گز بافی
گز بافی یا گز بافی سیستان یکی از صنایع دستی سیستان است. گز در واقع درختچه ای است که با طبیعت و زندگی مردم سیستان گره خورده و این گز تولید شیره انگبین داشته و از گلهای آن برای رنگرزی نخ‌ها جهت استفاده در قالی بافی و شال بافی استفاده می‌کردند. گز نماد پایداری وسرسبزی دشت سیستان است.[۱]
گز بافی چیست؟[ویرایش]
صنعتگران با ذوق و پرشور سیستان سعی می‌کردند که ارتباطی معقول و منطقی میان مردم سیستان و درختچه گز با طبیعت و محیط زیست برقرار کرده و نتیجه کار، هوشمندی‌ها و خلاقیت‌هایی است که در واقع از تجسم خلاق خودشان برای پاسخ به نیازهای واقعی زندگی بهره ببرند؛ بنابراین تلاش می‌شد که سبدهای زیبایی ساخته شود.[۲]
این سبدها در اشکال مختلف از ترکه‌های نازک درختان گز بافته می‌شد.
نحوه بافت[ویرایش]
شاخه‌های درختان گز به دلیل خشک بودن چند روز در آب خیسانده می‌شد تا قابلیت انعطاف‌پذیری خود را بازیابد و سپس بافنده کار خود را آغاز می‌کند و در نهایت انواع دست بافته‌های زیبای گزی با کاربردهای گوناگون مانند: نوبندک (نان بندک)، سود (سبد)، سبد حمل مرغ و خروس که در گویش سیستانی به آن شول گفته می‌شود بافته می‌شود. هم چنین از این دسته بافته‌ها برای حمل نان، تخم مرغ، میوه جات، بعضی از غلات، شست و شوی برنج و غیره و برای ساخت «چپر» مورد استفاده قرار می‌گرفت.[۳]
قدمت گز بافی[ویرایش]
درخت گز در سیستان و بیشتر در حاشیه رودخانه یافت می‌شود که برای این صنعت در منطقه نمی‌توان تاریخچه دقیقی داد، زیرا قدمت آن بسیار زیاد است و منابع مکتوب در این زمینه وجود ندارد گز بافی یکی از زیر مجموعه‌های رشته حصیربافی است.[۴]
تاریخچه گزبافی در سیستان شاید به هزاره‌های قبل از میلاد برگردد زیرا در اکتشاف‌های شهرسوخته نمونه‌هایی از حصیربافی و گزبافی وجود داشته است به همین دلیل می‌توان قدمت شهر سوخته را برای آن محاسبه کرد.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «گز بافی سیستان».
- ↑ «گز بافی سیستان هنر ثبت شده در آثار ملی ایران».[پیوند مرده]
- ↑ سیستانی، محمد اعظم(۲۰۱۲)، مردم‌شناسی سیستان، ص۱۲۹
- ↑ «گز بافی هنری به درازای تاریخ». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۳.