بدخشان
تاجیکستان .بَدَخشان سرزمینی شامل پاره‌ای از شمال خاوری افغانستان و جنوب خاوری تاجیکستان می‌باشد.این سرزمین در سروده‌های شاعران فارسی‌زبان به کیفیت «لعل» خویش معروف بوده‌است. بَدَخش یا بَدَخشَن، واژه‌ای از زبان پارسی میانه به معنای والی و مرزبان است که علاوه بر فرمانداری، ریاست اسواران محلی را نیز عهده‌دار بود.[۱]
تاجیکستان با مرکزیت خاروغ.
ساکنان این منطقه را «تاجیکان» تشکیل داده و به زبان های فارسی و پامیری سخن می‌گویند.[۲]
«بدخشان» دارای کوه‌های بلند و رودخانه‌های خروشان و دره‌های سرسبز و جنگل‌های وسیع و چراگاه‌های بسیار است و از محصولات کشاورزی آن می‌توان به گندم، جو، ذرت و ارزن و زُقیر و همچنین میوه‌های درختی همچون گردو، توت، زردآلو و سیب اشاره کرد. بسیاری از درختان کهن‌سال همچون درختان توت و گردو به دلیل کمبود انرژی و سوخت در این استان به منظور تولید گرما، قطع شده‌اند.[۳]
بدخشان به حیث زمین لرزه از بالاترین‌ها در جهان می‌باشد و زلزله چندین بار با شدت بالای ۷ ریشتر در این استان ثبت شده‌است.[۴]
تاریخچه[ویرایش]
در مارس ۱۸۹۵ به موجب توافقاتی که میان بریتانیا و روسیه در لندن صورت گرفت، بدخشان میان افغانستان و امارت بخارا تقسیم شد و بر پایه این توافق بدخشان کوهستانی تابع بخارا باقی ماند و سرزمین‌های جنوبی مسیر آمودریا به افغانستان (ولایت بدخشان) پیوست.
در سال ۱۸۹۶ یک بخش از این منطقه تحت نام «بدخشان» با مرکزیت شهر «خاروغ» به روسیه تعلق گرفت و بخش دوم با مرکزیت شهر «فیض‌آباد» به افغانستان پیوست. روسیه و انگلیس «آمودریا» را به عنوان مرز طبیعی پذیرفتند. پس از فروپاشی «اتحاد جماهیر شوروی» بدخشان شمالی به عنوان بخشی از کشور تاجیکستان تعیین شد.[۲]
جغرافیا[ویرایش]
بلندترین قُلّه‌های رشته‌کوه‌های پامیر و هندوکش چهار قله از پنج قلهٔ ۷۰۰۰ متری منطقه آسیای میانه است. چهار قلّهٔ بلند بدخشان عبارت‌اند از قلّهٔ اسماعیل سامانی (نام پیشین: قلّهٔ کمونیسم) (۷۴۹۵ متر)، قلّهٔ استقلال (نام پیشین: قلّهٔ لنین) (۷۱۳۴ متر) در مرز قرقیزستان، قلّهٔ کورژنیوسکی (۷۱۰۵ متر) و قلّه نوشاخ (۷٬۴۹۲ متر) که در مرز پاکستان قرا گرفته‌است.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- انوشه، حسن (به سرپرستی) (۱۳۸۰)، دانشنامه ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شابک ۹۶۴-۴۲۲-۴۱۷-۵
- ↑ کریستین سن، آرتور. کتاب ایران در زمان ساسانیان، ص ٩٧
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ رادیو کوچه: بدخشان، چتر سیمین زمین بایگانی‌شده در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، ۱۹ مهر ۱۳۹۰.
- ↑ همان.
- ↑ برجیان، حبیب، «لرزه خیزی و زلزله در آسیای مرکزی»، نامه فرهنگستان علوم، شماره ۶ و ۷، ۱۳۷۶، صص ۱۷۹–۲۰۰. [۱].
| |  سین‌کیانگ چین |  استان اوش قرقیزستان | ناحیه‌های تابع جمهوری | |
 گلگت-بلتستان و خیبر پختونخوا پاکستان |  | ولایت ختلان | ||
  بدخشان  | ||||
 | ||||
| ولایت نورستان | ولایت پنجشیر | ولایت تخار |