تنظیم‌کننده اصلی
تنظیم‌کننده اصلی (انگلیسی: Master regulator) در علم ژنتیک، ژنی است که در سلسله مراتب ساماندهی بیان ژن، در بالاترین جایگاه قرار دارد؛ به‌ویژه در مسیرهایی که مربوط به تمایز سلولی و تعیین سرنوشت آن است.
بیشتر ژنهای مسئولِ تولید فاکتورهای رونویسی، تنظیم‌کننده‌های اصلی محسوب می‌شوند که به‌نوبهٔ خود، بیان ژنهای پائین‌دست خود را تغییر می‌دهند.[۱] نمونه‌ای از اینگونه ژن‌ها، Oct-4، SOX2 و NANOG هستند که در برقرارماندنِ همه‌توانیِ سلول‌های بنیادی نقش دارند.[۱]
تنظیم‌کننده‌های اصلی که در تکامل و ریخت‌زایی نقش دارند، ممکن است در نقشِ آنکوژن و در رابطه با سرطان‌زایی و متاستاز به‌واسطهٔ «فاکتور رونویسی توئیست» ظاهر شوند.[۲]
سایر ژن‌هایی که نقشِ تنظیم‌کننده اصلی را ایفا می‌کنند، آنهایی هستند که یا پروتئین‌های SR را کُد می‌کنند که فاکتورهای پیرایش هستند[۳] یا برخی از انواع آران‌ای بی‌رمز را کُد می‌کنند.[۴]
انتقادهایی از این تصور کلی از تنظیم‌کننده‌های اصلی وجود دارد؛ از جمله آنکه اینگونه برداشت مفهومی، نوعی «الگوی ساده‌انگارانه» است که سایر فاکتورهای گوناگون در سرنوشت سلولی را به‌حساب نمی‌آورد.[۵]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Mattick, JS; Taft, RJ; Faulkner, GJ (January 2010). "A global view of genomic information--moving beyond the gene and the master regulator". Trends in genetics: TIG. 26 (1): 21–8. doi:10.1016/j.tig.2009.11.002. PMID 19944475.
- ↑ Yang, J; Mani, SA; Donaher, JL; Ramaswamy, S; Itzykson, RA; Come, C; Savagner, P; Gitelman, I; Richardson, A; Weinberg, RA (25 June 2004). "Twist, a master regulator of morphogenesis, plays an essential role in tumor metastasis". Cell. 117 (7): 927–39. doi:10.1016/j.cell.2004.06.006. PMID 15210113.
- ↑ Long, JC; Caceres, JF (1 January 2009). "The SR protein family of splicing factors: master regulators of gene expression". The Biochemical Journal. 417 (1): 15–27. doi:10.1042/BJ20081501. PMID 19061484.
- ↑ Brennecke, J; Aravin, AA; Stark, A; Dus, M; Kellis, M; Sachidanandam, R; Hannon, GJ (23 March 2007). "Discrete small RNA-generating loci as master regulators of transposon activity in Drosophila". Cell. 128 (6): 1089–103. doi:10.1016/j.cell.2007.01.043. PMID 17346786.
- ↑ Oestreich, KJ; Weinmann, AS (November 2012). "Master regulators or lineage-specifying? Changing views on CD4+ T cell transcription factors". Nature Reviews. Immunology. 12 (11): 799–804. doi:10.1038/nri3321. PMC 3584691. PMID 23059426.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Master regulator». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۷.
 | این یک مقالهٔ خرد ژنتیک است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |