خط ۱ متروی تبریز
| خط ۱ | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| اطلاعات کلی | |||
| مالک | سازمان حمل و نقل ریلی شهرداری تبریز | ||
| موقعیت | تبریز، استان آذربایجان شرقی | ||
| پایانه | ایستگاه ایل‌گلی ایستگاه نور | ||
| شمار ایستگاه‌ها | ۱۸ | ||
| عملکرد | |||
| گرداننده‌ها | سازمان حمل و نقل ریلی شهرداری تبریز | ||
| انبارها | پایانه ایل‌گلی، پایانه نور | ||
| تاریخچه | |||
| گشایش | ۵ شهریور ۱۳۹۴ (ایل‌گلی-استاد شهریار) ۲۸ بهمن ۱۳۹۵ (آبرسان، شهید بهشتی، میدان ساعت) ۲۲ شهریور ۱۳۹۶ (دانشگاه) ۲۴ بهمن ۱۳۹۸ (میدان کهن) ۲۸ آذر ۱۳۹۹ (میدان قطب، امام حسین، شهید باکری، نور) ۲ آبان ۱۴۰۱ (لاله) ۵ آذر ۱۴۰۱ (گازران) ۲۴ اسفند ۱۴۰۱ (قونقا) | ||
| فنی | |||
| طول خط | ۱۷٫۲ کیلومتر (۱۰٫۷ مایل) | ||
| اندازه ریل | ۱٬۴۳۵ میلی‌متر (ریل استاندارد) | ||
| |||
خط ۱ متروی تبریز یکی از مسیرهای قطارشهری سیستم متروی تبریز می‌باشد.[۱] این مسیر دارای دو پایانه ائل گلی (در ابتدای مسیر) و نور (درانتهای مسیر) می‌باشد. این مسیر به طول ۱۷٫۲ کیلومتر، در سه فاز طراحی شده و شامل ۱۸ ایستگاه و دو پایانه ابتدایی و انتهایی است. هر یک از فازهای سه‌گانه خط اول قطار شهری تبریز، در قالب ۶ ایستگاه مطالعه و اجرا شده و فاصله ایستگاه‌ها از یکدیگر طبق استاندارهای جهانی، ۹۰۰ متر است. در حال حاضر این خط به طول ۱۷٫۲ کیلومتر در ۱۸ ایستگاه از ایستگاه متروی ایل‌گلی تا ایستگاه نور در حال بهره‌برداری است.[۲][۳][۴]
ایستگاه‌های ایل گلی، وزارت امور خارجه، امام رضا، خیام، ۲۹ بهمن و استاد شهریار، شش ایستگاه مربوط به فاز نخست خط اول را تشکیل می‌دهند. سایر فازهای قطار شهری، با عبور از خیابان امام خمینی ادامه داشته و از طریق چهارراه محققی به قونقا و از این محل، به خیام و در نهایت به شهرک نور ختم می‌شود. در خط یک متروی تبریز با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر، تنوع مقاطع در اجرای قطار شهری، مشهود است. از مجموع ۱۷٫۲ کیلومتر خط یک قطار شهری، حدود ۸ کیلومتر از مسیر به صورت تونل عمیق طراحی شده حفاری آن در عمق حدود ۱۰ الی ۲۷ متری زمین، با دستگاه حفاری بوده‌است.[۵]
این خط تا قبل از افتتاح فاز اول خط یک متروی تبریز در نقشه به رنگ قرمز نشان داده می‌شد، ولی با تغییر ایجاد شده در نقشه مترو تبریز، در ایستگاه‌ها از رنگ سبز دودی برای نشان دادن رنگ خط استفاده می‌شود.
ایستگاه‌ها[ویرایش]
خط ۱ متروی تبریز جمعاً ۱۸ ایستگاه دارد که به قرار زیر است:
| شماره | نام | موقعیت | وضعیت | شروع به کار |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | ایستگاه ایل‌گلی | بلوار ایل‌گلی | فعال | ۱۳۹۴ |
| ۲ | ایستگاه سهند | بلوار باکری، کوی سهند | فعال | ۱۳۹۴ |
| ۳ | ایستگاه امام رضا | بلوار باکری، میدان گلشهر | فعال | ۱۳۹۴ |
| ۴ | ایستگاه خیام | بلوار باکری، میدان شهید روحانی | فعال | ۱۳۹۴ |
| ۵ | ایستگاه ۲۹ بهمن | بلوار ۲۹ بهمن، ابتدای بلوار باکری | فعال | ۱۳۹۴ |
| ۶ | ایستگاه استاد شهریار | بزرگراه استاد شهریار، ابتدای خیابان وزیری | فعال | ۱۳۹۴ |
| ۷ | ایستگاه دانشگاه | بلوار ۲۹ بهمن، فلکه دانشگاه | فعال | ۱۳۹۶ |
| ۸ | ایستگاه آبرسان | خیابان امام خمینی، تقاطع کلانتر کوچه | فعال | ۱۳۹۵ |
| ۹ | ایستگاه میدان قطب (سالار ملی) | خیابان امام خمینی، چهارراه رضانژاد | فعال | ۱۳۹۹ |
| ۱۰ | ایستگاه شهید بهشتی | میدان شهید بهشتی | فعال | ۱۳۹۵ |
| ۱۱ | ایستگاه میدان ساعت | ضلع شرقی میدان ساعت | فعال | ۱۳۹۵ |
| ۱۲ | ایستگاه میدان کهن | خیابان محققی | فعال | ۱۳۹۸ |
| ۱۳ | ایستگاه قونقا | خیابان خیام، تقاطع امام خمینی و ۲۲ بهمن | فعال | ۱۴۰۱ |
| ۱۴ | ایستگاه گازران | خیابان خیام، کوچه قائم | فعال | ۱۴۰۱ |
| ۱۵ | ایستگاه لاله | چهارراه لاله | فعال | ۱۴۰۱ |
| ۱۶ | ایستگاه امام حسین | میدان امام حسین، بلوار اشرفی لاله | فعال | ۱۳۹۹ |
| ۱۷ | ایستگاه باکری | میدان شهدای لاله | فعال | ۱۳۹۹ |
| ۱۸ | ایستگاه نور | شهرک نور، خیابان لاله غربی، کوچه برگی | فعال | ۱۳۹۹ |
ویژگی‌های خط ۱ متروی تبریز[ویرایش]
پایانه ائل گلی[ویرایش]
این پایانه که در منطقه ائل گلی تبریز احداث گردیده، شامل سالن توقفگاه (جهت توقف حدود یک‌سوم واگن‌های خط ۱) و بازدید روزانه (جهت شستشوی واگن‌ها) و تعمیرات نیمه‌سنگین واگن‌ها بوده و مشخصات کلی آن به شرح ذیل می‌باشد:
- مساحت پایانه ائل گلی ۵٫۳۵ هکتار و دارای زیربنای کل ۱٫۴هکتار بوده که از این مقدار ۱۲٫۰۰۰ مترمربع سالن سرپوشیده و ۲٫۰۰۰ مترمربع ساختمان‌های اداری می‌باشد.
- پایانه دارای ۲۰ سوزن و ۲ کراس اور می‌باشد.
- کل خطوط ریلی داخل پایانه حدود ۵۰۰۰ متر می‌باشد.
- سرویس‌دهی به ۱۵ قطار در این پایانه پیش‌بینی گردیده‌است.
- پوشش تعمیراتی در این پایانه برای ۵ تا ۱۰ سال می‌باشد.
- عملیات اجرایی پایانه بالغ بر ۱۰۰ درصد پیشرفت داشته‌است.
پایانه لاله[ویرایش]
این پایانه که در منطقه لاله تبریز در حال احداث است، در مقایسه با پایانه ائل گلی بزرگ‌تر و مجهزتر بوده و مشخصات کلی آن به شرح ذیل است:
- شامل ۲۲ ساختمان مختلف شامل سالن تعمیرات سنگین (جهت تعمیرات سنگین، دوره‌ای و اساسی واگن‌ها)، سالن توقفگاه و بازدید روزانه (جهت توقف دوسوم واگن‌های خط ۱ بعد از کارکرد روزانه)، ۲ انبار، ساختمان ۶ طبقه سیگنالینگ، ساختمان اداری، هلی باند و ساختمان‌های تأسیساتی آراس و ال‌پی‌اس می‌باشد.
- مساحت پایانه لاله ۱۲٫۶۵ هکتار و دارای زیربنای کل ۳۸٫۵۰۰ مترمربع بوده که از این مقدار ۳۵٫۰۰۰ مترمربع سالن سرپوشیده و ۳٫۵۰۰ مترمربع ساختمان‌های اداری می‌باشد.
- دارای ۲۵ سوزن و ۲ کراس اور می‌باشد.
- بر اساس طرح اولیه، حدوداً دارای ۹ کیلومتر ریل‌گذاری می‌باشد.
- پیش‌بینی سرویس‌دهی به ۳۵ قطار.
- پوشش تعمیرات ۳۰ تا ۴۰ سال.[۶]
مسیر تونل عمیق و نیمه‌عمیق[ویرایش]
در مرحله انجام مطالعات خط یک پروژه قطار شهری تبریز مقرر گردید، از ۱۷٫۲ کیلومتر کل مسیر، ۸ کیلومتر به صورت دو رشته تونل عمیق موازی در بخش میانی شهر در حد فاصل فلکه جانبازان (محل ایستگاه شماره ۷) در امتداد خیابان امام خمینی تا حوالی سه راهی امین و از آن‌جا از طریق خیابان خیام تا میدان امام حسین (ایستگاه شماره ۱۶) اجرا گردد. تراز سطح آب‌های زیرزمینی در مسیر تونل، ۱۰ متر و سرباره تونل از ۷ متر تا ۲۵ متر متغیر است. حفاری در تونل به وسیله ماشین حفار تی‌بی‌ام سپردار به روش فشار تعادل زمین، ساخت شرکت ان‌اف‌ام فرانسه انجام می‌گیرد. طول هرکدام از تونل‌ها با درنظرگرفتن ایستگاه‌ها ۸٫۰۷۰ متر می‌باشد. قطر حفاری شده تونل‌ها ۶٫۸۸ متر و قطر داخل آن پس از نصب سگمنت بتنی ۶ متر می‌باشد.
حفاری[ویرایش]
با توجه به حجم بزرگ و سنگین دستگاه‌های حفار (وزن دستگاه حدود۶۲۰ تن، طول دستگاه حدود ۱۰۲ متر و قطر آن ۶٫۸۸ متر) این دستگاه‌ها در قطعات مجزا توسط کارخانه ساخته شده و جهت بهره‌برداری در محل پروژه مورد استفاده، مونتاژ می‌گردند. با توجه به این‌که دستگاه‌های حفاری بایستی از یک دیواره خاکی شروع به حفاری نمایند، بنابراین موقعیت مونتاژی دستگاه‌های حفار عموماً پایین‌تر از سطح زمین می‌باشند. در محل مونتاژ دستگاه‌های حفار خط یک، سرباره (فاصله بالای دستگاه از سطح زمین) حدود ۴ متر می‌باشد. این فاصله معمولاً طوری در نظر گرفته می‌شود که دستگاه از زیر تمامی تأسیسات شهری عبور نماید.
با توجه به پلان و نیمرخ مسیر خط یک قطار شهری تبریز و با در نظر گرفتن ارتفاع خود دستگاه که حدود ۶٫۸۸ متر در بیشترین قسمت خود می‌باشد، دستگاه‌های حفار خط یک در محلی به نام شفت، با ارتفاع حدود ۱۴ متر از سطح زمین مونتاژ و آماده بهره‌برداری شدند. ابعاد این شفت بایستی طوری انتخاب شود که تقریباً برابر طول دستگاه بوده و توانایی مونتاژ دو دستگاه موازی با فاصله محور به محور معادل حداقل قطر یکی از دستگاه‌ها را داشته باشد. لازم است ذکر شود در هنگام طراحی به دلیل عدم تأثیر متقابل رفتار خاک در زمان حفاری دو دستگاه مجاور، برای هر تونل معمولاً فاصله محور به محور تونل را معادل حداقل قطر یکی از دستگاه‌ها در نظر می‌گیرند.
قبل از شروع مونتاژ و حفاری تونل بایستی برای دستگاه‌های حفار خط یک، فضایی به ابعاد تقریبی ۱۴ در ۲۴ در ۱۰۲ متر در داخل زمین ایجاد شود. در پروژه‌های داخل شهری خصوصاً در حفاری تونل‌های مترو، استملاک محلی برای ساخت شفت و استفاده از آن در موقع ساخت تونل ضروری می‌باشد. از این شفت برای مونتاژ و دمونتاژ دستگاه‌های حفار استفاده می‌شود. بعد از وارد شدن دستگاه‌های حفار به داخل تونل، محل شفت جهت خارج کردن خاک‌های ناشی از حفاری و ارسال قطعات و مصالح مورد نیاز برای ساخت تونل مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین ضروری است این محل تا انتهای ساخت تونل، مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
هنگام ساخت شفت، معمولاً در موقعیت طولی و عرضی، شمع‌هایی جهت نگهداری نیروهای فشاری ناشی از مقاومت خاک ایجاد شده و داخل شفت را شروع به خاک‌برداری تا عمق مورد نظر می‌نمایند. در مکان‌هایی که آب زیرزمینی وجود دارد، به همراه شمع‌های سازه‌ای، معمولاً از شمع‌های آب‌بند جهت آب‌بندی و عدم نفوذ آب به داخل شفت نیز استفاده می‌نمایند.
در ساخت شفت، مونتاژ دستگاه‌های خط یک از طرح مهار بدنه از داخل استفاده شده‌است. در این طرح فواصل شمع‌های بتنی به ۳ متر محدود شده‌است. فواصل و ابعاد استرات‌ها با کسب نظر از سازنده دستگاه‌های تی‌بی‌ام، به ترتیبی در نظر گرفته شده‌است که حمل و نصب قطعات دستگاه‌های حفار و همچنین ماک کارهای حامل مصالح حاصل از حفاری تونل‌ها به راحتی صورت گیرد.
همراه با احداث شفت، تجهیزات مورد نیاز پشتیبانی دستگاه‌های حفار نیز در آن نصب و احداث می‌گردند که شامل یک دستگاه مرکزی تولید بتن پرکننده (گروت)، جرثقیل‌های دروازه‌ای برای حمل و نصب قطعات منفصله ماشین‌های حفار قبل از شروع حفاری و انتقال مصالح حاصل از حفاری دستگاه‌ها به بالای شفت پس از مونتاژ و شروع عملیات اجرایی و محل تخلیه واگن‌های حمل مصالح که نام tiping device را به خود گرفته‌است، می‌باشد.
طبق مطالعاتی که انجام شده، بسته به راندمان کاری ماشین‌های حفار و مقادیر پیشرفت آن‌ها در روز، ۳ دستگاه جرثقیل دروازه‌ای هر یک به ظرفیت ۴۰ تن با امکان کار به صورت سنکرونیزه برای خط یک قطار شهری تبریز انتخاب شده‌است. در مرحله اول برای حمل و نصب قطعات ماشین‌های حفار و در مرحله بعدی ۲ دستگاه از جرثقیل‌ها برای حمل ماک کارهای حامل گِل حفاری تونل‌ها و دیگری برای حمل سگمنت‌های بتنی (قطعات پیش‌ساخته برای لاینینگ تونل) و مصالح مصرفی پیش‌بینی شده‌است.[۷]
منابع[ویرایش]
- ↑ http://www.tabrizmetro.ir/?PageID=69
- ↑ «مترو تبریز پس از توقف 3 ساله در ایستگاه وعده افتتاح شد». خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۰.
- ↑ «متروی تبریز به میدان ساعت رسید / شهردار تبریز: فاز دوم تا ۴۰ روز آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد». سایا. ۴ مهر ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۱ مارس ۲۰۱۷.
- ↑ «۸ کیلومتر دیگر به متروی تبریز اضافه شد». برنا. ۲۴ بهمن ۱۳۹۸.
- ↑ «جزئیات و مشخصات فاز اول قطار شهری تبریز». خبرگزاری شهریار. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۱۴.
- ↑ وبگاه متروی تبریز
- ↑ وبگاه متروی تبریز
