Cayo Dilio Vócula

Cayo Dilio Vócula
Información personal
Nacimiento Siglo I Ver y modificar los datos en Wikidata
Córdoba (España) Ver y modificar los datos en Wikidata
Fallecimiento 70 Ver y modificar los datos en Wikidata
Información profesional
Ocupación Militar y gobernador romano Ver y modificar los datos en Wikidata
Rango militar Legado de legión Ver y modificar los datos en Wikidata

Cayo Dilio Vócula (en latín, Gaius Dillius Vocula) († principios de 70) fue un senador romano del siglo I, que desarrolló su carrera política bajo Nerón y en el año de los cuatro emperadores. Se le conoce especialmente por su papel como legado de legión durante la revuelta de los bátavos de 69-70.

Orígenes y familia[editar]

Vócula era natural de la colonia patricia Corduba (Córdoba, España), capital de la provincia Bética y estaba emparentado con el también senador Cayo Dilio Aponiano.

Contrajo matrimonio con Helvia Prócula, quien estaba emparentada con Helvia, la madre de Séneca, también natural de Corduba.

Carrera[editar]

Conocemos su cursus honorum a través de las referencias de las Historias de Tácito y por su epitafio, dedicado a él en Roma por su esposa, y cuyo desarrollo es el siguiente:[1]

C(aio) Dillio A(uli) f(ilio) Ser(gia) Voculae
trib(uno) milit(um) leg(ionis) I IIIIviro viarum curandar(um)
q(uaestori) provinc(iae) Ponti et Bith< y = I >niae trib(uno) pl(ebis) pr(aetori)
leg(ato) in Germania leg(ionis) XXII Primigeniae 4
Helvia T(iti) f(ilia) Procula uxor fecit

Su carrera comenzó bajo el emperador Nerón como tribuno laticlavio en la Legio I Germanica en su campamento de Bonna (Bonn, Alemania) en el distrito militar de Germania Inferior, para pasar a ser en Roma cuatorvir viarum curandarum, encargado del mantenimiento de las calles de la urbe, dentro del vigintivirato.

Su primera magistratura regular fue la cuestura, asignado al procónsul de la provincia senatorial Bitinia y Ponto, retornando a Roma para ser sucesivamente tribuno de la plebe y pretor.Ya con rango pretorio, hacia 67, fue enviado al distrito militar de Germania Superior como legado de la Legio XXII Primigenia en su base de Mogontiacum (Maguncia, Alemania).

Durante el año de los cuatro emperadores, Vócula recibió del gobernador Hordeonio Flaco el gobierno de facto de la provincia.[2]​ Con la rebelión de los bátavos en plena efervescencia, Vócula y sus tropas fueron atacadas por sorpresa junto al campamento auxiliar de Asciburgium (Asberg, Alemania) por los bátavos a las órdenes de Julio Máximo y Claudio Víctor,[3]​ salvándose la situación por la afortunada intervención de unas cohortes de vascones reclutadas por Galba el año anterior.[4]

Vócula y sus tropas continuaron su camino hasta el campamento de Vetera, ocupado por los remanentes de las legiones V Alaudae y XV Primigenia, siendo asediado allí por Julio Civilis y sus tropas rebeldes al Imperio.[5]​ Tratando de proteger una caravana de abastecimiento, Vócula salió de Vetera hacia el campamento auxiliar de Gelduba (Gellep, Alemania), con sus tropas y parte de la guarnición de Vetera, cuando sus soldados se rebelaron contra él.[6]​ Consiguió continuar hasta la base legionaria de Novaesium (Neuss, Alemania), donde se unió a Hordeanio Flaco; allí las tropas se sublevaron en favor de Vitelio, ya muerto,y asesinaron a Flaco y si no pudieron hacerlo con Vócula es porque huyó disfrazado de esclavo.[7]​ Los legionarios de la I Germánica, de la IV Macedónica y de la XXII Primigenia se arrepintieron de su actuación, se declararon partidarios de Vespasiano y aceptaron el mando de Vócula, bajo cuyas órdenes se dirigieron hacia la Mogontiacum (Maguncia, Alemania), que había sido asediada por los rebeldes de Civilis.[8]

La evolución de la guerra civil, ya decantada a favor de Vespasiano, permitía pensar que pronto llegaría tropas al limes renano para enfrentarse a los rebeldes de Civilis y restablecer la situación, por lo que se planteó que hacer con las tropas que habían sido partidarias de Vitelio y Vócula, cabeza del partido flavio en la Germania romana, trataba de atraérselas, a pesar de que conspiraban para matarlo, por lo que se dirigió a la Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Colonia, Alemania),[9]​ para combatir a las tropas Julio Cásico y Julio Tutor, pero ante la traición de sus tropas, decidió retirarse de vuelta a Novaesium,[10]​ pronunciando un discurso para intentar mantener la lealtad de sus soldados.[11]​ No tuvo éxito y terminó siendo asesinado por el desertor de la Legio I Germanica Emilio Longino.[12]

Sus cenizas fueron recuperadas cuando Petilio Cerial aplastó la rebelión de los bátavos y recupero el control romano sobre las provincias germanas y fueron remitidas a su esposa Helvidia Prisca, quien procedió a erigir el monumento funerario en Roma, cuya inscripción nos informa de la carrera de Vócula.

Notas[editar]

  1. CIL VI 1402, Roma (Italia)
  2. Tácito, Hist., IV, 25, 4: Gliscebat iracundia legionum, nec terrorem unius militis vincula indiderant: quin idem ille arguebat ultro conscientiam ducis, tamquam nuntius inter Civilem Flaccumque falso crimine testis veri opprimeretur. Conscendit tribunal Vocula mira constantia, prensumque militem ac vociferantem duci ad supplicium iussit: et dum mali pavent, optimus quisque iussis paruere. Exim consensu ducem Voculam poscentibus, Flaccus summam rerum ei permisit.
  3. Tácito, Hist. IV, 33, 1: Civilis parte copiarum retenta veteranas cohortis et quod e Germanis maxime promptum adversus Voculam exercitumque eius mittit, Iulio Maximo et Claudio Victore, sororis suae filio, ducibus. rapiunt in transitu hiberna alae Asciburgii sita; adeoque improvisi castra involavere ut non adloqui, non pandere aciem Vocula potuerit: id solum ut in tumultu monuit, subsignano milite media firmare: auxilia passim circumfusa sunt. eques prorupit, exceptusque compositis hostium ordinibus terga in suos vertit.
  4. Tácito, Hist. IV, 33, 2-4
  5. Tácito, Hist. IV, 34, 1-5: Dux uterque pari culpa meritus adversa prosperis defuere. Nam Civilis si maioribus copiis instruxisset aciem, circumiri a tam paucis cohortibus nequisset castraque perrupta excidisset: Vocula nec adventum hostium exploravit, eoque simul egressus victusque; dein victoriae parum confisus, tritis frustra diebus castra in hostem movit, quem si statim impellere cursumque rerum sequi maturasset, solvere obsidium legionum eodem impetu potuit. Temptaverat interim Civilis obsessorum animos, tamquam perditae apud Romanos res et suis victoria provenisset: circumferebantur signa vexillaque, ostentati etiam captivi. ex quibus unus, egregium facinus ausus, clara voce gesta patefecit, confossus illico a Germanis: unde maior indici fides; simul vastatione incendiisque flagrantium villarum venire victorem exercitum intellegebatur. In conspectu castrorum constitui signa fossamque et vallum circumdari Vocula iubet: depositis impedimentis sarcinisque expediti certarent. Hinc in ducem clamor pugnam poscentium; et minari adsueverant. ne tempore quidem ad ordinandam aciem capto incompositi fessique proelium sumpsere; nam Civilis aderat, non minus vitiis hostium quam virtute suorum fretus. Varia apud Romanos fortuna et seditiosissimus quisque ignavus: quidam recentis victoriae memores retinere locum, ferire hostem, seque et proximos hortari et redintegrata acie manus ad obsessos tendere ne tempori deessent. Illi cuncta e muris cernentes omnibus portis prorumpunt. Ac forte Civilis lapsu equi prostratus, credita per utrumque exercitum fama vulneratum aut interfectum, immane quantum suis pavoris et hostibus alacritatis indidit: sed Vocula omissis fugientium tergis vallum turrisque castrorum augebat, tamquam rursus obsidium immineret, corrupta totiens victoria non falso suspectus bellum malle.
  6. Tácito, Hist., IV, 35, 3-4: Cohortes Geldubam perrexere, manentibus, ut fuerant, castris, quae relictorum illic militum praesidio tenebantur. Non erat dubium quantum in regressu discriminis adeundum foret frumentatoribus onustis perculsisque. Addit exercitui suo Vocula mille delectos e quinta et quinta decima legionibus apud Vetera obsessis, indomitum militem et ducibus infensum. Plures quam iussum erat profecti palam in agmine fremebant, non se ultra famem, insidias legatorum toleraturos: at qui remanserant, desertos se abducta parte legionum querebantur. Duplex hinc seditio, aliis revocantibus Voculam, aliis redire in castra abnuentibus.
  7. Tácito, Hist. IV, 36, 1-2: Interim Civilis Vetera circumsedit: Vocula Geldubam atque inde Novaesium concessit, [Civilis capit Geldubam] mox haud procul Novaesio equestri proelio prospere certavit. Sed miles secundis adversisque perinde in exitium ducum accendebatur; et adventu quintanorum quintadecimanorumque auctae legiones donativum exposcunt, comperto pecuniam a Vitellio missam. Nec diu cunctatus Hordeonius nomine Vespasiani dedit, idque praecipuum fuit seditionis alimentum. Effusi in luxum et epulas et nocturnos coetus veterem in Hordeonium iram renovant, nec ullo legatorum tribunorumve obsistere auso (quippe omnem pudorem nox ademerat) protractum e cubili interficiunt. Eadem in Voculam parabantur, nisi servili habitu per tenebras ignoratus evasisset.
  8. Tácito, Hist. IV, 37, 2-3: Res adversae discordiam peperere, iis qui e superiore exercitu erant causam suam dissociantibus; Vitellii tamen imagines in castris et per proximas Belgarum civitates repositae, cum iam Vitellius occidisset. Dein mutati in paenitentiam primani quartanique et duoetvicensimani Voculam sequuntur, apud quem resumpto Vespasiani sacramento ad liberandum Mogontiaci obsidium ducebantur. Discesserant obsessores, mixtus ex Chattis Vsipis Mattiacis exercitus, satietate praedae nec incruenti: in via dispersos et nescios miles noster invaserat. Quin et loricam vallumque per finis suos Treviri struxere, magnisque in vicem cladibus cum Germanis certabant, donec egregia erga populum Romanum merita mox rebelles foedarent.
  9. Tácito, Hist. IV, 56, 1-2: Haec dicta pariter probataque: de reliquiis Vitelliani exercitus dubitavere. plerique interficiendos censebant, turbidos, infidos, sanguine ducum pollutos: vicit ratio parcendi, ne sublata spe veniae pertinaciam accenderent: adliciendos potius in societatem. Legatis tantum legionum interfectis, ceterum vulgus conscientia scelerum et spe impunitatis facile accessurum. Ea primi concilii forma missique per Gallias concitores belli; simulatum ipsis obsequium quo incautiorem Voculam opprimerent. Nec defuere qui Voculae nuntiarent, sed vires ad coercendum deerant, infrequentibus infidisque legionibus. Inter ambiguos milites et occultos hostis optimum e praesentibus ratus mutua dissimulatione et isdem quibus petebatur grassari, in coloniam Agrippinensem descendit.
  10. Tácito, Hist. IV, 57, 1-3: Vocula Gallorum fraude inlectus ad hostem contendit; nec procul Veteribus aberat, cum Classicus ac Tutor per speciem explorandi praegressi cum ducibus Germanorum pacta firmavere. Tumque primum discreti a legionibus proprio vallo castra sua circumdant, obtestante Vocula non adeo turbatam civilibus armis rem Romanam ut Treviris etiam Lingonibusque despectui sit. Superesse fidas provincias, victores exercitus, fortunam imperii et ultores deos. sic olim Sacrovirum et Aeduos, nuper Vindicem Galliasque singulis proeliis concidisse. eadem rursus numina, eadem fata ruptores foederum expectarent. Melius divo Iulio divoque Augusto notos eorum animos: Galbam et infracta tributa hostilis spiritus induisse. nunc hostis, quia molle servitium; cum spoliati exutique fuerint, amicos fore. Haec ferociter locutus, postquam perstare in perfidia Classicum Tutoremque videt, verso itinere Novaesium concedit: Galli duum milium spatio distantibus campis consedere. Illuc commeantium centurionum militumque emebantur animi, ut (flagitium incognitum) Romanus exercitus in externa verba iurarent pignusque tanti sceleris nece aut vinculis legatorum daretur. Vocula, quamquam plerique fugam suadebant, audendum ratus vocata contione in hunc modum disseruit:
  11. Tácito, Hist. IV, 58.
  12. Tácito, Hist. IV, 58, 1: Varie excepta oratio inter spem metumque ac pu dorem. Digressum Voculam et de supremis agitantem liberti servique prohibuere foedissimam mortem sponte praevenire. Et Classicus misso Aemilio Longino, desertore primae legionis, caedem eius maturavit; Herennium et Numisium legatos vinciri satis visum.

Bibliografía[editar]

  • Werner Eck, "Die Statthalter der germanischen Provinzen vom 1.–3. Jahrhundert" (= Epigraphische Studien. 14), Rheinland-Verlag in Kommission bei Rudolf Habelt, Colonia/Bonn, 1985, p. 134, nº 12. ISBN 3-7927-0807-8
  • Von Wotava, "C. Dillius Vocula 2)", RE, vol. V, Stuttgart, 1905, cols 643-646.

Enlaces externos[editar]


Predecesor:
Marco Hordeonio Flaco
Gobernador de la Provincia Romana de Germania Superior (interino)
69-70
Sucesor:
Apio Annio Galo