Bruin

Zie Bruin (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Bruin.

Bruin is een tertiaire kleur die veel in de natuur voorkomt.

Achtergrond[bewerken | brontekst bewerken]

Een tertiaire kleur ontstaat door alle drie de primaire kleuren uit het subtractieve kleursysteem − cyaan, geel en magenta − te mengen. Tertiaire kleuren hebben een lage intensiteit (lichtsterkte) doordat het meeste licht geabsorbeerd wordt. Bij een perfecte menging zou zwart ontstaan. Overheersen één of meer kleuren dan ontstaan andere donkere tinten. Bruin kan verkregen worden door de cyaancomponent te verminderen zodat het mengsel roder wordt — rood is immers de mengkleur van het resterende geel en magenta. Daarbij worden de mengsels met meer geel dan magenta wél als bruin ervaren, maar mengsels met meer magenta al snel als paars. Doordat het mengen in vele wisselende hoeveelheden kan gebeuren, bestaan er erg veel nuances van bruin.

Dit alles wordt verklaard door het onderliggende additieve kleursysteem. Er bestaat geen bruin licht, in tegenstelling tot de spectrale kleuren zoals rood, oranje, geel in groen. In het RGB stelsel wordt de indruk van bruin gewekt door een donkere versie van de spectrale kleur oranje en door de context van de kleuren en lichtsterkte eromheen.^[1] De ervaring van bruin ontstaat als aan drie voorwaarden voldaan is. Op de eerste plaats mogen de blauwreceptoren in het oog niet geprikkeld worden. De tweede voorwaarde is dat de roodreceptoren meer geprikkeld worden dan de groenreceptoren. Als laatste voorwaarde moet het algehele prikkelniveau laag zijn. Aan alle voorwaarden kan worden voldaan door golflengtes langer dan geel (dus donkergeel, oranje, rood) − of door lichtmengingen met meer rood dan groen licht: het menselijk oog kan het verschil niet zien − die als bruin worden ervaren als ze een lage intensiteit hebben.

De verschillende soorten bruin[bewerken | brontekst bewerken]

Om aan bruin te komen kan men bij verfmenging dus ook uitgaan van een secundaire kleur die ontstaat door het mengen van secundair rood en primair geel. Al naargelang de precieze verhouding verloopt de kleur van bijna puur rood over oranje naar geel. Door hieraan vervolgens absorberend zwart toe te voegen waardoor de lichtsterkte vermindert, ontstaat donkeroranje, afhankelijk van de uitgangskleur variërend van roodbruin tot olijfgroen (de kleur die ontstaat door menging van zuiver geel met zwart), zie onderstaande kleurenstaal.

Door extra bijmengen van blauw en wit ontstaan bijvoorbeeld fletsere, minder warme tinten. Meer rood geeft een warmere tint bruin. Met nauwkeurig mengen met de exacte complementaire kleur die per geval ergens tussen cyaan en blauw ligt, kan een kleur verkregen worden die het zwart benadert. Voor meer bruine kleuren, zie de lijst van kleuren.

Nederlandse namen[bewerken | brontekst bewerken]

Er zijn veel verschillende namen voor de diverse tinten bruin in het Nederlands taalgebied:

• beige - zandkleurig
• chocoladebruin - de kleur van chocolade
• geelbruin of kaki - geelbruine aardkleur
• goudbruin - een warme bruine kleur met geeltinten
• grijsbruin of grauwbruin
• kastanjebruin - de kleur van de noot van de kastanjeboom
• kaneelbruin - de kleur van gemalen kaneel
• koffiebruin of mokka - een ongedefinieerde bruintint met witte zweem
• leembruin - de kleur van de grondsoort leem
• molbruin - zeer donker bruin naar zwart neigend, kleur van een mollevel
• olijfbruin - de kleur van een halfrijpe olijf
• poepbruin - de kleur van ontlasting
• roestbruin of oranjebruin
• reebruin - de kleur van de vacht van een ree
• sienna - een gebrand bruine kleur
• zandbruin - neigend naar beige
• walnootbruin - de kleur van de bast van een walnoot
• zwartbruin

Culturele betekenissen en gevoelswaarden[bewerken | brontekst bewerken]

Bruin komt in de natuur veel voor en roept bij mensen dan veelal positieve associaties op. Bruin zijn bijvoorbeeld boomstammen, de bladeren in de herfst, en een vruchtbare bodem.

Bruin wordt anderzijds niet altijd als een prettige kleur ervaren, mogelijk vanwege de associatie met ontlasting. Een andere mogelijke negatieve associatie is met de bruinhemden (zie Sturmabteilung).

Bruin kan een modekleur zijn. Vrijwel elke herfst is er bruine kleding te koop.

Sommige mensen liggen graag te zonnebaden om bruin te worden.

Bruin of De Bruin is een achternaam in het Nederlandse taalgebied.^[2]

In oud-Nederlands heeft de aanduiding bruin ook wel de betekenis van donker of grauw, zoals in de naam van de bruinvis, een zeedier dat voorkomt in de Noordzee en noch bruin noch vis is.

De bruine beer (Ursus arctos) is een roofdier uit de familie der beren. Bruin is dan ook een naam voor een speelgoedbeer (ook in het Engels), er bestaat een stripverhaal Bruintje Beer en een Disney-figuur Bruin Beer.

In de kleurcodering voor elektronica staat bruin voor het cijfer 1.

Bij de kleurcodering van elektrische installaties is bruin een kleur voor een fasedraad.

Bruin in de taal[bewerken | brontekst bewerken]

• Een bruine dwerg is een ster die alleen deuterium als brandstof voor kernfusie kan gebruiken, met een massa tussen 13 en 80 maal de massa van Jupiter.^[3]
• Bruingoed - artikelen in een winkel zoals hifi-apparatuur, in tegenstelling tot witgoed, zoals wasmachines en fornuizen
• Bruin is jargon van junkies voor heroïne. In tegenstelling tot wit, dat staat voor cocaïne
• Bruin was een gebruikelijke naam voor trekpaarden. Vandaar de uitdrukking "Dat kan Bruin niet trekken" ("Dat kunnen we ons niet veroorloven")
• Bruin of Bruintje is ook een gebruikelijke naam voor beren. Ook in het Engels is het Nederlandse woord bekend als naam voor een beer.
• Dat wordt me te bruin gebakken - dat gaat me te ver
• Bruinbrood - brood met een lichtbruine kleur dat meer vezels van de tarwekorrel bevat.
• Bruinkool - een vroege vorm van steenkool
• De bruine vloot - de verzameling traditionele houten zeilschepen
• Een (donker)bruin vermoeden - een somber voorgevoel
• Een bruin café - een gezellige kroeg, veelal met een bepaalde min of meer stereotiepe, warm-sobere inrichting
• Bruinvis - een zeezoogdier met een bruine (in de nu verouderde betekenis van donkere) bovenkant
• De naam Bruin genoot eind 19de en begin 20ste eeuw enige populariteit. Tegenwoordig komt die naam nog maar zelden voor.^[4] Het was de Nederlandse variant op de naam Bruno.

Referenties[bewerken | brontekst bewerken]