaken.^[2]^[3]^[4] Echter, sommige studies vinden geen verband tussen SLS in tandpasta en aften.^[5]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

natriumdodecylsulfaat - International Chemical Safety Card

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Francis, Prof. Greg. "Lecture 36: Why toothpaste ruins your orange juice." Perdue University. [1]
↑ Herlofson B, Barkvoll P (1994). Sodium lauryl sulfate and recurrent aphthous ulcers. A preliminary study. (PDF). Acta Odontol Scand 52 (5): 257–9. PMID 7825393. DOI: 10.3109/00016359409029036. Gearchiveerd van origineel op 2007-09-292007-09-29. Geraadpleegd op 22 februari 2010.
↑ Chahine L, Sempson N, Wagoner C. The effect of sodium lauryl sulfate on recurrent aphthous ulcers: a clinical study. Compend Contin Educ Dent. 1997 Dec;18(12):1238-40. PMID 9656847
↑ Herlofson BB, Barkvoll P. The effect of two toothpaste detergents on the frequency of recurrent aphthous ulcers. Acta Odontol Scand. 1996 Jun;54(3):150-3. PMID 8811135
↑ Healy C, Paterson M, Joyston-Bechal S, Williams D, Thornhill M (1999). The effect of a sodium lauryl sulfate-free dentifrice on patients with recurrent oral ulceration.. Oral Dis 5 (1): 39–43. PMID 10218040.

[1] Francis, Prof. Greg. "Lecture 36: Why toothpaste ruins your orange juice." Perdue University. [1]

[2] Herlofson B, Barkvoll P (1994). Sodium lauryl sulfate and recurrent aphthous ulcers. A preliminary study. (PDF). Acta Odontol Scand 52 (5): 257–9. PMID 7825393. DOI: 10.3109/00016359409029036. Gearchiveerd van origineel op 2007-09-292007-09-29. Geraadpleegd op 22 februari 2010.

[Chahine_L-3] Chahine L, Sempson N, Wagoner C. The effect of sodium lauryl sulfate on recurrent aphthous ulcers: a clinical study. Compend Contin Educ Dent. 1997 Dec;18(12):1238-40. PMID 9656847

[Herlofson_BB-4] Herlofson BB, Barkvoll P. The effect of two toothpaste detergents on the frequency of recurrent aphthous ulcers. Acta Odontol Scand. 1996 Jun;54(3):150-3. PMID 8811135

[5] Healy C, Paterson M, Joyston-Bechal S, Williams D, Thornhill M (1999). The effect of a sodium lauryl sulfate-free dentifrice on patients with recurrent oral ulceration.. Oral Dis 5 (1): 39–43. PMID 10218040.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]