ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری (اشخاص)

این صفحه به مستندسازی یکی از قواعد نام‌گذاری ویکی‌پدیای فارسی می‌پردازد. این یک استانداردِ عموماً پذیرفته‌شده است که ویرایشگران باید تلاش کنند آن را رعایت کنند؛ با این حال، در به‌کارگیری آن، عقل سلیم و استثناهای نادر را نیز در نظر بگیرید. هرگونه ویرایش عمده‌ای در این صفحه باید بازتاب‌دهندهٔ اجماع باشد. اگر شک دارید، نخست در صفحهٔ بحث گفتگو کنید.

میانبرها: فیلم وپ:قناف وپ:قنف

این رهنمود حاوی قراردادهایی برای نام‌گذاری نوشتارهای دربارهٔ اشخاص است و باید توأم با قواعد عمومی نام‌گذاری نوشتارهای ویکی‌پدیا که در ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری آمده خوانده و بکار بسته شود.

بیشتر نوشتارهای زندگی‌نامه‌ای عنوانی به شکل <نام کوچک> <نام خانوادگی> دارند، مانند سعید نفیسی یا حسن رشدیه. این رهنمود برای نام‌گذاری مواردی که این قالب چندان بدیهی نیست یا به دلایلی اختیار نشده است راه حل ارایه می‌کند.

بطور کلی ابن رهنمود به نام‌گذاری نوشتارهایی می‌پردازد که یک نوشتار به یک فرد اختصاص داده شده است (هرچند همچنین بخش‌هایی دارد که به نوشتارهای حاوی ترکیب چند زندگی‌نامه و چندین نوشتار درباره یک فرد می‌پردازد)

این رهنمود به نوشتارهای در مورد سازمان‌ها یا دیگر نوشتارهای غیرزندگی‌نامه‌ای در مورد گروهی از افراد (بنیاد هوشنگ گلشیری)، چیزهایی که به افتخار اشخاص نام‌گذاری شده‌اند (مسجد گوهرشاد)، یا خدایان و الاهه‌ها (سروش) نمی‌پردازد.

نیز این رهنمود برای شخصیت‌های داستانی (مانند کلاه‌قرمزی یا امیر ارسلان نام‌دار) کاربرد ندارد، مگر هنگامی که زندگی‌نامهٔ اصلی خالق آن شخصیت در همان صفحه باشد ^{[نیازمند نمونه]}. همچنین این رهنمود به نام مستعار اشخاصی که زندگی‌نامه‌شان در نوشتاری دیگر با نام اصلی آمده نمی‌پردازد^{[نیازمند نمونه]}.

برای نام‌های دیگری که ممکن است خوانندگان برای یافتن نوشتار فرد جستجو کنند باید تغییرمسیر ساخت. برای نام‌گذاری صفحه‌های ابهام‌زدایی وپ:ابهام‌زدایی را ببینید.

در رهنمودهای اختصاصی زیر به عنوان نوشتارهای افراد خاص پرداخته شده است:

• ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری (خانواده‌های سلطنتی و اشرافی)

قالب <نام کوچک> <نام خانوادگی> برای غالب نوشتارهای ویکی‌پدیا بکار می‌رود. با این وجود بسیاری نوشتارهای زندگی‌نامه‌ای هستند که عنوان‌شان به شکل <نام کوچک> <نام خانوادگی> نیست، یا بخاطر اینکه شخص اسمی با این قالب ندارد و یا اینکه با اسم دیگری بسیار شناخته شده تر است. بخش‌های زیرین مواردی را پوشش می‌‌دهند که قالب‌های دیگر نام‌گذاری می‌توانند مورد استفاده قرار گیرد یا اینکه استفاده از قالب استاندارد اشکالاتی داشته باشد.

مهم: برای تمامی اشکال مورد استفادهٔ یک نام یا تمامی اشکال محتملی که ممکن است خواننده‌ای برای جستجوی اطلاعات دربارهٔ فرد مورد نظرش در جعبهٔ جستجوی ویکی‌پدیا وارد کند تغییرمسیر بسازید^{[نیازمند نمونه]}. این کار از ساخت مجدد این نوشتارها در عنوان دیگر جلوگیری می‌کند.

اشخاصی از کشورهایی که نام خانوادگی اول می‌آید[ویرایش]

برای نام‌های چینی (دنگ ژیائوپینگ)، ویتنامی (نگوین تی مین کای)، کره‌ای (کیم کی-دوک) نام خانوادگی پیش از نام کوچک می‌آید.

نام به تنهایی[ویرایش]

گاه برای اسامی دوران کهن، یک کلمه به تنهایی برای اشارهٔ بدون ابهام به یک فرد کافی و بطور سنتی پذیرفته شده است، مانند بزرگمهر، اسکندر، کوروش. نمونه‌های جدیدتر مانند سوهارتو یا مدونا.

وقتی نام کوچک فرد شناخته شده و بکار برده می‌شود، استفاده از نام خانوادگی برای عنوان یک صفحه توضیه نمی‌شود، حتی اگر نام خانوادگی بدون ابهام باشد و حتی اگر از بیش از یک کلمه تشکیل شده باشد. نام‌های خانوادگی بدون ابهام معمولاً تغییرمسیرند، مثلاً علی شریعتی عنوان نوشتار است و شریعتی بران تغییرمسیر دارد.

به طریق مشابه، هنگامی که نام خانوادگی فرد شناخته شده و بکار برده می‌شود از نام کوچک به تنهایی برای عنوان نوشتار استفاده نکنید (حتی در صورت عدم وجود ابهام). به عنوان مثال میرحسین موسوی عنوان نوشتار است و میرحسین به آن تغییرمسیر دارد. تنها اگر نام به تنهایی به عنوان نام هنری فرد استفاده می‌شود، می‌شود توصیه‌های بخش نام مستعار، نام هنری را بکار بست.

نام میانی و مخفف نام[ویرایش]

عموماً رایج‌ترین قالب نام که در منابع معتبر آمده را استفاده کنید: اگر دارای نام میانی یا مخفف نام است، عنوان نوشتار ویکی‌پدیا را با همان نام بیاورید، مانند جان اف. کندی یا خورخه لوئیس بورخس.

همچنین بخش نام مستعار، نام هنری را در زیر ببینید: همیشه رایج‌ترین نام ترجیح دارد، مانند اف. اسکات فیتزجرالد یا مالکوم ایکس.

افزودن نام کوچک یا مخفف آن صرفاً به منظور ابهام‌زدایی (اگر این شکل معمولاً در منابع معتبر نیامده) توصیه نمی‌شود.

نام خانوادگی چند تایی، تغییر نام خانوادگی، نام خانوادگی مادری[ویرایش]

در برخی کشورهای غربی از نام خانوادگی دوتایی استفاده می‌کنند، یا نام نام پدر یا نام خانوادگی مادر را اضافه می‌کنند. همچنین گاه اشخاص نام خانوادگی خود را -مشخصاً هنگام ازدواج- تغییر می‌دهند.

قانون کلی این است که رایج‌ترین نام فرد برای نوشتار انتخاب شود. چند نمونه در زیر آمده است:

• شهره آغداشلو (شهره وزیری‌تبار‏) نام خانوادگی خود را از همسر اولش آیدین آغداشلو دارد.
• حسن روحانی نام اصلی‌اش حسن فریدون بوده است.
• فردی مرکوری نام اصلی‌اش فرخ بلسارا بوده است.

افزودن یا برداشتن بخشی از نام به منظور ابهام‌زدایی توصیه نمی‌شود.

پدر/پسر[ویرایش]

در مورد افراد سرشناس پدر و پسر، پدر یا پسر با با پایان نام می‌افزاییم، مانند لوکاس کراناخ پدر و لوکاس کراناخ پسر.

نام مستعار، نام هنری[ویرایش]

نامی که غالباً توسط منابع معتبر استفاده می‌شود باید عنوان نوشتار قرار گیرد، حتی اگر این نام واقعی فرد نباشد و حتی اگر قضاوت دربارهٔ فرد را به ذهن متبادر کند، مانند کوروش کبیر.

اگر شخصی آثارش را با نام واقعی و نیز یک یا چند نام هنری منتشر کرده است، شناخته‌شده‌ترین عنوان را انتخاب می‌کنیم. نمونه‌هایی از استفاده از نام هنری برای نوشتارها از این قرار است:

• قادر عبدالله (حسین سجادی قائم‌مقامی فراهانی)
• نیما یوشیج (علی اسفندیاری)
• احمد شاملو (الف. بامداد)
• گوگوش (فائقه آتشین)

عنوان صفحه عموماً جای مناسبی برای توضیح، شفاف‌سازی یا تشریح نام فرد نیست. نکات مهم می‌توانند در نوشتار شرح داده شوند، منتها از (مثلاً) افزودن نام مستعار یا مخفف یک شخص داخل کوتیشن بین نام و نام خانوادگی خودداری کنید.

عنوان و عناوین[ویرایش]

عناوین، مانند اعلی‌حضرت، قبلهٔ عام یا مقام عظمی در عنوان نوشتارهای زندگی‌نامه‌ای استفاده نمی‌شود. عناوین افتخاری و لقب‌های دیگری مانند شاه، ملکه، مقدس، مادر، پدر، دکتر، پروفسور و ... عموماً در عنوان نمی‌آیند، مگر اینکه برای ساختن عنوان بدون ابهامی باشد که بهتر از هر عنوان دیگر شناخته شده باشد، مانند مادر ترزا، ماهاتما گاندی و پدر دیمیان. همچون همیشه، ساخت تغییرمسیر از عنوان‌های توصیه نشده اما مورد استفاده توصیه می‌شود، مانند دکتر شریعتی.

برای نام‌گذاری خانواده‌های سلطنتی و اشرافی، ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری (خانواده‌های سلطنتی و اشرافی) را ببینید.

نام‌های توصیفی[ویرایش]

هنگامی که نام شخصی معلوم نباشد و او با یک توصیف شناخته شده باشد نه با نام، همان توصیف را به عنوان نام استفاده کنید:

• مرد تانکی که نام حقیقی‌اش نامعلوم است.

از چنین نام‌گذاری‌هایی صرفاً برای ابهام‌زدایی بپرهیزید.

باید از پیشوند سید در عنوان مقالات استفاده کرد مگر اینکه نام فرد بدون پیشوند سید رواج گسترده داشته باشد، مانند شهاب حسینی یا حسام نواب صفوی؛^[۱] همچنین سید با اسم کوچک فاصله دارد و چسبیده نوشته نمی‌شود.^[۲] در صورتی که نام فرد بدون سید رواج داشته باشد سید تنها در بخش آغازین ذکر می‌شود.

در نام‌های خاص عربی عبارت «بنت»، «بن»، «ابن» و موارد مشابه نباید ترجمه شوند مگر در مواردی که به صورت گسترده در منابع فارسی رواج داشته باشند. به عنوان مثال «رقیه بنت محمد» نشود «رقیه دختر محمد» و از سوی دیگر به دلیل رواج در منابع فارسی «عمرو بن عاص» با عنوان «عمرو عاص» باید نوشته شود.^[۳]

نام‌هایی که در زبان‌های دیگر خط پیوند-منفی دارند (مثل جولیا لوئی درایفوس یا ژان کلود کیلی) در فارسی باید به آن شکلی نوشته شوند که در منابع فارسی رایج است؛ به‌طور کلی در منابع فارسی استفاده از خط پیوند-منفی برای این نام‌ها رایج نیست اما اگر برای یک نام خاص استفاده از خط پیوند-منفی در منابع معتبر فارسی رواج داشته باشد، می‌توان در ویکی‌پدیا هم آن را با خط پیوند-منفی نوشت.^[۴]

وقتی موضوع یک مقاله زندگی‌نامه شخصاً نام جدیدی برای خود منتشر می‌کند، سیاست‌های نام‌گذاری مقاله و زندگی‌نامه زندگان لازم به رعایت هستند. مواردی که مشخصاً لازم به رعایت‌اند:

• ویکی‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان#استفاده از خود شخص به عنوان منبع
• ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری#تغییر نام، توصیه می‌شود به منابع معتبر منتشر شده پس از تغییر نام در تصمیم‌گیری بر سر عنوان مقاله وزن بیشتری داده شود.

تعیین این که چقدر وزن بیشتر باید به منابع جدیدتر داده شود بر مبنای احتمال ماندگار شدن نام جدید تعیین می‌شود- با این که ویکی‌پدیا گوی بلورین نیست، این که که نام جدید به زودی رایج‌ترین نام شود گریزناپذیر است . مثال‌ها

• با این که دهه‌هاست کت استیونز نام جدیدی برای خود اختیار کرده و به‌طور پیوسته به کار برده، مقاله کت استیونز به یوسف اسلام منتقل نشده، چرا که محال است پیش‌بینی کرد این نام جدید هیچگاه به اندازه نام صحنه قبلی او محبوب شود.
• دقایقی پس از اعلام نام جدید پاپ فرانسیس، زندگینامه خورخه برگولیو به پاپ فرانسیس تغییر نام یافت، چرا که شناخته شدن آنی کاردینال سابق با نام پاپانه‌اش اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسید.

وقتی موضوع یک مقاله زندگی‌نامه‌ای می‌خواهد به نام قبلی‌اش برگردد (مانند حذف عناوین تشریفاتی که دیگر با آن شناخته نمی‌شوند، ترک تخلص، غیره) منابع قدیمی‌تر وقتی پیشنهاد بازگشتن به نام زمان تولد است ممکن است وزن بیشتری داشته باشند.

• مثال: فیزر (رپر) → ریچارد راسن پس از این که این هنرمند تخلصش را کنار گذاشت.

1. ↑ ویکی‌پدیا:نظرخواهی/سید در عنوان مقالات
2. ↑ بر پایه این بحث و اجماع
3. ↑ پیوند به اجماع
4. ↑ بر پایه این بحث و اجماع