UEFA Çempionlar Liqası

Açılış ili	1955
Komandaların sayı	32 (qrup mərhələsi) 78 və ya 79 (toplam)
Son çempion	Mançester Siti (1-ci dəfə)
Ən uğurlu klub	Real Madrid (14 dəfə)
TV yayımçıları	CBC Sport İctimai TV
Cari mövsüm
← 2022–23 2024–25 →

UEFA Çempionlar Liqası — Avropanın öz ölkə çempionatlarında müvəffəqiyyət qazanan klubların mübarizə apardığı ən məşhur futbol turniridir. Turnirin adı 1992-ci ilə qədər Çempion Klublar Kuboku olmuşdur. 1992–1993-cü il mövsümündən etibarən turnir UEFA Çempionlar Liqası adlanır. Turnirin ilk oyunları 1955-1956-cı il mövsümündə keçirilmişdir. Qaydalara uyğun olaraq pley-off mərhələsini keçən və qrup yarışlarına birbaşa düşən komandalar qruplara bölünür. 1997-ci ildən etibarən klub reytinqləri yüksək olan ölkələrin çempionları ilə yanaşı 2-ci, 3-cü, bəzən isə 4-cü yeri tutmuş komandaları da turnirə birbaşa vəsiqə qazanır və ya pley-off mərhələsində oynamaq hüququ əldə edir. Hər komanda rəqib klub ilə 2 oyun keçirir (evdə və səfərdə). Qrupda müvəffəqiyyət qazanan komandalar öz aralarında 1/8, 1/4 və 1/2 oyunları keçirir (yenə də həm evdə, həm də səfərdə olmaqla 2 oyun). Final oyunu isə 1 dəfə olur (əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş meydançada).

UEFA Çempionlar Liqası Azərbaycanda 2000–2009-cu illər arasında ANS-də yayımlanırdı. 2009-cu ildən 2012-ci ilədək Lider TV-də yayımlandı. 2012–2018-ci illərdə AzTV və İdman Azərbaycan kanallarında yayımlandı. 7 avqust 2018-ci ildə CBC Sport, 14 fevral 2023-cü ildən etibarən isə İctimai Televiziya tərəfindən yayımlanır.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

UEFA Çempionlar Kuboku XX əsrin ikinci yarısında UEFA tərəfindən Avropada keçirilmiş ən nüfuzlu klub turniri idi. İlk turnir 1955/1956 mövsümündə, sonuncu turnir isə 1991/1992 mövsümündə keçirilmişdir. 1992/1993 mövsümündə turnirin adı və formatı dəyişdirilərək UEFA Çempionlar Liqası ilə əvəz edilmişdir.

Mükafatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kubok və medallar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hər il qalib komandaya Avropa Çempionlar kuboku təqdim edilir. Kuboku 3 il ardıcıl və ya ümumilikdə beş dəfə qazanan komanda, kubokun dəqiq kopyasını saxlamaq hüququ əldə edir (orijinal kubok həmişə UEFA-da qalır). Bu vaxta kimi bu hüququ Real Madrid, Ayaks, Bayern Münxen, Milan, Liverpul və Barselona əldə edib. Hazırkı kubok gümüşdən hazırlanmışdır, hündürlüyü 74 sm, kütləsi 11 kq-dır. Bu kubok 1966-ci ildə Bern zərgəri olan Jorq Stadelman tərəfindən hazırlanmışdır. 2012-2013-cü ildən etibarən Çempionlar Liqasının qalibi olmuş komandaya 40 qızıl medal, finalda məğlub olmuş komandaya isə 40 gümüş medal təqdim edilir.

Pul mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

2015-16-ci ildən etibarən UEFA tərəfindən pley-off mərhələsində qalib gələn komandaya 2 milyon, məğlub olan komandaya isə 3 milyon avro mükafat təyin edilmişdir. Qrup mərhələsinə çıxış 12 milyon avro, qrup mərhələsində qazanılmış hər bir qələbəyə görə 1.5 milyon, heç-heçəyə görə isə 500 000 avro pul mükafatı mövcuddur. Bundan əlavə, qrup mərhələsini adlamış komandaya 5.5 milyon, 1/4 finala çıxmış komandaya 6 milyon, yarımfinala çıxmış komandaya 7 milyon, finala çıxmış komandaya 10.5 milyon, qalib olmuş komandaya isə 15 milyon avro pul mükafatı təqdim edilir.

• Birinci təsnifat mərhələsi: €200,000
• İkinci təsnifat mərhələsi: €300,000
• Üçüncü təsnifat mərhələsi: €400,000
• Pley-offda məğlub olma: €3,000,000
• Pley-offda qalib olma: €2,000,000
• Qrup mərhələsinə çıxış: €12,000,000
• qrup mərhələsində qazanılmış qələbə: €1,500,000
• qrup mərhələsində əldə edilmiş heç-heçə: €500,000
• 1/8 final: €5,500,000
• 1/4 final: €6,000,000
• 1/2 final: €7,000,000
• Finalda məğlub olma: €10,500,000
• Finalda qələbə: €15,000,000

Turnirin statistikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ən çox qalib gələn klublar

Klub	Qalib	Finalçı	Qələb gəldiyi illər	2-ci yer tutduğu illər
Real Madrid	14	3	1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1966, 1998, 2000, 2002, 2014, 2016, 2017, 2018, 2022	1962, 1964, 1981
Milan	7	4	1963, 1969, 1989, 1990, 1994, 2003, 2007	1958, 1993, 1995,2005
Liverpul	6	3	1977, 1978, 1981, 1984, 2005, 2019	1985, 2007,2018, 2022
Bayern Münhen	6	5	1974, 1975, 1976, 2001, 2013, 2020	1982, 1987, 1999, 2010, 2012
Barselona	5	3	1992, 2006, 2009, 2011, 2015	1961, 1986, 1994
Ayaks	4	2	1971, 1972, 1973, 1995	1969, 1996
Inter Milan	3	3	1964, 1965, 2010	1967, 1972, 2023
Mançester Yunayted	3	2	1968, 1999, 2008	2009, 2011
Yuventus	2	7	1985, 1996	1973, 1983, 1997,1998, 2003, 2015, 2017
Benfika	2	5	1961, 1962	1963, 1965, 1968,1988, 1990
Nottingem Forest	2	0	1979, 1980	-
Porto	2	0	1987, 2004	-
Seltik	1	1	1967	1970
Hamburq	1	1	1983	1980
Styaua Buxarest	1	1	1986	1989
Olimpik Marsel	1	1	1993	1991
Dortmund	1	1	1997	2013
Çelsi	2	1	2012,2021	2008
Feyenoord	1	0	1970	-
Aston Villa FK	1	0	1982	-
PSV Eyndhoven	1	0	1988	-
Srvena Zvezda Belqrad	1	0	1991	-
Reyms	0	2	-	1956, 1959
Atletiko Madrid	0	3	-	1974, 2014,2017
Valensia	0	2	-	2000, 2001
Fiorentina	0	1	-	1957
Ayntraxt Frankfurt	0	1	-	1960
Partizan Belqrad	0	1	-	1966
Panatinaykos	0	1	-	1971
Lids Yunayted	0	1	-	1975
Seint Etyen	0	1	-	1976
Borussiya Münhenqlaudbax	0	1	-	1977
Brügge	0	1	-	1978
Malmö FF	0	1	-	1979
Roma	0	1	-	1984
Sampdoriya	0	1	-	1992
Bayer Leverkuzen	0	1	-	2002
AS Monako	0	1	-	2004
Arsenal	0	1	-	2006
Tottenhem	0	1	-	2019
Paris Sen-Jermen	0	1	-	2020

Ən böyük hesablı qələbələr:

• Real Madrid - Malmö - 8:0
• Liverpul - Beşiktaş – 8:0
• Real Madrid - Genk - 7 : 0
• Arsenal - Slaviya Praqa – 7:0
• Yuventus - Olimpiakos – 7:0

Ən çox qol vuran futbolçular:

Qeyd:Statistik göstəricilər 2021-ci ilin aprel ayına qədər qeydə alınan nəticədir

Ən çox oyun keçirən futbolçular

Ən tez qol vuran futbolçu:

• Roy Makay ( Bayern Münhen) - 2006-cı il martın 7-də Real Madrid ilə oyunun 10.03-cü saniyəsində fərqlənib.

1 mövsümdə ən çox qol vuran futbolçu:

• Kriştiano Ronaldo ( Real Madrid) – 2013/2014-cü il mövsümü - 16 qol.

1 oyunda 4 qol vuran futbolçular:

• Marko van Basten
• Filippo İnzagi
• Dado Prşo
• Rud van Nistelroy
• Andrey Şevçenko
• Robert Levandovski
• Zlatan İbrahimoviç

Ən sürətli het-trik:

Mayk Nyuell (“Bləkbörn”) – 6 dekabr 1995-ci ildə “Rusenborq”la oyunda 9 dəqiqəyə 3 qol vurub.

Qol vuran ən gənc futbolçu:

Peter Ofirikuaye – 17 yaş 195 günlükdə 1 oktyabr 1997-cü ildə “Rusenborq” – Olimpiakos oyununda fərqlənib.

3 fərqli klubda 4 kubok qazanan futbolçu:

Klarens Zeedorf 1995-ci ildə “Ayaks”da, 1998-ci ildə "Real"da, 2003-cü və 2007-ci illərdə “Milan”da

Kuboku qazanan ən cavan və ən qoca məşqçilər:

Ən gənc məşqçi - Xose Villalonqa 1956-cı ildə, 36 yaş 185 günlüyündə Madrid "Real"ına kubok qazandırıb.

Ən qoca məşqçi – Raymond Qotals 1993-cü ilində, 71 yaş 232 günlüyündə “Marsel”ə kubok qazandırıb.

Uzatma dəqiqələri oynanılan finallar:

• 53 finalın 14-də uzatma dəqiqələri oynanılıb. Bunlardan 9-da isə oyunsonrası penaltilər seriyasına müraciət olunub.

Ardıcıl iki oyunda het-trik:

• Luis Ardiano (Şaxtyor Donetsk) 2014/15-ci il mövsümündə BATE Borisov komandasına qarşı.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]