Agder

Agder
Condado

Vista de Arendal


Bandera

Escudo

Coordenadas 58°08′48″N 7°59′44″E / 58.146694444444, 7.9956111111111
Capital Kristiansand y Arendal
Entidad Condado
 • País Bandera de Noruega Noruega
Superficie  
 • Total 22 973,21 km² (total) Ver y modificar los datos en Wikidata
 • Tierra 16 434,12 km² (masa de tierra) Ver y modificar los datos en Wikidata
 • Agua 1384,5 km² (lago), 67,9 km² (río) y 1452,4 km² (agua dulce) Ver y modificar los datos en Wikidata
Población (2019)  
 • Total 305 244 hab.
 • Densidad 18,57 hab./km²
Sitio web oficial

Agder[1]​ es un condado (fylke) y también un distrito histórico de Noruega en la región más al sur de Noruega.

Antes de la reforma regional aplicada desde el 1 de enero de 2020, la región estaba dividida en dos condados, Vest-Agder y Aust-Agder.[2]​ Desde principios de la década de 1900, el término Sørlandet ("país del sur") se ha utilizado comúnmente para esta región, a veces con la inclusión del vecino condado de Rogaland. Antes de eso, el área se consideraba parte del Oeste de Noruega.[3]

El área fue un pequeño reino medieval, y después de la unificación de Noruega se conoció como Egdafylki y más tarde Agdesiden, un condado dentro del reino de Noruega. El nombre de Agder no se utilizó después de 1662, cuando el área se dividió en unidades gubernamentales más pequeñas llamadas Nedenæs, Råbyggelaget, Lister y Mandal. El nombre fue recuperado en 1919 cuando dos condados de Noruega que correspondían aproximadamente al antiguo condado de Agdesiden pasaron a llamarse Aust-Agder (Agder del Este) y Vest-Agder (Agder del oeste). Incluso antes de que los dos condados se unieran en 2020, cooperaron de muchas maneras; la Universidad de Agder tenía sitios tanto en Aust-Agder como en Vest-Agder, al igual que muchas otras instituciones, como la Diócesis de Agder og Telemark, el Tribunal de Apelación de Agder y el Distrito de Policía de Agder .

Nombre[editar]

El nombre Agder es más antiguo que el idioma noruego. Se desconoce su significado. Así como el idioma noruego deriva del nórdico antiguo, Agder derivaría de la palabra nórdica antigua Agðir. A principios de la era vikinga, antes de Harald Fairhair, Agðir era un pequeño reino habitado por un pueblo que lleva su nombre, los egðir.[3]

Nada en el nórdico antiguo da alguna pista sobre el significado de la palabra; no se produjo (a partir de segmentos conocidos) en nórdico antiguo, lo que significa que el nombre sería aún más antiguo. Se cree que los egðir serían los mismos etimológicamente que el pueblo Augandzi mencionado en la Getica de Jordanes, que escribió sobre Scandza (Escandinavia) en el siglo VI. Si Scandza de Jordanes es una forma palatalizada de * Scandia, entonces Augandzi es probablemente una forma palatalizada de *Augandii, residentes de *Augandia.[4]

Un nombre de ese período tendría que estar más cerca del protogermánico; de hecho, una palabra de ese período se presenta y se ajusta a la tradición geográfica de la época: *agwjō (que significa 'isla'),[5]​ que Jordanes y todos sus predecesores que escribieron sobre Escandinavia creían que era. Una simple metátesis produce una forma posiblemente tardía, *augjo-, pero esta derivación es especulativa. No hay otra evidencia sobre Auganza, y su conexión con Egder también es hipotética.

Municipalidades[editar]

Agder tiene 25 municipalidades.[6]

º
# N.º municipio Localización Escudo Nombre Sede Habitantes Área (km²) Forma Distrito Creado Antiguo n.º municipiol Antiguo condado (distrito electoral)
1 4201 Risør kommune Risør Risør 6809 193,01 Nøytral Østre Agder 1 de enero de 2020 0901 Risør Aust-Agder
2 4202 Grimstad kommune Grimstad Grimstad 23 544 303,52 Bokmål Østre Agder 1 de enero de 2020 0904 Grimstad
3 4203 Arendal kommune Arendal Arendal 44 999 270,00 Bokmål Østre Agder 1 de enero de 2020 0906 Arendal
4 4204 Kristiansand kommune Kristiansand Kristiansand 111 633 644,16 Bokmål Kristiansandregionen 1 de enero de 2020 1001 Kristiansand
1017 Songdalen
1018 Søgne
Vest-Agder
5 4205 Lindesnes kommune Lindesnes Mandal 23 046 934,32 Bokmål Lindesnesregionen 1 de enero de 2020 1002 Mandal
1021 Marnardal
1029 Lindesnes
6 4206 Farsund kommune Farsund Farsund 9691 262,45 Bokmål Lister 1 de enero de 2020 1003 Farsund
7 4207 Flekkefjord kommune Flekkefjord Flekkefjord 9028 543,23 Bokmål Lister 1 de enero de 2020 1004 Flekkefjord
8 4211 Gjerstad kommune Gjerstad Gjerstad 2428 322,14 Nøytral Østre Agder 1 de enero de 2020 0911 Gjerstad Aust-Agder
9 4212 Vegårshei kommune Vegårshei Myra 2097 355,66 Nøytral Østre Agder 1 de enero de 2020 0912 Vegårshei
10 4213 Tvedestrand kommune Tvedestrand Tvedestrand 6053 217,95 Bokmål Østre Agder 1 de enero de 2020 0914 Tvedestrand
11 4214 Froland kommune Froland Osedalen 5951 644,55 Nøytral Østre Agder 1 de enero de 2020 0919 Froland
12 4215 Lillesand kommune Lillesand Lillesand 11 074 190,25 Bokmål Kristiansandregionen 1 de enero de 2020 0926 Lillesand
13 4216 Birkenes kommune Birkenes Birkeland 5226 674,20 Nøytral Kristiansandregionen 1 de enero de 2020 0928 Birkenes
14 4217 Åmli kommune Åmli Åmli 1836 1130,61 Nynorsk Østre Agder 1 de enero de 2020 0929 Åmli
15 4218 Iveland kommune Iveland Birketveit 1331 261,64 Nøytral Kristiansandregionen[7] 1 de enero de 2020 0935 Iveland
16 4219 Evje og Hornnes kommune Evje og Hornnes Evje 3634 550,22 Nøytral Setesdal 1 de enero de 2020 0937 Evje og Hornnes
17 4220 Bygland kommune Bygland Bygland 1162 1312,40 Nynorsk Setesdal 1 de enero de 2020 0938 Bygland
18 4221 Valle kommune Valle Valle 1164 1264,74 Nynorsk Setesdal 1 de enero de 2020 0940 Valle
19 4222 Bykle kommune Bykle Bykle 965 1467,27 Nynorsk Setesdal 1 de enero de 2020 0941 Bykle
20 4223 Vennesla kommune Vennesla Vennesla 14 774 384,46 Nøytral Kristiansandregionen 1 de enero de 2020 1014 Vennesla Vest-Agder
21 4224 Åseral kommune Åseral Kyrkjebygda 932 887,51 Nynorsk Lindesnesregionen 1 de enero de 2020 1026 Åseral
22 4225 Lyngdal kommune Lyngdal Alleen 10 365 642,80 Bokmål Lister 1 de enero de 2020 1027 Audnedal
1032 Lyngdal
23 4226 Hægebostad kommune Hægebostad Tingvatn 1680 461,53 Nynorsk Lister 1 de enero de 2020 1034 Hægebostad
24 4227 Kvinesdal kommune Kvinesdal Liknes 5987 962,85 Nøytral Lister 1 de enero de 2020 1037 Kvinesdal
25 4228 Sirdal kommune Sirdal Tonstad 1822 1554,57 Nøytral Lister 1 de enero de 2020 1046 Sirdal


Agder Agder Kristiansand 307 231 16 434,44 Nøytral Sørlandet Aust-Agder
Vest-Agder

Historia[editar]

La Noruega de la época vikinga estaba dividida en pequeños reinos gobernados por jefes que luchaban por la tierra, la supremacía marítima o el ascenso político y buscaban alianzas o el control a través del matrimonio con otras familias reales, ya fuera voluntario o forzado. Esas circunstancias produjeron las vidas generalmente turbulentas y heroicas registradas en Heimskringla.

Por ejemplo, la saga de Ynglinga dice que Harald Redbeard, jefe de Agðir, rechazó que su hija Åsa fuese casada con Gudröd Halvdanson, por lo que Gudröd invadió Agðir, mató a Harald y a su hijo Gyrd, y se llevó a Åsa, lo quisiera ella o no. Ella dio a luz a un hijo, Halfdan el Negro obviamente llamado así por su abuelo fallecido, y más tarde arregló el asesinato de Gudröd. Entre las familias reales, esos eventos parecen haber sido bastante comunes. Su palabra fue la última en la discusión, ya que su nieto, Harald Fairhair, unificó Noruega.

Reyes de Agder[editar]

Legendarios[editar]

Reyes 790–987[editar]

Antes de la Era Vikinga hay un vacío en la historia de la región durante unos pocos cientos de años, pero en Jordanes también se encuentran descritas regiones con las mismas formas de nombres pero anteriores, presumiblemente también pequeños reinos bajo jefes ahora desconocidos. La fuente anterior más creíble, Ptolomeo, ofrece el más breve de los bocetos, y solo cita a toda Noruega como los chaedini ('gente del campo'). Quizás la diferencia entre esos reinos no fuera lo suficientemente importante como para citarlos individualmente.

Antes de entonces, la fuente más creíble y respetada, Tácito en el capítulo 44 de su obra Germania había descrito a los suiones, que estaban divididos en civitates (¿reinos?) siguiendo a lo largo de la costa de Escandinavia y que eran diferentes ya que tenían flotas de un tipo especial de embarcaciones, con puntas en ambos extremos y que eran impulsadas por bancos de remos que podían reorganizarse o enviarse para el paso del río. No dependían de la vela (así dice Tácito), pero aparte de eso, no se diferenciaban de los barcos vikingos. Esos civitates recorrieron Escandinavia hasta el Ártico, o al menos hasta regiones en las que días eran muy largos, donde se habrían detenido. Parece claro que en la Edad del Hierro romana Noruega estaríaa poblada por personas de la misma identidad que en Suecia, a quienes las fuentes latinas llamaban suiones. Al asentarse en la costa en algún momento de la prehistoria, el terreno los habría dividido en civitates. Esos estados habrían tomado principalmente nombres geográficos o nombres de individuos o personajes mitológicos. Agder seguramente sería uno de ellos.

Después de la unificación de Noruega por Harold Fairhair y el ejército y sus aliados en el siglo X, todas los civitates se convirtieron en provincias (fylker) y después de su conversión al cristianismo se convirtieron en diócesis o parroquias. La deriva del nórdico antiguo en dialectos locales y la desasimilación de las costumbres debido al aislamiento agregaron un sabor étnico a la zona, que hoy se aprecia.

Referencias[editar]

  1. «Arealstatistikk for Norge». Kartverket (en noruego bokmal). 8 de marzo de 2013. Consultado el 2 de enero de 2020. 
  2. http://www.vg.no/nyheter/innenriks/kommunesammenslaaing/dette-er-norges-nye-regioner/a/23931222/
  3. a b Store norske leksikon. «Agder» (en norwegian). Consultado el 31 de diciembre de 2016. 
  4. Völundarhúsins, Freyia. «Augandzi (The Tribe and Kingdom of Agder, Norway)». Consultado el 31 de diciembre de 2016. 
  5. «Indo-European Roots Appendix». The American Heritage Dictionary. Consultado el 31 de diciembre de 2016. 
  6. List of Norwegian municipality numbers
  7. rkrs.no - Om oss - historie - «Region Kristiansand ble relansert med nytt navn og nye vedtekter fra 01.01.18. Frem til 31.12.17. samarbeidet kommunene i Kristiansandsregionen under navnet Knutepunkt Sørlandet. Knutepunkt Sørlandet var et interkommunalt samarbeid for de sju kommunene Lillesand, Birkenes, Iveland, Vennesla, Kristiansand, Søgne og Songdalen». «... fra 1. januar 2006. Fra samme dato meldte Iveland kommune seg inn i KnpS.»