اقتصاد تاجیکستان
 | |
| واحد پول | ۱ سامانی (TJS) = 100 diram |
|---|---|
| calendar year | |
سازمان‌های تجاری | صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی، کشورهای مستقل همسود، مجمع اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای، سازمان تجارت جهانی |
| آمارها | |
| تولید ناخالص داخلی |  ۸٫۵۰۸ میلیارد دلار (تخمین ۲۰۱۳)[۱] |
رشد تولید ناخالص داخلی | ۷٫۴٪ (۲۰۱۳) |
سرانه تولید ناخالص داخلی | $۲٬۲۰۰ (۲۰۱۲ est.) |
تولید ناخالص داخلی هر بخش | کشاورزی: ۲۳٫۳٪, صنعت: ۲۲٫۸٪, خدمات: 53.9% (2012 est.) |
| 5.0% (2013) | |
جمعیت زیر خط فقر |  39.6% (دسامبر ۲۰۱۲ est.) |
| ۳۲٫۶ (۲۰۰۶) | |
نیروی کار |  2.1 میلیون (۲۰۱۲) |
نیروی کار بر پایه شغل | کشاورزی: ۴۷٫۹٪, صنعت: ۱۰٫۹٪, خدمات: 41.2% (۲۰۱۲ est.) |
| بی‌کاری | 2.5% (۲۰۱۲ est.) |
صنایع اصلی | آلومینیوم، سیمان، روغن نباتی |
| 147th[۲] | |
| تجارت خارجی | |
| صادرات | $۱٫۳۵۹ میلیارد (۲۰۱۲ est.) |
کالاهای صادراتی | آلومینیوم، برق, کتان، میوه‌جات، روغن سبزیجات, منسوجات |
شرکای اصلی صادرات |  ترکیه 19.7% قزاقستان 17.6% سوئیس 13.7% ایران 8.7% افغانستان 7.5% روسیه 5.1% چین 4.9% ایتالیا 4.8% (2015)[۳] |
| واردات | $۳٫۷۷۸ میلیارد (2012 est.) |
کالاهای وارداتی | فرآورده‌های نفتی، اکسید آلومینیوم، ماشین آلات و تجهیزات, مواد غذایی |
شرکای اصلی واردات | چین 42.3% روسیه 17.9% قزاقستان 13.1% ایران 4.7% (2015)[۴] |
| امور مالی عمومی | |
| $2.2 میلیارد (31 December 2012 est.) | |
| درآمدها | $2.046 میلیارد (2012 est.) |
| مخارج | $2.066 میلیارد (2012 est.) |
| کمک‌های اقتصادی | دریافتی:۶۷ میلیون از ایالات متحده (۲۰۰۵) |
| منبع اصلی داده‌ها: اطلاعات‌نامهٔ جهان سازمان سیا همهٔ مقدارها -مگر موردهای ذکرشده- به دلار آمریکا است | |
اقتصاد تاجیکستان، به دلیل توانایی‌های جغرافیایی و طبیعی خود، یکی از مناطق مهم اقتصادی در آسیای مرکزی محسوب می‌شود و از جایگاهی ویژه برخوردار است.
تاجیکستان یکی از جمهوری‌های پیشین اتحاد جماهیر شوروی است. در سال ۲۰۰۵، تولید ناخالص ملی آن نزدیک به ۲ میلیارد دلار بود و در سال ۲۰۲۰ به ۹ میلیارد دلار رسیده‌است.[۵]
بازرگانی[ویرایش]
در دوران پس از فروپاشی شوروی، تاجیکستان به‌طور عمده بازارهای خود را از جمهوری‌های شوروی سابق تغییر داده‌است. در سال ۲۰۰۵، بیش از ۸۰ درصد از کل صادرات به مشتریان خارج از کشورهای مشترک المنافع (CIS)، از جمله بیش از ۷۰ درصد به کشورهای اتحادیه اروپا (EU) و ترکیه انجام شد. با این حال، از آنجایی که بیشتر مواد غذایی و انرژی تاجیکستان از کشورهای CIS وارد می‌شود، در سال ۲۰۰۵ تنها حدود ۵۳ درصد از کل فعالیت بازرگانی خارج از CIS بود. در سال ۲۰۰۵، عمده‌ترین خریداران کلی صادرات تاجیکستان، به ترتیب ارزش، هلند، ترکیه، روسیه، ازبکستان، لتونی و ایران بودند. علاوه بر آلومینیوم که بیش از نیمی از ارزش صادرات را به خود اختصاص می‌دهد، عمده‌ترین کالاهای صادراتی پنبه، برق، میوه‌ها، روغن‌های گیاهی و منسوجات هستند. در سال ۲۰۰۵ بزرگ‌ترین تأمین کنندگان واردات تاجیکستان، به ترتیب ارزش، روسیه، قزاقستان، ازبکستان، آذربایجان، چین و اوکراین بودند. این رتبه‌بندی واردات عمدتاً با ارزش بالای سوخت و نیروی برقی که تاجیکستان از همسایگان خود خریداری می‌کند تعیین می‌شود. یکی دیگر از واردات قابل توجه آلومینا (اکسید آلومینیوم) برای تأمین صنعت آلومینیوم است. تأمین کنندگان عمده آلومینا آذربایجان، قزاقستان و اوکراین هستند. تاجیکستان در اغلب دوران پس از فروپاشی شوروی دچار کسری تجاری بوده‌است. در سال ۲۰۰۳، کسری ۹۷ میلیون دلار آمریکا بر اساس صادرات ۷۰۵ میلیون دلار و واردات ۸۰۲ میلیون دلار آمریکا بود. در سال ۲۰۰۴، صادرات به ارزش ۷۳۶ میلیون دلار و واردات، ۹۵۸ میلیارد دلار آمریکا بود که کسری تجاری ۲۲۲ میلیون دلاری را ایجاد کرد. کسری در سال ۲۰۰۵ دوباره افزایش یافت و به ۳۳۹ میلیون دلار آمریکا رسید، عمدتاً به دلیل کاهش صادرات پنبه و افزایش تقاضای داخلی برای کالا.[۶]
تاجیکستان در ۲ مارس ۲۰۱۳ به سازمان تجارت جهانی (WTO) پیوست و به یکصد و پنجاه و نهمین کشوری تبدیل شد که به این سازمان ملحق شد. کارگروه الحاق تاجیکستان توسط شورای عمومی در ۱۸ ژوئیه ۲۰۰۱ تأسیس شد. تاجیکستان مذاکرات عضویت خود را در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۲ به پایان رساند، زمانی که گروه کاری بسته الحاق را تصویب کرد. شورای عمومی الحاق را در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۲ تصویب کرد. کارگروه ششمین نشست خود را در ژوئیه ۲۰۱۱ برای ادامه بررسی رژیم تجارت خارجی تاجیکستان برگزار کرد. به عنوان بخشی از مذاکرات دوجانبه دسترسی به بازار، تاجیکستان با کاهش تعرفه بر تجهیزات پخت و پز، یخچال، اجاق گاز و آبگرمکن در مذاکرات برای جلب حمایت تایلند موافقت کرد. پیش از این، دولت تاجیکستان تأیید کرده بود که مذاکرات با ژاپن را به پایان رسانده‌است و در توافقنامه ای که در ۳۱ ژوئیه ۲۰۱۲ به امضا رسید، از حمایت این کشور برای الحاق این کشور برخوردار شده‌است.[۷]
منابع نفت و گاز در تاجیکستان[ویرایش]
دولت تاجیکستان حدود ۹۰ درصد از نیازهای انرژی خود را با واردات تأمین می‌کند. بیشتر ذخایر نفت و گاز این کشور در جنوب‌غرب تاجیکستان در امتداد حوزهٔ آمودریا قرار دارد.[۸] به گزارش پایگاه اینترنتی روزنامهٔ وال‌استریت ژورنال، شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‌پی‌سی)، توتال فرانسه و شرکت انگلیسی-کانادایی تزیس پترولیوم توافقنامه‌ای برای توسعهٔ میدان‌های نفت و گاز در تاجیکستان امضا کردند. بنابر اعلام شرکت تزیس پترولیوم، منطقهٔ باختر احتمال دارد ۳٫۲۲ تریلیون مترمکعب گاز و ۸٫۵ میلیارد بشکه نفت داشته باشد.[۹] چندی پیش نیز یک شرکت نفتی انگلیس در بیانیه‌ای اعلام کرد، تاجیکستان ذخایر نفت و گاز بسیاری دارد که به‌طور قابل توجهی بیشتر از ذخایر باقی‌ماندهٔ منابع نفتی در دریای شمال است.[۱۰] این میزان نفت در تاجیکستان از ذخایر کشورهای صادرکننده‌ای چون جمهوری آذربایجان با صادرات روزانه ۸۲۰ هزار بشکه، عمان ۷۰۵ هزار بشکه و نروژ ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه بیشتر است.[۱۱] همچنین میزان منابع گازی تاجیکستان از کشورهای صادرکنندهٔ گاز مانند الجزایر، مصر و ازبکستان بیشتر است.[۱۲]
منابع[ویرایش]
- ↑ "Tajikistan GDP". The World Bank. Retrieved 5 August 2014.
- ↑ "Doing Business in Tajikistan 2012". World Bank. Retrieved 2011-11-21.
- ↑ "Export Partners of Tajikistan". The World Factbook. 2015. Archived from the original on 2 October 2016. Retrieved 2016-08-04.
- ↑ "Import Partners of Tajikistan". اطلاعات‌نامه جهان. 2015. Archived from the original on 6 August 2016. Retrieved 2016-08-04.
- ↑ «CIA - The World Factbook -- Tajikistan». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۶.
- ↑ Tajikistan country profile بایگانی‌شده در ۲۰۰۵-۰۲-۲۶ توسط Wayback Machine. Library of Congress Federal Research Division (January 2007). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ "WTO - Tajikistan - Member information". Wto.org. Archived from the original on 2 March 2021. Retrieved 2 October 2018.
- ↑ توافقنامهٔ توسعهٔ ذخایر نفت و گاز تاجیکستان نهایی شد
- ↑ CNPC, Partners Sign Tajikistan Oil and Gas Deal
- ↑ «مشارکت چین در اکتشاف و استخراج نفت و گاز تاجیکستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۶.
- ↑ «Country Comparison :: Crude oil - proved reserves». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۶.
- ↑ «Country Country Comparison :: Natural gas - proved reserves». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۶.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Economy of Tajikistan». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۶.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 | در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اقتصاد تاجیکستان موجود است. |