منوچهر شفیانی

منوچهر شفیانی (زادهٔ ۱۳۱۹ در مسجد سلیمان – درگذشتهٔ ۱۳۴۶ خورشیدی در تهران) نویسندهٔ بختیاری ایرانی است. منوچهر شفیانی از آغازگران ادبیات داستانی پست مدرن در ایران و نیز از شاخص های ادبیات فولکلوریک است.^[۲]

زندگی‌نامه[ویرایش]

منوچهر شفیانی در سال ۱۳۱۹ خورشیدی در مسجد سلیمان به دنیا آمد. پدرش علی شفیانی (معروف به میرزا علی خان) از بزرگان طایفه باورصاد و ایل سهونی بودکه یکی انشعابات اصلی کیان‌ارثی چهارلنگ بختیاری است. شفیع‌خان سهونی جد منوچهر شفیانی، هم پیمان محمدتقی‌‌خان کیان‌ارثی چهارلنگ بختیاری حاکم مقتدر بختیاری در عصر قاجاریه بود. منوچهر سومین فرزند پسر خانوادهٔ شفیانی بود. شکل‌گیری شخصیت منوچهر شفیانی در مسجد سلیمان صورت پذیرفت.^[۳]

دوران دبیرستان را در «دبیرستان سینا» مسجد سلیمان سپری کرد.^[۳] پس از پایان تحصیلات متوسطه به عنوان سپاهی دانش به روستاهای محروم رفت. تجربهٔ همین دوره از زندگی او بود که دستمایهٔ داستان‌هایش شد؛ داستان‌هایی که در آن‌ها به زندگی مردم فقیر و محروم روستایی — چه از منظر اقتصادی و چه از منظر فرهنگی — می‌پرداخت. او پس از پایان دورهٔ سپاهی دانش برای ادامهٔ تحصیل مدتی به آلمان مسافرت کرد. در همان زمان بود که خاطره‌اش در کاخ جوانان کلن را دستمایهٔ داستان «آهنگی به‌نام ابدیت» کرد. با وجود مخالفت‌های شدید خانواده‌اش با وی که به دلیل مواضع سیاسی او از حضورش در تهران بیم داشتند به تهران آمد.

از آن‌جا که از سال‌ها قبل مطالبش در نشریات تهران منتشر می‌شد، ورودش به تهران با استقبال نشریات و روزنامه‌های ادبی طراز اول ایران قرار گرفته و به وی پیشنهادهای کاری بسیاری شد؛ از میان آنان دعوت مجلهٔ خوشه را پذیرفت؛ قبل از احمد شاملو او مدتی سردبیر «خوشه» بود و در همان زمان مجلهٔ فردوسی هر هفته مطلبی از او داشت؛ سپس سردبیر مجلهٔ ترقی شد.^[۴] .^[۵][۶]

مضمون و درون‌مایه[ویرایش]

شفیانی از روزنامه نگاران آزاداندیش و آزادیخواه دهه ۴۰ شمسی ست که سردبیری دو مجله خوشه و ترقی را در کوتاه زمان عمرش در کارنامه دارد.

شفیانی را به‌حق می‌توان از نویسندگانی دانست که در قصه های فولکلوریک ایران روش نوینی در قصه‌نویسی را با زمینهٔ روستا ابداع نمود. قصه های کوتاه و پرمغز .پس از وی افراد دیگری نیز به تبعیت از او به این کار پرداختند که از آن جمله می‌توان به امین فقیری و بهرام حیدری اشاره کرد.^[۷]

شفیانی در داستان‌های خود تأکید ویژه‌ای روی جهل و خرافه‌پرستی شخصیت‌های داستان‌هایش داشت. او داستان‌های خود را در مجلات «ترقی» و «خوشه» منتشر می‌کرد.

نکته‌ای که شفیانی در تمام داستان‌های با زمینهٔ روستایی برجای مانده از خود به‌نوعی فریاد کرده‌است فقر اقتصادی و فرهنگی و جهل کهنسالی بود که صفاوصمیمیت را از چهره روستا زدوده بود پیامد آن نابودی زندگی روستایی و فرار روستاییان به شهر است. او در هر داستان علت‌هایی را که دغدغهٔ وی بوده و منشأ این معضل دانسته مطرح کرده‌است.^[۸]

در خصوص مضمون و درون مایه آثار منوچهر شفیانی آنچه که براساس تحلیل گفتمانی و محتوایی آثار ایشان نمود عینی دارد انتقادی عمیق به جهل و بیسوادی ریشه دار و اوضاع موجود فکری و فرهنگی در میان مردم سرزمینش بود که نشان از آن داشت که دردهای مشترک مردم سرزمینش را میدانست واین بود که در تمام مطالبش از یادداشتهای مطبوعاتی تا قصه ها و داستان دغدغه می بینیم و آرزوی بهبود. بایدها و نبایدها در چرایی معضلات نسل جوان فقر شدید فرهنگی مردم کشورش ، سوء استفاده های از دین و اعتقادات مردمش توسط دین فروشان آنزمان حتی برای عرب زدگی که او میگفت همزاد غربزدگی ست. سرکچل نسل امروز،<ref>دوره پنج جلدی آثارمنوچهرشفیانی سال95</ref>.

او اما در میانه کشاکش گروه ها و جریانات سیاسی که در آن روزگار در ایران فعال بودند عضو هیچ جریان یا جناح سیاسی نبود. او یک جوان عاشق ایران با سری پرشور بود که در آرزوی ترقی کشور بود. و عاشق ازادی بود.

آثار[ویرایش]

در سال ۱۳۵۵ بخشی از داستان‌های منوچهر شفیانی جمع‌آوری شده و در کتاب کوچکی به نام معامله‌چی‌ها منتشر شد و در سال ۵۷، این داستان‌ها به همراه دیگر داستان‌های شفیانی با عنوان «قرعهٔ آخر» توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شدند. این کتاب بعد از آن هیچگاه تجدید چاپ نشد.^[۵]

همین‌طور از او ترجمهٔ اشعاری از فدریکو گارسیا لورکا و چند داستان نیمه‌تمام بر جای مانده‌است که او هیچ‌گاه مجال اتمام آن‌ها را نیافت.

دوره پنج جلدی از مجموعه آثار منوچهر شفیانی در سال ۹۵ به کوشش محسن حیدری در نشر تمتی منتشر شد.^[۹]

جلسه رونمایی از دوره پنج جلدی مجموعه آثار منوچهر شفیانی، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار و پژوهشگر فرهنگ عامه بختیاری، سردبیر مجله خوشه و ترقی در دهه چهل و بنیانگذار ادبیات اقلیمی جنوب، در محل موزه شهر زادگاهش با حضور قباد آذرآیین و غلامرضا رضایی(داستان نویس) در مسجدسلیمان برگزار شد.^[۱۰]

مرگ[ویرایش]

در تاریخ ۱۷ مهر ۴۶ منوچهر شفیانی درخانه خودش در شمیران تهران به صورت مشکوکی از دنیا می‌رود. درهمان شب بنابر مستندات موجود در پرونده ۸۹۴۶ دادگستری کل کشور احمد شاملو و شخص دیگری که هیچوقت نامش افشا نشد مهمان منوچهر بوده‌اند. در بازرسی‌های ابتدایی که بدنبال آن احمد شاملو بازداشت شد اثر سیانور در قوری چای ایشان کشف شد ولی پس از آن بدلایل نامعلومی پرونده مرگ ایشان به محاق تعطیل افتاد.

جستارهای وابسته[ویرایش]

• داستان‌نویسی جنوب
• بهرام حیدری
• دریچه جنوبی

پی‌نوشت[ویرایش]

منابع[ویرایش]

• شفیانی، منوچهر (۱۳۵۷). قرعهٔ آخر. تهران: انتشارات امیرکبیر.
• شفیانی، منوچهر (۱۳۳۵). معامله‌چی‌ها. تبریز: نشر ابن‌سینا.
• میرعابدینی، حسن (۱۳۸۰). فرهادی، کاظم، ویراستار. صدسال داستان‌نویسی ایران. ج. ۲ (ویراست دوم). تهران: نشر چشمه. شابک ۹۶۴-۶۱۹۴-۴۹-۴.
• گفتگو با گردآورنده مجموعه آثار منوچهر شفیانی نویسنده شهیر مسجدسیمانی

پیوند به بیرون[ویرایش]

• وبگاه تخصصی منوچهر شفیانی لینک مستقیم