کوچ اجباری اهالی مرو به امیرنشین بخارا
در سال ۱۲۰۰ ه.ق در جنگ میان امیر بخارا، شاه‌مراد خان (ملقب به امیرِ معصوم) و خان مرو بیرامعلی خان قاجار عزالدینلو، مرو سقوط کرد و بیرامعلی خان کشته شد. اهالی مرو به عنوان اسیر از مرو بیرون رانده شده به بخارا آورده شدند.[۱]
واکنش آقامحمد خان قاجار[ویرایش]
در سالی که مرو سقوط کرد، آقامحمد خان در حال جنگ و ستیز با دیگر مدعیان در نقاط دیگر ایران بود. البته هیچ نشانی از آن نیست که بیرامعلی خان درخواست یاری از آقا محمد خان کرده است یا حتی فرصت این کار را داشته.[۲] در ۱۲۱۰ هجری قمری آقامحمد خان که مشهد را تصرف کرده بود، در نامه‌ای به شاه‌مراد خان حاکم بخارا، خواستار بازگرداندن اهالی مرو از بخارا شد. متن نامه بنا به روایت تاریخ منتظم ناصری به این شرح است:[۳]
بلخ بامی و مرو شاهیجان و زمین داور و سیستان و قندهار و کابل از اجزای ملک پادشاهان ایران بوده‌اند اکنون شما را چه افتاده که بلخ بامی و مرو شاهیجان را تصرف نماید و آنگاه دست بر قتل بیرامعلی خان قاجار عزالدینلو که از طوایف علیه ماست گشاید… به تختگاه موروث و مکتسب خود بازگردند و گرد کینه و فزونی نگردند تا ما نیز به حدود و سنور و ثغور قدیمه ایران قانع شویم و از این سوی آب جیحون فراتر نجوییم
گرفتاری‌های آقامحمد خان در شمال غرب ایران و درگیری‌هایش با روس‌ها او را از اقدام مؤثر در شمال شرق ایران بازداشت و پس از قتلش در قلعهٔ شوشی تهدیدش ناتمام ماند.[۴]
بازماندگان اهالی مرو[ویرایش]
در سمرقند، اینان در محلهٔ باغ شمال ساکن شدند و اکثر ساکنان امروزی اش از فرزندان ایرانیان اند.[۱] در بخارا، بازماندگان مروی‌ها در فیلارمونی آن شهر یک گروه موسیقی مروگی (موسیقی خاص شهر مرو) دارند. آن‌ها می‌گویند که این سنت را از گذشتگان خویش آموخته اند و قصد دارند آن را به فرزندانشان نیز انتقال دهند.[۵] پسر بیرامعلی خان، محمدحسین خان مروی اما در ۱۲۱۴ هجری قمری به ایران گریخت. فتح‌علی شاه او را عزیز داشت و لقب فخرالدوله به او داد. او در ایران بسیار متمول شد و دبیرستان مروی و بازارچهٔ مروی از او در تهران به جای مانده اند.[۶]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ علی‌زاده، مکتب و مطبوعات فارسی‌زبان در ورارود
- ↑ مرو در نخستین دهه‌های حکومت قاجار، فیض الله بوشاسب گوشه، پژوهشنامه تاریخ، شماره ۹، صفحهٔ ۲۶
- ↑ مرو در نخستین دهه‌های حکومت قاجار، فیض الله بوشاسب گوشه، پژوهشنامه تاریخ، شماره ۹، صفحهٔ ۲۸
- ↑ مرو در نخستین دهه‌های حکومت قاجار، فیض الله بوشاسب گوشه، پژوهشنامه تاریخ، شماره ۹، صفحهٔ ۳۰
- ↑ مرویانه، نواهای ناشنیده
- ↑ «مدرسه مروی، موقوفه حاجی محمد حسین خان مروی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۰ اوت ۲۰۱۲.