Consensusdemocratie

Consensusdemocratie is een vorm van democratie waarbij het bestuur van een organisatie plaatsvindt door middel van consensus.

Dit model van bestuur wordt toegepast in bedrijven en bij het beheer van een appartementsgebouw, condominium of gated community door de gemeenschap van eigenaars. In deze organisaties nemen de stakeholders (aandeelhouders en of eigenaars) een beslissing in het domein waarover ze zeggenschap hebben, en stellen voor de uitvoering van hun beslissing een verantwoordelijke aan voor de uitvoering.

Consensusdemocratie is ook de wijze waarop in Zwitserland de gemeenten worden bestuurd.

Verschil met conflictdemocratie[bewerken | brontekst bewerken]

Consensusdemocratie staat in schril contrast met conflictdemocratie, het bestuursmodel van de meeste landen buiten Zwitserland. Andere benamingen voor conflictdemocratie zijn "representatieve democratie" of "particratie".

Het model van consensusdemocratie wordt door prof Adolf Gasser verdedigd als een betere en meer efficiënte vorm van democratie in vergelijking tot de conflictdemocratie. In een conflictdemocratie leiden de meeste onderwerpen waarover een beslissing dient te worden genomen tot een conflict tussen twee partijen. In een consensusdemocratie is er in de periode voor het nemen van een beslissing veeleer een debat tussen de verschillende belanghebbenden in een meer luisterende en constructieve dialoog.

In een representatieve democratie worden de verkozenen ingedeeld in de "meerderheid" en "minderheid". De verhouding tussen de mensen behorende tot de "meerderheid" ten opzichte van de mensen die behoren tot de "minderheid" is er een van permanent conflict. In een consensusdemocratie daarentegen is er geen indeling van de verkozenen tussen meerderheid en minderheid en hebben alle verkozenen een uitvoerende functie.

Econometrische correlatiestudies uitgevoerd aan verschillende universiteiten (onder andere professor Lars Feld van de Universiteit van Heidelberg in Duitsland, Gebhard Kirchgasser van de Universiteit St Gallen in Zwitserland en professor Matsusaka van de University of Southern California in de Verenigde Staten) suggereren dat de invoering van consensusdemocratie resulteert in lagere kosten voor dezelfde dienstverlening, in lagere schuldgraad van de overheden, lagere belastingen en het behoud van de financiële beslissingsmacht op het lokale vlak.

Een verklaring voor de mogelijk hogere efficiëntie van consensusdemocratie ten opzichte van conflictdemocratie wordt onder andere gegeven door Bruno S. Frey en Alois Stutzer in "Direct Democracy: Designing a Living Constitution":

...neither constitutional rules, nor courts, nor party competition are particularly successful in reducing the possible exploitation of the general population by the politicians. It is not argued, of course, that the constitutional features elaborated are useless, but that they do not provide a sufficient safeguard against politicians’ rent-seeking. It is therefore desirable to search for, and to seriously consider, other constitutional means of fighting the politicians’ cartel. A referendum, in which all the citizens have the possibility of participating, meets the crucial requirement that it gives decision-making power to people outside the politicians’ cartel.

Een andere aanduiding waarom het model van consensusdemocratie mogelijkerwijze efficiënter is dan het model van conflict democratie of particratie, is dat het model van consensusdemocratie als enige wordt gebruikt voor het bestuur van bedrijven. Immers bedrijven dienen te overleven in een meestal zeer competitieve omgeving. Deze competitie is er niet voor het bestuur van gemeenten, en andere hogere overheden. Dit argument suggereert dat het model van conflict democratie alleen maar kan overleven als bestuursvorm voor overheden, waar er geen concurrentie is van andere bestuursvormen en waar dit via macht kan worden opgelegd.

In een artikel in De Tijd van 24 september 2011 hield de Belgische ondernemer en politicus Roland Duchatelet een pleidooi tot het invoeren van consensusdemocratie in plaats van conflictdemocratie.

Referenties[bewerken | brontekst bewerken]

• "Gemeindefreiheit als Rettung Europas. Grundlinien einer ethischen Geschichtsauffassung." Verlag Bücherfreunde, Basel, 1947. In 1983 heruitgegeven onder de titel Gemeindefreiheit - kommunale Selbstverwaltung (Adolf Gasser/Franz-Ludwig Knemeyer), in de reeks "Studien zur Soziologie", Nymphenburger, München, 1983.
• John G. Matsusaka, "For the Many or the Few: The Initiative, Public Policy, and American Democracy (American Politics and Political Economy Series)" ISBN 0226510824 / ISBN 978-0226510828 | Publicatiedatum: 15 maart 2008
• Lars P. Feld, Christoph A. Schaltegger, Jan Schnellenbach, "On government centralization and fiscal referendums". European Economic Review 52 (2008), pp. 611–645.
• Lars Feld - Gebhard Kirchgasser, "Local fiscal Referenda: The dampening effect on taxes and spending", Economic Policy, 2001.
• Lars P. Feld - John G. Matsusaka, "Budget referendums and government spending: evidence from Swiss cantons", Journal of Public Economics 87 (2003), pp. 2703–2724.
• Bruno S. Frey - Alois Stutzer, "Direct Democracy: Designing a Living Constitution", Institute for Empirical Research in Economics, University of Zurich, Working Paper Series, ISSN 1424-0459, Working Paper nr. 167, september 2003.
• Roland Duchatelet, "Consensusdemocratie, zo gek nog niet", De Tijd (24 september 2011), https://web.archive.org/web/20120704131431/http://www.rolandduchatelet.be/nl/politiek/d/detail/consensusdemocratie-zo-gek-nog-niet