Muzieknotatie
Muzieknotatie of notenschrift is een systeem van tekens dat gebruikt wordt om muziek op papier (of tegenwoordig ook op beeldschermen) vast te leggen, om later gelezen en ten gehore gebracht te worden. Het resultaat heet bladmuziek. Met vastleggen wordt bedoeld het op uniforme wijze noteren van duur, toonhoogte en uitvoeringspraktijk van de muziek. De 11e-eeuwse Italiaanse monnik Guido van Arezzo wordt beschouwd als de grondlegger van de hedendaagse muzieknotatie,[bron?] al was die in de loop van de tijd wel onderhevig aan allerlei veranderingen, zoals bij het gregoriaans.
Genoteerde muziek die bedoeld is voor een enkel instrument, musicus of muzikant wordt partij genoemd. Alle partijen samen vormen de partituur, die vooral gebruikt wordt door een dirigent.
Notenbalk[bewerken | brontekst bewerken]
Muziek wordt doorgaans genoteerd op regels met vijf lijnen, de notenbalk. Op de notenbalk, worden de noten en rusten geplaatst, indien nodig met hulplijntjes. Tevens wordt de meeste muziek met maatstrepen op de balk verdeeld in maten. Vooraan de balk staat de muzieksleutel en waar nodig ook elders op de balk. Om de wijze van uitvoeren te verduidelijken staan boven en op de balk nog tekens en aanwijzingen.
Noten[bewerken | brontekst bewerken]
Zie muzieknoot voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De verticale plaats op de notenbalk van de nootbolletjes bepaalt, samen met de sleutel en de voortekens, de toonhoogte.
De duur van een toon wordt bepaald door de nootwaarde, aangegeven door de vorm van de noot en door vlaggetjes. ook de duur van de rust (stilte) is bepaald door de vorm van het rustteken.
Tabulatuur en akkoordenschema's[bewerken | brontekst bewerken]
Met de opkomst van het internet zijn ook andere vormen van muzieknotatie naar voren gekomen. Dit zijn tabulatuur en het lezen van akkoordenschema's. Tabulatuur is een vorm van muzieknotatie die meer aansluit bij het bespeelde instrument, omdat de vorm van akkoorden of noten ook zichtbaar zijn en daarom minder muzikale kennis benodigd is om het stuk te spelen. De grootste bron die bijdraagt aan deze ontwikkeling, is Ultimate Guitar. Het andere moderne alternatief voor muzieknotatie is het lezen van akkoordenschema's. Hiermee worden gemakkelijk de hoofdlijnen van de muziek duidelijk gemaakt, maar is niet zichtbaar welke losse noten gebruikt worden. Een voorbeeld van een platform dat zich hierop toelegt is Chordify.
Metrum[bewerken | brontekst bewerken]
Muzieknotatie beschrijft niet alleen de hoogte en duur van de tonen, maar ook de plaats ervan in de melodielijn en in het metrum. De maatsoort geeft het aantal tellen in de maat aan en wordt in ieder muziekstuk vooraan en telkens op de plaats waar de maatsoort verandert, genoteerd.
Tempo[bewerken | brontekst bewerken]
Het tempo waarin een muziekstuk moet worden gespeeld, wordt strikt genomen niet door de notatie aangeduid, maar door een doorgaans Italiaanse muziekterm zoals allegro, moderato, e.d., tenzij men het getal van de metronoom-aanduiding op de partituur schrijft.
De manier van spelen van een toon wordt aangegeven met tekentjes op of onder de noot. Dit worden versieringstekens of ornamenten genoemd. Hoe luid tonen of passages gespeeld moeten worden, wordt aangegeven met dynamiektekens.
Lichte muziek[bewerken | brontekst bewerken]
In de lichte muziek en jazz wordt ook gebruikgemaakt van de 'klassieke' muzieknotatie. Door het meer improvisatorisch karakter heeft deze stijl echter zijn eigen gebruiken en regels voor de notatie verworven. In de lichte muziek wordt vaak gebruikgemaakt van een akkoordenschema of een leadsheet, waarbij meestal slechts de melodie en akkoordsymbolen worden weergegeven. De precieze invulling hiervan, het arrangement, wordt grotendeels overgelaten aan de uitvoerders. In de versies van het Realbook die veel door lichte musici worden gebruikt, komen deze leadsheets veelvuldig voor.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
- Partituur
- Grafische partituur
- Klavarskribo, muzieknotatie
- Geschiedenis van de muzieknotatie
- Muzieknotatie van A tot Z
- Muzieknotatieprogrammatuur
| Bronnen, noten en/of referenties |
