سینمای دفاع مقدس

سینمای دفاع مقدس بخشی از فیلم‌های سینمای ایران را در بر می‌گیرد که پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران و با رخداد جنگ با عراق، از سال ۱۳۶۰ پدیدار شدند. «دفاع مقدس» اصطلاحی است که از سوی رسانه‌های درون ایران در مورد جنگ ایران و عراق به کار می‌رود. این نام یا «هشت سال دفاع مقدس» اشاره به مجموعه فعالیت‌های نظامی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی انجام شده در ایران در طول هشت سال جنگ ایران و عراق می‌کند.

دهه ۶۰[ویرایش]

آغاز[ویرایش]

در همان سال‌های نخستین، دو فیلم به نام مرز در سال ۱۳۶۰ و برزخی‌ها در سال ۱۳۶۱ ساخته شدند.

بسیاری از سینماگران، سینما را با جنگ تجربه کردند و فیلم‌هایی که در بستر جنگ ساخته شده هیجان و حادثه را با حالات عرفانی و عدالت طلبی افراد را در بطن جنگ پیوند می‌زند که می‌توان به فیلم‌های

• نینوا (رسول ملاقلی‌پور ۱۳۶۳)
• آوای غیب (سعید حاجی‌میری ۱۳۶۳)
• پرواز در شب (رسول ملاقلی‌پور ۱۳۶۵)
• انسان و اسلحه (مجتبی راعی ۱۳۶۸
• در مسلخ عشق (کمال تبریزی ۱۳۷۰)اشاره کرد.

در طرف دیگر جنگ به مدد جلوه‌های ویژه تحرک بیشتری می‌یابد ولی موضوع داستان و پایان آن کاملاً مشخص است. فیلم‌هایی مانند

• بلمی به سوی ساحل (رسول ملاقلی‌پور ۱۳۶۴)
• بهار در پاییز
• کانی مانگا (سیف‌الله داد ۱۳۶۷)
• عقاب‌ها (ساموئل خاچیکیان ۱۳۶۴)
• افق (رسول ملاقلی‌پور ۱۳۶۷)
• عروسی خوبان (محسن مخملباف ۱۳۶۷)
• دیده‌بان(ابراهیم حاتمی‌کیا ۱۳۶۷)
• دندان مار (مسعود کیمیایی ۱۳۶۸)
• مهاجر (ابراهیم حاتمی‌کیا ۱۳۶۸)
• در کوچه‌های عشق (خسرو سینایی ۱۳۶۹)
• بازی بزرگان (کامبوزیا پرتوی ۱۳۶۹)
• باشو، غریبه کوچک (بهرام بیضایی ۱۳۶۹

نمونه‌های موفق این نوع سبک‌ها در زمان جنگ هستند. در طول سالهای جنگ دوربین‌های سینماگران روی صحنه‌های جنگی بیشتر ذوم کردند و اگر گاهی هم گوشه چشمی به پشت جبهه داشت بازهم بیشتر می‌خواستند، میدان جنگ را نشان دهد.

دهه ۷۰[ویرایش]

خاتمه جنگ دوران تازه‌ای را برای فیلم‌های تازه دفاع مقدس و جنگی رقم زد. به فیلم‌هایی که در این دوران ساخته می‌شوند می‌توان گفت که به نوعی توانسته‌اند هم به جبهه و هم به پشت جبهه بپردازند یعنی در واقع جنگ را در پشت خاکریزها هم نشان داده‌اند، که می‌توان به فیلم‌های:

دهه ۸۰[ویرایش]

از دهه ۸۰ تا به حال سینمای دفاع مقدس با فیلم‌های متفاوت تری روبرو بوده‌است، گرچه اصل سینمای دفاع مقدس در فیلم‌ها دنبال می‌شود. از دهه ۸۰ تولید و ساخت فیلم‌های ژانر دفاع مقدس با افت روبرو بوده‌است اما از این دهه به سینمای دفاع مقدس آثارها با پختگی بیشتری ساخته شده‌است.^[۱]

دهه ۹۰[ویرایش]

دهه ۱۴۰۰[ویرایش]

پرفروش‌ترین و پر تماشاگرترین‌ها[ویرایش]

دهه ۸۰

• اخراجی‌ها و اخراجی‌ها ۲: نخستین فیلم دفاع مقدس و دومین اثر که پس از فیلم آتش‌بس توانست رکورد میلیاردی را قاطعانه از آن خود کند اخراجی‌ها اولین ساخته مسعود ده‌نمکی بود. این فیلم بعد از لیلی با من است دومین فیلم مهم سینمایی دفاع مقدس می‌باشد که به جنگ با زاویه طنز می‌نگرد.

دهه ۷۰

• آژانس شیشه‌ای: ساختهٔ ابراهیم حاتمی‌کیا، در فضای ملتهب سیاسی آن سال‌ها، فیلمی جنجال‌آفرین بود. فیلم پس از موفقیت در جشنواره فجر سال ۱۳۷۶ به اکران درآمد و مورد استقبال مردم قرار گرفت. سومین فیلم پرفروش سال ۱۳۷۷ ایران با رقمی حدود ۳۰۰ میلیون تومان فروخت و باعث شد جایگاه حاتمی‌کیا در سینمای ایران بیشتر از گذشته به تثبیت برسد.

دهه ۶۰

• عقاب‌ها: ساختهٔ ساموئل خاچیکیان، پرتماشاگرترین فیلم دفاع مقدس سینمای ایران که در بهترین زمان ممکن ساخته شد و به نمایش درآمد. استفاده از بازیگران محبوب و توانمند در کنار ریتم پرکشش فیلم، فیلمنامه جذاب و پرداخت مناسب همه دلایلی بود که موجب شد، فیلم به مذاق تماشاگر خوش آید و صف‌های طولانی در کنار سینماهای نمایش‌دهنده عقاب‌ها پدید آمد. هرچند فقر از سر و روی فیلم می‌بارید و در تمامی صحنه‌های پرواز هواپیماها، جنگ هوایی با استفاده از فیلم‌های مستند روی میز مونتاژ ساخته شد اما عقاب‌ها، با ۱۶ میلیون تومان فروش در اکران اول تهران، در حالی که ۳۰ درصد جمعیت ۶ میلیونی تهران فیلم را دیدند، پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۶۴ لقب گرفت.
• کانی مانگا ساختهٔ سیف‌الله داد، نسبت به عقاب‌ها دارای مونتاژ و صحنه‌های بهتری بود اما نتوانست رکورد فروش آن فیلم را جابه‌جا کند. در کانی‌مانگا صحنه‌های هوایی بر خلاف عقاب‌ها روی میز مونتاژ ساخته نشد و برای اولین بار در سینمای ایران، صحنه‌های نبرد هلیکوپتر بازسازی شد. پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۶۷ با رقمی نزدیک به ۱۲ میلیون تومان که در اکران شهرستان‌ها هم بسیار موفق بود، تا سال‌های سال اکران می‌شد و می‌فروخت. این فیلم را نزدیک به یک میلیون نفر تماشا کردند.
• افق ساخته رسول ملاقلی‌پور، یک فیلم جنگی خوش‌ساخت بود. جلوه‌های ویژه در افق، اهمیت بسزایی داشت. در این فیلم از انفجارهای پیاپی به کار برده شد. دومین فیلم پرفروش ایران در سال ۱۳۶۸ که یک میلیون نفر آن را تماشا کردند، با رقمی حدود ۱۶ میلیون تومان و پرفروش‌ترین فیلم همین سال در اکران شهرستان‌ها متعلق به همین فیلم است.

کارگردانان صاحب سبک[ویرایش]

رسول ملاقلی‌پور، کمال تبریزی، ابراهیم حاتمی‌کیا، سیف‌الله داد، احمدرضا درویش، کیومرث پوراحمد، بهزاد بهزادپور، روح‌الله سهرابی و علی شاه‌حاتمی از جمله کارگردان‌های پرکار و صاحب سبک سینمای دفاع مقدس هستند.

منابع[ویرایش]

• تاریخچه سینمای دفاع مقدس بایگانی‌شده در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine
• سینمای دفاع مقدس بایگانی‌شده در ۲۰۱۴-۱۰-۱۵ توسط Wayback Machine
• مروری بر سی سال سینمای دفاع مقدس

پیوند به بیرون[ویرایش]

• انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس

1. ↑ «بهترین فیلم های دفاع مقدس؛ ۲۵ فیلم اثرگذار و ماندگار در تاریخ سینمای ایران». brunei.mfa.gov.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.^{[پیوند مرده]}
2. ↑ «نقد فیلم «چ» از زبان هم‌رزم شهید چمران». مشرق نیوز. ۲۰۱۴-۰۲-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
3. ↑ الوندی، زهرا (۲۰۲۱-۰۹-۲۸). «غم‌های جامانده در جنگ». فیلیموشات. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
4. ↑ الوندی، زهرا (۲۰۲۱-۰۹-۲۵). «خیلی دور، خیلی نزدیک». فیلیموشات. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
5. ↑ «نقد فیلم ماجرای نیمروز ساخته‌ی محمد حسین مهدویان | همه‌ی مردان انقلاب | دیجی‌کالا مگ». www.digikala.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
6. ↑ مقدسیان، محمدرضا (۲۰۲۱-۰۹-۲۳). «رفقای خوب». فیلیموشات. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
7. ↑ عسكری، آرش منادیو اديسه (۲۰۱۹-۰۹-۱۱). «بمب، یک عاشقانه ساخته‌ی پیمان معادی». نت نوشت. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
8. ↑ «ماجرای نیمروز: رد خون - رد خون بر پیشانی انسان - بلاگ نماوا - سینمای ایران». بلاگ نماوا. ۲۰۲۰-۰۴-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
9. ↑ فیلیمو‌شات (۲۰۱۹-۰۲-۱۰). «نقد و بررسی فیلم سینمایی ۲۳ نفر». فیلیموشات. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
10. ↑ مقدسیان، محمدرضا (۲۰۲۱-۱۱-۰۹). «مرثیه‌ای برای یک تراژدی». فیلیموشات. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
11. ↑ «تحلیل، بررسی و نقد فیلم یدو ⚡ مهدی جعفری | وصاله لطیفی». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
12. ↑ سینماتیکت، مجله (۲۰۲۱-۰۹-۲۸). «نقد فیلم تک تیرانداز | حسرت بزرگ». مجله سینماتیکت. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
13. ↑ «نقد فیلم موقعیت مهدی | هنوز در غبار ایستاده‌ایم». زومجی. ۲۰۲۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.