Europa (mythologie)

Europa
	Ευρώπη, Európê
Europa
Oorsprong	Griekse en Fenicische mythologie
Gedaante	Oceanide
Associatie	Fenicische prinses, ontvoering van Europa door Zeus
Kunstvormen	Europa en de stier van Gustave Moreau, Ontvoering van Europa (Peter Paul Rubens)
Literaire bronnen	Homerus
Verwantschap
Ouders	Agenor en Telephassa
Siblings	Cadmus
Partner	Zeus
Nakomelingen	Minos
	Europa en de stier (ca. 1869) van Gustave Moreau
Portaal	Religie

In de Griekse mythologie was Europa (Grieks: Ευρώπη, Európê) een Fenicische prinses op wie oppergod Zeus het wellustig oog liet vallen. Zij was de dochter van het koningspaar Agenor en Telephassa en de zuster van Cadmus.

Volgens de bekendste versie van het verhaal was de jonge Europa op een dag met haar vriendinnen aan het spelen op het strand in de buurt van Sidon toen Zeus getroffen werd door de charmes van het meisje. Om aan het oog van zijn echtgenote Hera te ontsnappen, maar ook om het meisje met zijn goddelijke verschijning niet af te schrikken, veranderde Zeus zich in een witte stier. Toen Europa spelenderwijs op de rug van het schitterende, zich vriendelijk voordoende dier was geklommen, liep hij met haar de zee in en zwom in één stuk door naar het eiland Kreta, zijn geboorteplaats. Daar aangekomen voerde hij haar volgens sommigen naar de stad Gortys waar hij zich in zijn ware gedaante vertoonde en vervolgens het meisje verkrachtte in de schaduw van een plataan, waarna hij naar zijn vrouw op de Olympus terugkeerde. Europa baarde Minos, Rhadamanthys en mogelijk ook Sarpedon, maar volgens de Ilias was die laatste de zoon van Laodamia en Zeus. Europa trouwde met Asterion, koning van Kreta, die haar zonen adopteerde en opvoedde.

Etiologie[bewerken | brontekst bewerken]

De reis die Zeus in stierengedaante met Europa maakte zou misschien een etiologische verklaring kunnen zijn voor een cultureel en economisch gegeven dat verschillende eilanden in het oostelijke deel van de Middellandse Zee ooit als uitvalsbasis werden uitgekozen door migrerende bevolkingsgroepen uit het Midden-Oosten. Omdat ook het Grieks alfabet teruggaat op het Fenicische, lijkt het niet zo vreemd dat de mythologie Europa voorstelt als de moeder van Minos en daarmee van de Minoïsche cultuur, de oudste bekende beschaving in het werelddeel Europa.

Etymologie[bewerken | brontekst bewerken]

In de oude Griekse mythologie, was Europa een Fenicische prinses die door Zeus, in de gedaante van een hemelstier, werd ontvoerd en naar het eiland Kreta werd meegenomen, waar zij haar zoon Minos baarde. Voor Homerus was Europa (Grieks: Ευρώπη) een mythologische koningin van Kreta, maar geen geografische benaming.

Tegenwoordig gaat men ervan uit dat de naam Europa wel degelijk een geografische oorsprong heeft: in de oudste tijden was in het gebied van Boeotië tot aan Macedonië Europa de naam van een aardgodin en kwam deze naam daar ook als plaats- en riviernaam voor. Nadat men eerst het noordelijke deel van Griekenland met de naam Ευρώπη/Europè is gaan aanduiden, werd dit vervolgens de naam voor het hele vasteland van Griekenland en uiteindelijk voor het hele Europese vasteland zoals dat door de Hellespont en de Bosporus van Azië en door de straat van Gibraltar van Afrika gescheiden was.

De term 'Europa' wordt over het algemeen herleid tot Grieks woord voor breed (eurys) en voor gezicht (ops). Een minderheid, echter, ziet een Semitische of Fenicische oorsprong, afgeleid van het Semitische woord erebu dat "zonsondergang" betekent of het Fenicische woord ereb dat "avond" betekent. Met het Midden-Oosten als gezichtspunt gaat de zon onder in Europa: het land in het westen, het zogenoemde avondland.