Ferdinand Bol

Ferdinand Bol
Zelfportret, ca. 1669.
Persoonsgegevens
Geboren vóór 24 juni 1616
Overleden vóór 24 juli 1680
Geboorteland Noordelijke Nederlanden
Beroep(en) Schilder, etser, tekenaar
Signatuur Signatuur
Oriënterende gegevens
Jaren actief Ca. 1635-1669
RKD-profiel
Portaal  Portaalicoon   Kunst & Cultuur

Ferdinand Bol (Dordrecht, gedoopt 24 juni 1616 – Amsterdam, begraven 24 juli 1680) was een Nederlands kunstschilder, etser en tekenaar. Hij vervaardigde portretten, historische voorstellingen en Bijbelse taferelen. Het werk van Bol hangt vaak in openbare gebouwen. Zijn portretten bleven veelal in het bezit van de families.

Biografie[bewerken | brontekst bewerken]

Zijn vader was meesterchirurgijn in Dordrecht. Bol was mogelijk in de leer bij Jacob Gerritsz. Cuyp in Dordrecht. In december 1635 wordt hij in Dordrecht vermeld als 'Ferdinandus bol, schilder'. Na 1635 was hij als leerling werkzaam in het atelier van Rembrandt te Amsterdam. De vroegst bekende aanwijzing hiervoor is een aantekening op de achterzijde van een tekening van Rembrandt uit omstreeks 1636 met zijn voornaam 'ferdijnandus'. Op 30 augustus 1640 trad Bol op als getuige in een notariële akte van Rembrandt.[1] Hij volgde zijn leermeester zo goed na, dat veel van Bols werken lange tijd werden toegeschreven aan Rembrandt zelf. Rembrandt verkocht ook werken die door Bol waren geschilderd. Rembrandt schilderde zijn vader Balthasar Bol, toen deze in Amsterdam bij zijn zoon op bezoek kwam. Na de dood van zijn vader in 1641 vestigde Ferdinand Bol zich als zelfstandig schilder.

De regenten van het Oudezijds Huiszittenhuis, 1675

In 1652 liet Bol zich inschrijven als poorter van Amsterdam. In 1653 huwde hij de koopmansdochter Elisabeth Dell en woonde op de Oudezijds Voorburgwal, naast de Stadsbank van Lening. In 1655 werd hij hoofdman van het schildersgilde. Ferdinand Bol leverde stukken aan de Admiraliteit van Amsterdam en het Amsterdamse stadhuis (nu het koninklijk paleis op de Dam). In 1660 stierf zijn vrouw.

In 1669 trouwde hij opnieuw, dit keer met de vermogende Anna van Erckel. Het paar verhuisde naar Keizersgracht 672, in een pand ontworpen door Adriaan Dortsman. Tegenwoordig zit daar het Museum Van Loon. Vanaf het aangaan van zijn tweede huwelijk zijn er vandaag de dag geen schilderijen van hem bekend. Bol hield zich na zijn hertrouwen in ieder geval wel bezig met een bestuursfunctie in het Leprozen- en Huiszittenhuis[2] en is in 1675 samen met Isaac Commelin geschilderd door Pieter van Anraedt. Aan het einde van zijn leven woonde Bol bij zijn zoon Elbert, een advocaat op de Herengracht. Hij ligt begraven in de Zuiderkerk, waar ook een schilderij van hem hing.

Schilderstijl[bewerken | brontekst bewerken]

Portret van Michiel de Ruyter, 1667

De werken van Ferdinand Bol behoren tot de barok en hij was een van de Oude Hollandse Meesters. In het Paleis op de dam en in de stadhuizen van Leiden, Gouda en Enkhuizen hangt werk van hem.

Het vroegste door Bol gesigneerde werk dateert uit 1642. In Amsterdam werd hij na 1650 een zeer succesvol portretschilder. Hij maakte onder andere portretten van Michiel en Engel de Ruyter, Jacob van Campen en David de Wildt. Zijn beste werk kwam tot stand tussen 1650 en 1669. Het portret van Elisabeth Jacobsdr. Bas (Rijksmuseum Amsterdam) - ooit onderwerp van een heftige controverse - vertoont sterke invloed van Rembrandt. Er zijn in ieder geval zeven zelfportretten van hem bekend en in elk geval drie gaan echt als zodanig door; de andere zijn tronie-zelfportretten waarbij hij een geïdealiseerd beeld van zichzelf heeft weergegeven. Het oudste heuse zelfportret, Zelfportret met cupido uit 1669, is tevens het laatste schilderij dat van Bol bekend is.[3]

Rond 1645 veranderde hij van stijl. Zijn werk werd pathetischer, hoewel de invloed van Rembrandt steeds merkbaar bleef, met name in de toepassing van het clair-obscur en het kleurgebruik (roze). Het licht en de rekwisieten herinneren aan Rembrandt.

Musea[bewerken | brontekst bewerken]

Werken van Ferdinand Bol zijn onder andere te vinden in:

In de burgemeester- en Schepenzaal van het Paleis op de Dam (voormalige stadhuis) hangen schoorsteenstukken van hem. De schilderijen in Zeemagazijn zijn bij de brand in 1791 verloren gegaan. In de Noenzaal in het gebouw van de Eerste Kamer aan het Binnenhof in Den Haag hangt het grote werk De grootmoedigheid van Scipio (Publius Cornelius Scipio Africanus maior).

Lijst van werken[bewerken | brontekst bewerken]

Titel Datering Type Verblijfplaats Afbeelding
Portret van Elisabeth Bas 1640-1645 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
Koning David instrueert op zijn sterfbed Salomo 1643 Schilderij National Gallery of Ireland, Dublin
Een vrouw aan haar toilettafel 1643-1647 Schilderij Museum of Fine Arts, Houston
Jacobs droom met de hemelladder 1644-1650 Schilderij Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Gemäldegalerie Alte Meister
Zelfportret op dertigjarige leeftijd 1646 Schilderij Dordrechts Museum, Dordrecht
De regenten van het Leprozenhuis in Amsterdam 1649 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam
Portret van een jonge man, vermoedelijk Louis Trip junior 1652 Schilderij Mauritshuis, Den Haag
De onverschrokkenheid van Fabricius in het legerkamp van Pyrrhus 1655-1656 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam
De onverschrokkenheid van Fabricius in het legerkamp van Pyrrhus 1655-1656 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam
Portret van Otto van der Waeyen in Pools kostuum 1656 Schilderij Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
Elisa weigert de geschenken van Naäman 1661 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam
Portret van Joanna de Geer met haar dochter 1661 Schilderij Muzeum Narodowe w Warszawie, Warschau
Neptunus treedt in dienst van de Amsterdamse Admiraliteit 1661-1662 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam
Mozes daalt af met de tafelen der wet 1662 Schilderij Paleis op de Dam, Amsterdam
Aeneas bij Latius Ca. 1662 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
Portret van een man 1663 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
Portret van Margarita Trip die als Minerva haar zuster Anna Maria Trip onderwijst 1663 Schilderij Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Amsterdam
Portret van Johanna de Geer met haar twee kinderen Cecilia en Laurens Trip als Caritas Ca. 1664 Schilderij Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Amsterdam
Portret van Michiel de Ruyter 1667 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
Portret van Michiel de Ruyter 1667 Schilderij Mauritshuis, Den Haag
Portret van Michiel de Ruyter 1667 Schilderij National Maritime Museum, Londen
Portretten van David de Wildt en Elisabeth van der Voorde 1667 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam
1667 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam
Drie regentessen van het Leprozenhuis te Amsterdam Ca. 1668 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
De regenten van het Leprozenhuis in Amsterdam Ca. 1668 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam
Zelfportret Ca. 1669 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
Zie de categorie Ferdinand Bol van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ferdinand_Bol&oldid=66528612"