زبان گرجی

Wikipedia open wikipedia design.

گرجی
ქართული کارتولی
ქართული.png
کارتولی بە خط گرجی
زبان بومی در:

 گرجستان

تعداد گویشوران
 ۳.۷ میلیون  (۲۰۱۴[۱])
خط گرجی
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
  گرجستان
کدهای زبان
ایزو ۶۳۹-۱ ka
ایزو ۶۳۹-۲ geo (B)
kat (T)
ایزو ۶۳۹-۳ kat
گلاتولوگ nucl1302[۲]
زبان‌شناسی 42-CAB-baa – bac
{{{mapalt}}}
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

زبان گرجی (به گرجی: ქართული ენა، کارْتولی اِنا) زبان مردم گرجی و زبان رسمی کشور گرجستان است. این زبان جزو ۱۰ زبان کهن و قدیمی در جهان است که هنوز تکلم می‌شود.[۳]

زبان گرجی یکی از زبان‌های قفقازی و از خانوادهٔ زبان‌های کارتولی می‌باشد. این زبان با خط گرجی نوشته می‌شود که یکی از ۱۶ سیستم نوشتاری دنیا است.

قدیمی‌ترین کتیبهٔ کشف شده از زبان گرجی، نوشته شده به نخستین الفبای گرجی (آسومتاورولی) مربوط به سدهٔ یکم پیش از میلاد مسیح است.[۴]

این زبان علاوه بر گرجستان در بخش‌هایی از آذربایجان، شمال شرق ترکیه و در استان اصفهان ایران در شهرهای فریدون‌شهر و بوئین میاندشت و همچنین چند روستای این دو شهرستان تکلم می‌شود.[۵]

زبان گرجی[ویرایش]

زبان گرجی در شمار زبان‌های قفقازی است و زبان‌های قفقازی به آن دسته از زبان‌ها گفته می‌شود که در منطقهٔ قفقاز بین دریای سیاه و دریای خزر با آن ارتباط برقرار می‌شود.

زبان‌های قفقازی را از دیدگاه طبقه‌بندی منطقه‌ای می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

  1. منطقهٔ شمال غربی قفقاز که شامل زبان‌های قفقازی شمال غربی می‌شود.
  2. منطقهٔ شمال شرقی قفقاز که شامل زبان‌های ناخوداغستانی می‌شود.
  3. منطقهٔ جنوب قفقاز که شامل زبان‌های کارتولی می‌شود.

گروه کارتولی شامل زبان‌های: گرجی، مگرلی، لازی و سوانی است. زبان گرجی به زبان ادبی و علمی از زبان‌های کارتولی اطلاق می‌شود و زبان رسمی کشور گرجستان می‌باشد.[۴]

خط گرجی[ویرایش]

خط گرجی یکی از قدیمی‌ترین سیستم‌های نوشتاری جهان است. با استناد به کتاب باستانی «سرگذشت کارتلی»، خط گرجی به وسیلهٔ پارناواز یکم پادشاه گرجستان باستان اختراع شده‌است.

یکی از قدیمی‌ترین سنگنبشته‌های گرجی به وسیلهٔ کوربو باستان‌شناس ایتالیایی در فلسطین کشف شده‌است و تاریخ کتابت آن در حدود سال ۴۳۳ میلادی تعیین گردیده‌است؛ و یکی دیگر از قدیمی‌ترین سنگنبشته‌های گرجی بر دیوار کلیسای بولنیسی واقع در جنوب گرجستان وجود دارد و تاریخ کتابت آن به سال ۴۹۲ میلادی تخمین زده شده‌است. در اکتشافات اخیر در ایالت کاختی گرجستان نیز اشیایی به دست آمده‌است که درحدود ۱ قرن پیش از میلاد مسیح بر روی آن‌ها جملات کوتاهی با الفبای گرجی نوشته شده‌است.[۴]

حروف
ლ კ ი თ ზ ვ ე დ გ ბ ა
ქ ფ უ ტ ს რ ჟ პ ო ნ მ
ჰ ჯ ხ ჭ წ ძ ც ჩ შ ყ ღ

الفبای کنونی گرجی[ویرایش]

الفبای گرجی نتیجهٔ تطور الفبایی است که از قرون وسطی در گرجستان رایج بود. الفبای گرجی دارای ۳۳ حرف است که به صامت و مصوت تقسیم می‌شود. در زبان گرجی ۵ مصوت (ა–ე–ი–ო–უ) و ۲۸ صامت وجود دارد و از چپ به راست نوشته می‌شود.[۴]

خوشنویسی گرجی[ویرایش]

روش‌های خوشنویسی گرجی دارای صدها سال سابقه هستند. کتاب‌های دست‌نویس گرجی متعلق قرن‌های اولیه میلادی، از گنجینه‌های ملی و فرهنگی گرجستان به‌شمار می‌آیند. مسیحیت در ادبیات گرجی نقشی مهم داشته‌است و این راهبان کلیسای ارتدکس گرجی بوده‌اند که با نسخه‌برداری کتب مذهبی و نوشتن تاریخ گرجستان، خوشنویسی و خط گرجی را نگاه داشته‌اند.[۶][۷][۸][۹]

نمونه زبانی[ویرایش]

ماده یک اعلامیه جهانی حقوق بشر:
به زبان گرجی:
ყველა ადამიანი იბადება თავისუფალი და თანასწორი თავისი ღირსებითა და უფლებებით. მათ მინიჭებული აქვთ გონება და სინდისი და ერთმანეთის მიმართ უნდა იქცეოდნენ ძმობის სულისკვეთებით.
آوانگاری لاتین:
Qvela adamiani ibadeba t'avisup'ali da t'anascori tavisi ġirsebit'a da uplebebit'. Mat miničebuli ak'vt' goneba da sindisi da ert'manet'is mimart' unda ik'c'eodnen żmobis suliskvet'ebit'.
ترجمه به فارسی:
همهٔ افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و حیثیت و حقوق‌شان با هم برابر است. همهٔ آنها اندیشه و وجدان دارند و باید در برابر یکدیگر با روح برادری رفتار کنند.

پیوند به بیرون[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ ethnologue
  2. ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Nuclear Georgian". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. 
  3. ↑ «Georgian language among the 10 oldest languages still spoken in the world today». Georgian Jurnal. 
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ گگوچادزه، زبان گرجی برای فارسی زبانان.
  5. ↑ «Georgian language | language» ‎(en)‎. به کوشش Encyclopedia Britannica. بازبینی‌شده در 2018-04-13. 
  6. ↑ http://www.manuscript.ge/index.php?m=831&ln=geo
  7. ↑ http://www.pcu.ge/school.html
  8. ↑ http://calligraphy-expo.com/eng/Personalities/Participants/Lasha_Kintsurashvili/Article.aspx?ItemID=54
  9. ↑ http://www.ambioni.ge/qartvel-mxatvar-kaligrafta-kavsiri/

منابع[ویرایش]

  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Georgian language». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۱۴.
  • گگوچادزه، لیلا. دستور زبان گرجی برای فارسی زبانان. ترجمه فردین کمایی. رشت: دانشگاه گیلان، ۱۳۸۲.
  • دلشاد، فرشید. گئورگیکا و ایرانو-سمیتیکا، پژوهشهایی پیرامون زبانشناسی زبان‌های کارتول و پیوند آن با زبان‌های ایرانی و سامی، ویس بادن، آلمان ۲۰۱۰ (به آلمانی)
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زبان گرجی موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به زبان گرجی در ویکی‌گفتاورد موجود است.


This page is based on a Wikipedia article written by contributors (read/edit).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.

محتویات

Destek