آیه خیرالبریه

آیه خیرالبریه

سوره بینه در ورقی از قرآنی قدیمی مربوط به قرن هجدهم میلادی و به خط یحیی فخرالدین که ابتدای آیه خیرالبریه در آن مشهود است.
مشخصات قرآنی
نام آیه	آیه خیرالبریه
نام سوره	بینه
شماره آیه	۷
محل نزول	مدینه
شأن نزول	دارد
شماره جزء	۳۰
شماره حزب	۶۰
اختلاف در	شأن نزول
اطلاعات دیگر
شماره کلمه	۹
شماره حرف	۵۰
حروف مقطعه	ندارد
ن ب و

آیه خیرالبریّه هفتمین آیه از سورهٔ بینه است که طبق تفسیرهای المیزان^[۱] و مجمع البیان^[۲] پیرامون جایگاه معنوی علی بن ابی‌طالب و شیعیان او صحبت می‌کند. معنی لفظی خیرالبریه، بهترین مخلوقان است.^[۳]

متن و ترجمه[ویرایش]

عربی: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ

— سورة البينة, ۷، القرآن

همانا کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، بهترین مخلوقاتند.

— سوره بینه, ۷، قرآن

انگلیسی: Indeed, they who have believed and done righteous deeds - those are the best of creatures^[۴]

— Al-Bayyina, 7، Quran, Sahih International

شان نزول[ویرایش]

تفاسیر سنی[ویرایش]

حسکانی[ویرایش]

حاکم حسکانی^[۵] که از عالمان سنی است، در کتاب شواهد التنزیل لقواعد التفضیل این گونه نقل می‌کند:

از ابی برزه^[۶][۷][۸]: رسول خدا آیهٔ ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ﴾ را خواند و بعد گفت: یا علی، خیر البریه تو و شیعیان تو هستند.^[۹]

از محمد باقر: رسول خدا آیهٔ خیر البریه را خواند و بعد از آن به علی گفت: خیر البریه تو و شیعیان تو هستند.^[۱۰]

از جابر بن عبدالله انصاری^{[۱۱][۱۲][۱۳]}: ما نزد رسول خدا کنار کعبه نشسته بودیم، چون امام علی وارد شد رسول خدا گفت: برادرم آمد و در ادامه گفت: قسم به خانهٔ خدا که این مرد قبل از همه شما به خدا ایمان آورده و بیشتر از همهٔ شما اطاعت خدا را کرده و به پیمان الهی بیشتر از همهٔ شما وفادارتر و بیش از همه شما قضاوت به حکم خدا کرده و در تقسیم بیت‌المال عادل‌تر بوده و در رفتار با ضعفا از شما بهتر و مقامش بالاتر است، در این هنگام بود که آیه خیر البریة نازل شد.^[۱۴]

تفاسیر شیعی[ویرایش]

طبرسی[ویرایش]

ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی از علمای شیعه، در مجمع البیان ذیل آیه به نقل از ابوالقاسم علی بن الحسن معروف به ابن عساکر دمشقی از جابر بن عبدالله انصاری نقل می‌کند:

ما نزد رسول‌الله بودیم که علی بن ابی طالب وارد شد، در این هنگام پیامبر فرمودند: قسم به کسی که جان من در قبضهٔ قدرت اوست این مرد (اشاره به علی) و شیعهٔ او روز قیامت رستگارانند، آنگاه بود که آیه خیرالبریه نازل شد.^[۲]

علامه طباطبایی[ویرایش]

محمد حسین طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل این آیه این گونه نقل می‌کند:

در عبارت یزید بن شراحیل^[۱۵] چنین آمده: من از علی شنیدم، گفت: رسول خدا از دنیا می‌رفت در حالی که سر آن جناب را به سینه‌ام تکیه داده بودم، در آن حال فرمود: یا علی مگر نشنیدی کلام خدای عز و جل را که می‌فرماید: ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ﴾ این خیر البریه، تو و شیعیان تواند.^[۱]

مکارم[ویرایش]

ناصر مکارم شیرازی در تفسیر نمونه در بحث علی و شیعیان او، این گونه نقل می‌کند:

در روایات فراوانی که از طرق اهل سنت و منابع معروف آن‌ها، و همچنین در منابع معروف شیعه نقل شده، آیه خیر البریه علی و پیروان او هستند.^[۱۶]

جستارهای وابسته[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

منابع[ویرایش]

منابع سنی[ویرایش]

• ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی، مجمع البیان
• حاکم ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله الحسکانی، شواهد التنزیل فی قواعد التفصیل

منابع شیعی[ویرایش]

• محمد حسین طباطبایی، المیزان
• ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه

برای مطالعهٔ بیشتر[ویرایش]

• ابوالمؤید موفق بن احمد خوارزمی، مناقب
• محمد بن یوسف گنجی شافعی، کفایت الطالب
• سبط ابن جوزی، تذکرة خواص الامة فی معرفة الائمة