حدیث مدینة العلم

از سلسله مباحث در مورد

زندگی زندگی زناشویی زادگاه شورش‌ها در زمان خلافت علی سال‌شمار زندگی خانواده علی خاندان علی شجره‌نامه غدیر خم پیمان برادری یوم‌الدار لیلةالمبیت رویداد مباهله زندگی نظامی علی دوران خلافت کشته شدن علی

میراث آثار و گفتاوردها نهج‌البلاغه غرر الحکم و درر الکلم مصحف علی کتاب علی دعای کمیل خطبه‌ها دربارهٔ علی علی بن ابی‌طالب در آثار هنری کتاب‌ها درباره علی الغدیر شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید در ادبیات فارسی دانشنامه امام علی کتاب‌شناسی علی بن ابی‌طالب دیگر میراث حرم علی بن ابی‌طالب ذوالفقار دل‌دل

علی‌شناسی امامت و ولایت علی بن ابی طالب شخصیت علی در قرآن علی‌ستیزی چهارده معصوم امامت (دوازده امام) اصحاب کسا اهل بیت

دیدگاه‌ها علی از نگاه اهل سنت علی از نگاه شیعه علی از نگاه نامسلمانان

مقاله‌های وابسته شیعه سادات خلفای راشدین (خلافت راشدین) جانشینی محمد امیرالمؤمنین ابوتراب محمد-علی ناصبی سب علی

رده:علی گفتارها درگاه اسلام

ن ب و

حدیث مدینة العلم یا حدیث باب مدینة العلم، که به فارسی روایت شهر علم یا روایت درب شهر علم گفته می‌شود؛ یکی از روایاتی است که از محمد در توصیف خویش و علی بن ابی‌طالب نقل شده است.^[۱] سیوطی درباره این روایت معقتد است که این روایت به جهت نقل توسط ترمذی، حاکم و طبرانی، حسن بوده و قابل احتجاج است.^[۲]

متن روایت[ویرایش]

روایت مدینة العلم به الفاظ مختلفی از محمد نقل شده‌است، از جمله^[۱]:

• أنَا مَدینَةُ العِلمِ وعَلِیٌّ بابُها، فَمَن أرادَ العِلمَ فَلیَأتِ البابَ.
• أنَا مَدینَةُ العِلمِ وعَلِیٌّ بابُها، فَمَن أرادَ المَدینَةَ فَلیَأتِ البابَ.
• أنَا مَدینَةُ العِلمِ وعَلِیٌّ بابُها، فَمَن أرادَ العِلمَ فَلیَأتِ بابَ المَدینَةِ.
• أنَا مَدینَةُ العِلمِ وعَلِیٌّ بابُها، فَمَن أرادَ البابَ فَلیَأتِ عَلِیّا.
• یا عَلِیُّ، أنَا مَدینَةُ العِلمِ وأنتَ البابُ، کَذَبَ مَن زَعَمَ أنَّهُ یَصِلُ إلَی المَدینَةِ إلّا مِنَ البابِ.
• أنَا مَدینَةُ العِلمِ و عَلیٌّ بابُها، ولَن تُدخَلَ المَدینَةُ إلّا مِن بابِها.
• أنا دارُ العِلمِ وعَلِیٌّ بابُها.
• أنَا مَدینَةُ العِلمِ وعَلِیٌّ بابُها، فَمَن أرادَ العِلمَ فَلیَقتَبِسهُ مِن عَلِیٍّ.

ترجمه[ویرایش]

من شهر علمم و علی درب آن، هرکس اراده علم دارد، باید از درب آن بطلبد.^[۱]

در منابع[ویرایش]

این روایت در منابع شیعی و سنی، به شیوه‌های مختلفی نقل شده‌است. این روایت در کتبی چون مستدرک علی الصحیحین، مناقب ابن مغازی، معجم‌الکبیر، تاریخ مدینة الدمشق، مناقب خوارزمی، احتجاج طبرسی، مناقب ابن شهر آشوب، تحف العقول، کنزل العمال، عیون اخبار الرضا، عوالی اللئالی، بدایة و النهایة، امالی طوسی، توحید صدوق، تفسیر فرات کوفی، الارشاد مفید و ینابیع المودة و... ذکر شده است.^[۱]

نقد[ویرایش]

با وجود آنکه این روایت را بسیاری از علماء اهل سنت نقل کرده‌اند، با این حال ابن تیمیه این روایت را ضعیف و سست می‌پندارد. برخی در مقام پاسخ به ابن تیمیه، به راویان کثیر این روایت اشاره کرده‌اند، افرادی چون حاكم نيشابوري، ابن حجر عسقلانی، ذهبی، ابن كثير، ابوالمؤيد موفق بن أحمد و ابن أثير که این روایت را با قید صحت یا حسن نقل کرده‌اند.^[۲][۳] ابن جوزی این حدیث را از همهٔ جهات نادرست خوانده‌است.^[۴] أبو أحمد بن عدی الجرجانی و محمد ناصرالدین آلبانی به دلیل روایت عبدالسلام هروی، صحت این سخن را رد کرده‌اند.^[۵][۶] محمدناصرالدین آلبانی در کتاب ضعيف الجامع،این حدیث را موضوع(جعلی) خوانده است.^[۷] شوکانی این حدیث را بی مبنا و نامعتبر میخواند.^[۸]

تحریف[ویرایش]

برخی تحریف روایت فوق را به برخی از اهل سنت نسبت داده‌اند. بر اساس این ادعا، در برخی منابع اهل سنت به روایتی برخورد می‌شود که احتمالاً جعل از روایت مدینة العلم، در جهت ساخت فضیلت برای خلفای اهل سنت و دیگر صحابه است. متن روایت تحریف شده، به این شرح است: «أنا مدینة العلم و أبوبکر أساسها و عمر حیطانها و عثمان سقفها و علی بابها» ترجمه: «من شهر علم هستم و ابوبکر ستون‌های آن و عمر پنجره آن و عثمان سقفش و علی، درب آن است.»^[۹]

کتاب‌شناسی[ویرایش]

این روایت، چه به عنوان موضوع و چه به عنوان نام، برای کتب متفاوت و مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است. از این شمار می‌توان به کتاب انا مدینة العلم و علی بابها اشاره کرد که اثری است با موضوع اعتقادی از سید علی میلانی. سید علی میلانی در این کتاب سعی کرده است تا با استفاده از منابع اهل سنت، صحت روایت مدینة العلم را ثابت نماید. این کتاب مشتمل بر ذکر تمام راویانی است که این روایت را نقل کرده‌اند. وی سپس به مناقشاتی که درباره سند این روایت شده پرداخته و از برخی نقدها پاسخ داده‌است.^[۱۰]

پانویس[ویرایش]