Lijst van films in het publiek domein

Dit is een lijst met films die onder het publiek domein vallen, dus waarvoor het auteursrecht niet van toepassing is. Deze films zijn dus gratis en legaal te verspreiden. Het is ook toegestaan om ze op dvd te verkopen. Veel van deze films zijn ook op YouTube en/of Internet Archive te zien. Artikelen gemarkeerd met bevatten verwijzingen naar dergelijke filmbestanden.

Naast deze lijst is er ook een Lijst van televisieseries in het publiek domein, een Lijst van films met een vrije licentie en een Lijst van tekenfilms in het publiek domein.

Publiek domein-films uitgebracht in de Verenigde Staten[bewerken | brontekst bewerken]

Hieronder volgen een aantal in Amerika uitgebrachte films, en waarom ze beschouwd kunnen worden als publiek domein. Bedenk hierbij wel dat het steeds gaat om de in Amerika uitgebrachte versie. Films die niet in Amerika zijn gemaakt, kunnen in Amerika publiek domein-status hebben, maar in hun land van herkomst een andere status hebben.

Films gemaakt door de Amerikaanse overheid[bewerken | brontekst bewerken]

Tenzij in zeer uitzonderlijke gevallen, zijn alle films die gemaakt zijn door de Amerikaanse overheid publiek domein.[1]

Films uitgebracht in de VS voor 1923[bewerken | brontekst bewerken]

Films die in Amerika voor 1923 zijn uitgebracht, zijn – volgens de Amerikaanse wetgeving – in dat land per definitie publiek domein.[1]

Publiek domein-films uit deze periode zijn onder andere:

Films uitgebracht in de VS tussen 1923 en 1963[bewerken | brontekst bewerken]

Films uit deze periode worden in principe beschermd door auteursrechten. De auteursrechten-licentie moest echter na 28 jaar in de VS verlengd worden. Sommige rechthebbenden hebben hun licentie niet, of niet op tijd, verlengd. Hierdoor zijn een aantal films in het publiek domein terechtgekomen.

Sommige van deze publiek domein-films zijn gebaseerd op boeken of theaterstukken die echter nog wel auteursrechtelijk beschermd worden, of bevatten liedjes die auteursrechtelijk zijn beschermd. Hierdoor is het soms nog maar de vraag is in hoeverre ze werkelijk publiek domein zijn.[1]

Publiek domein-films uit deze periode zijn onder andere:

Films uitgebracht in de VS tussen 1963 en 1977[bewerken | brontekst bewerken]

In de VS uitgebrachte films uit de periode 1963–1977 moesten, om beschermd te worden door auteursrecht, een auteursrechtregistratie hebben. Deze moest minimaal het auteursrechtsymbool (©) bevatten, het jaar van publicatie, en de auteursrechthebbende.

Sommige film uit deze periode hebben deze registratie niet en kunnen dus worden aangemerkt als zijnde publiek domein.[1] Voor de periode 1963–1977 is het auteursrecht niet opnieuw te claimen, en de status van publiek domein is hiermee zeker.

Publiek domein-films uit deze periode zijn onder andere:

Films uitgebracht in de VS tussen 1978 en 1989[bewerken | brontekst bewerken]

Voor films uit de periode 1 januari 1978 – 1 maart 1989 geldt dezelfde regel als voor de films voor 1978: zonder registratie behoren zij tot het publieke domein. Films uit deze periode kunnen echter op een later tijdstip alsnog worden geregistreerd voor auteursrechten. Hierdoor is hun status minder zeker.

Films uitgebracht in de VS na 1 maart 1989[bewerken | brontekst bewerken]

De enige Amerikaanse publiek domein-films van na 1 maart 1989 zijn de films van overheidswege gemaakt. Voor alle andere films na deze datum berust het auteursrecht automatisch bij de eigenaar. Ook de auteursrechten van in de VS ingevoerde films zijn vanaf deze datum automatisch beschermd. Ondanks dit alles kan deze wet niet alles tegenhouden, bijvoorbeeld wanneer een auteur van een film besluit zijn filmrechten op te geven en de film zelf publiek domein te verklaren.

Publiek domein-films na 1989 zijn onder andere:

Daarnaast zijn er ook films die door de rechthebbenden zelf onder een vrije licentie zijn uitgebracht (bijvoorbeeld via een Creative Commons-licentie).[1] Zie hiervoor de Lijst van films met een vrije licentie.

Prelinger Archives[bewerken | brontekst bewerken]

De Prelinger Archives is een verzameling van korte, voornamelijk Amerikaanse films. De verzameling is bijeengebracht door schrijver en filmmaker Rick Prelinger. Het gaat om educatieve films, bedrijfsfilms, reclamefilmpjes en amateurfilms. De films zijn publiek domein, omdat ze zijn uitgebracht in de periode tot 1989, maar nooit zijn geregistreerd voor copyright.

Geen publiek domein[bewerken | brontekst bewerken]

Sommige oudere films hebben een periode tot het publiek domein behoord, maar zijn uiteindelijk weer onder copyright komen te vallen. Onder deze films zitten onder andere Metropolis (1927) en The Third Man (1949).[661]

Ook is het belangrijk om te realiseren dat publiek domein NIET hetzelfde is als "gratis te bekijken". Op sites als Google Video is bijvoorbeeld veel materiaal te vinden waar auteursrechten op berusten. Dat is niet per definitie illegaal: sommige filmmakers kiezen juist voor gratis uitzending om bekendheid te verkrijgen. Op hun werk blijft echter het auteursrecht van toepassing, tenzij ze duidelijk iets anders hebben aangegeven.

Publiek domein-films uit de Europese Unie[bewerken | brontekst bewerken]

De lidstaten van de Europese Unie hanteren voor het auteursrecht een bescherming van zeventig jaar na het overlijden van de auteur. Voor films geldt dat zowel de regisseur, de scriptschrijver als de producent rechthebbende zijn of kunnen zijn. Regisseurs onder diensttijd staan in de regel echter doorgaans hun rechten af aan de producent. Films van wie alle rechthebbende producenten/regisseurs/scriptschrijvers die (anno 2011) voor 1941 zijn overleden, behoren dus tot het publieke domein. Het is hierdoor overigens vaak niet eenvoudig te achterhalen wie de rechthebbenden van een film waren en of het auteursrecht verstreken is.[662]

Nederland[bewerken | brontekst bewerken]

Films die waarschijnlijk tot het Nederlandse publieke domein behoren, zijn:

Verenigd Koninkrijk[bewerken | brontekst bewerken]

Frankrijk[bewerken | brontekst bewerken]