İstanbul Konvensiyası

İstanbul Konvensiyası
Avropa Şurasının Qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının qarşısının alınması və onlarla mübarizə haqqında Konvensiyası
  İmzalayıb və ratifikasiya edib   Sadəcə imzalayıb   Ayrılma qərarı alıb   İmzalamayıb (AŞ-ya üzv dövlətlər)   İmzalamayıb (AŞ üzvü olmayan dövlətlər)
İmzalanma tarixi 11 may 2011
İmzalanma yeri
Tərəflər Ermənistan, Bolqarıstan, Çexiya, Macarıstan, Latviya, Lixtenşteyn, Litva, Moldova, Slovakiya, Ukrayna, Birləşmiş Krallıq, Avropa İttifaqı, Türkiyə
Dilləri ingilis dili, fransız dili
Veb-saytı coe.int/en/web/conventio…
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Vikimənbənin loqosu İstanbul Konvensiyası Vikimənbədə

Avropa Şurasının Qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının qarşısının alınması və onlarla mübarizə haqqında Konvensiyası və ya daha çox tanınan adı ilə İstanbul Konvensiyası — Avropa Şurasının qadınlara qarşı şiddətə və məişət zorakılığına qarşı 11 may 2011-ci ildə İstanbulda imzalanan insan hüquqları müqaviləsi. Konvensiya şiddətin qarşısının alınması, qurbanların qorunması və cinayətkarların cəzasızlığına son qoymağı hədəfləyir.[1] 2019-cu ilin mart ayından etibarən 45 ölkə və Avropa Birliyi tərəfindən imzalanmışdır.[2] 12 mart 2012-ci ildə Türkiyə konvensiyanı təsdiqləyən ilk ölkə oldu. Ardınca 2013–2019-cu illərdə digər 33 ölkə (Albaniya, Andorra, Avstriya, Belçika, Bosniya və Herseqovina, Xorvatiya, Kipr, Danimarka, Finlandiya, Estoniya, Fransa, Gürcüstan, Almaniya, Yunanıstan,[3] İslandiya, İrlandiya, İtaliya, Lüksemburq, Malta, Monako, Çernoqoriya, Hollandiya, Norveç, Şimali Makedoniya, Polşa, Rumıniya, Portuqaliya, San Marino, Serbiya, Sloveniya, İspaniya, İsveç, İsveçrə) müqaviləni təsdiqləmişdir.[2] Konvensiya 1 avqust 2014-cü ildə qüvvəyə minmişdir.[2]

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

AŞ rəsmisi Cohanna Nelles konvensiyanın məqsədi barədə danışır. (iyun 2011)

Avropa Şurası 1990-cı illərdən bəri qadınların zorakılığa qarşı qorunmasını təşviq etmək üçün bir sıra təşəbbüslər həyata keçirmişdir. Bu təşəbbüslər, 2002-ci ildə Nazirlər Komitəsinin üzv dövlətlərə qadının zorakılığa qarşı qorunmasına dair Avropa Şurası Rec(2002)5 saylı Tövsiyəsinin qəbul edilməsi və Avropada 2006–2008-ci illər arasında qadın zorakılığına,[4] o cümlədən ailə şiddətinə qarşı mübarizə kampaniyasının aparılması ilə nəticələndi.[5] Avropa Şurası Parlament Assambleyası da qadınlara qarşı hər cür şiddətə qarşı qəti bir siyasi mövqe tutmuş və cinsiyyət əsaslı zorakılığın ən ağır və geniş yayılmış formalarının qarşısının alınması, qorunması və mühakimə olunmasına dair qanuni məcburi standartların tətbiq olunmasını tələb edən bir sıra qətnamə və tövsiyələr qəbul etmişdir.[6]

Milli hesabatlar, araşdırmalar və sorğular Avropadakı problemin böyüklüyünü ortaya qoydu. Kampaniya xüsusilə Avropada qadınlara qarşı zorakılığa və məişət zorakılığına milli reaksiyaların böyük dəyişikliyini göstərdi. Beləliklə, qurbanların Avropanın hər yerində eyni səviyyədə qorunmasını təmin etmək üçün uyğunlaşdırılmış qanuni standartlara ehtiyac yarandı. Avropa Şurası üzv dövlətlərinin Ədliyyə Nazirləri, ailə daxili şiddətdən, xüsusən də yaxın tərəf şiddətindən qorunmanın gücləndirilməsinin vacibliyini müzakirə etməyə başladılar.

Avropa Şurası, qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığının qarşısının alınması və ona qarşı mübarizə üçün hərtərəfli standartların müəyyənləşdirilməsinə ehtiyac olduğunu bildirdi. 2008-ci ilin dekabrında Nazirlər Komitəsi bu sahədə konvensiya layihəsini hazırlamaq üçün ekspert qrupu yaratdı. İki ildən bir az çox müddət ərzində CAHVIO (qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının qarşısının alınması və ona qarşı mübarizə üzrə Xüsusi Komitə) adlanan bu qrup,[7] bir mətn layihəsi hazırladı. Konvensiyanın hazırlanmasının sonrakı mərhələsində İngiltərə, İtaliya, Rusiya və Roma papası konvensiyanın təmin etdiyi tələbləri məhdudlaşdırmaq üçün bir neçə dəyişiklik təklif etdi. Bu dəyişikliklər Amnesty International tərəfindən tənqid edildi.[8]

Əsas müddəalar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konvensiyanın əsas məsələlərinin xülasəsi

İstanbul Konvensiyası, "qadınlara qarşı şiddətə qarşı mübarizə üçün hərtərəfli bir hüquqi baza və yanaşma yaradan" ilk qanuni məcburi vasitədir və məişət zorakılığının qarşısının alınması, qurbanların qorunması və təqsirləndirilən cinayətkarların mühakimə olunmasına yönəlmişdir.[9]

Qadınlara qarşı şiddəti insan hüquqlarının pozulması və ayrı-seçkilik forması kimi xarakterizə edir (Maddə 3 (a)). Ölkələr şiddətin qarşısını alarkən, qurbanları müdafiə edərkən və cinayətkarları mühakimə edərkən lazımi səy göstərməlidirlər (Maddə 5). Konvensiyada cinsiyyət tərifi də yer alır: Konvensiyanın məqsədi üçün maddə 3 (c)-də cinsiyyət "müəyyən bir cəmiyyətin qadınlar və kişilər üçün uyğun hesab etdiyi sosial cəhətdən qurulmuş rollar, davranışlar, fəaliyyətlər və xüsusiyyətlər" olaraq göstərilir. Bundan əlavə, müqavilə qadınlara qarşı şiddət kimi xarakterizə olunan bir sıra cinayətləri təyin edir. Konvensiyanı təsdiqləyən dövlətlər aşağıdakılar da daxil olmaqla bir sıra cinayətləri cinayət məsuliyyətinə cəlb etməlidirlər: psixoloji zorakılıq (Maddə 33); təqib etmək (maddə 34); fiziki zorakılıq (Maddə 35); təcavüz daxil olmaqla cinsi zorakılıq (Maddə 36), məcburi nikah (Maddə 37); qadın cinsiyyət orqanının kəsilməsi (Maddə 38), məcburi abort və məcburi sterilizasiya (Maddə 39). Konvensiyada cinsi narahatlığın "cinayət və ya digər qanuni cəzaya" məruz qalması lazım olduğu bildirilir (Maddə 40). Konvensiyaya ayrıca "namus" adı verilən cinayətləri hədəf alan bir maddə də daxil edilmişdir (Maddə 42).[2]

Struktur[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konvensiyanın ingilis dilində olan PDF-i

Konvensiya 12 bölməyə ayrılmış 81 məqalədən ibarətdir. Strukturu Avropa Şurasının son konvensiyalarının quruluşunu izləyir. Struktur "4P"-yə əsaslanır: qurbanların qorunması və dəstəklənməsi, cinayətkarların mühakimə olunması və inteqrasiya edilmiş siyasətlər. Hər bir sahə bir sıra konkret tədbirlər nəzərdə tutur.[10] Konvensiya, həmçinin qadınlara qarşı zorakılıq sahəsində məlumatların toplanması və tədqiqatların dəstəklənməsi ilə bağlı öhdəliklər müəyyənləşdirir (Maddə 11).

Girişdə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası, Avropa Sosial Xartiyası və İnsan Alverinə Qarşı Fəaliyyət Konvensiyası, habelə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Beynəlxalq Cəza Məhkəməsinin Roma Statutunun beynəlxalq insan hüquqları müqavilələri xatırladılır. 2-ci maddədə bu Konvensiya, müddəaların sülh zamanında və qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığında silahlı qarşıdurma hallarında tətbiq olunacağını göstərir. Maddə 3 əsas şərti müəyyənləşdirir:

  • "qadına qarşı zorakılıq" "insan hüquqlarının pozulması və qadınlara qarşı ayrı-seçkilik formasıdır və fiziki, cinsi, psixoloji və ya iqtisadi zərərlə nəticələnən və ya nəticələnə bilən bütün cinsi əsaslı pozuntular" və ya "ictimai və ya şəxsi həyatda meydana gəlsə də, bu cür hərəkətlərlə təhdid edilmək, məcburiyyət və ya özbaşına azadlıqdan məhrumetmə daxil olmaqla qadınlara iqtisadi zərər və ya əziyyət" deməkdir.
  • "ailə daxili şiddət": "cinayətkarın qurbanla eyni yaşayış yerini paylaşıb paylaşmamasına baxmayaraq ailə və ya ailə birliyi ilə və ya keçmiş və ya indiki həyat yoldaşları arasında baş verən bütün fiziki, cinsi, psixoloji və ya iqtisadi zorakılıq" deməkdir.
  • "cinsiyyət": "müəyyən bir cəmiyyətin qadınlar və kişilər üçün uyğun hesab etdiyi sosial cəhətdən qurulmuş rollar, davranışlar, fəaliyyətlər və xüsusiyyətlər" deməkdir.
  • "qadına qarşı cinsiyyət əsaslı şiddət": "qadın olduğu üçün ona yönəlmiş və ya qadına nisbi olmayan təsir göstərən şiddət" deməkdir. 4-cü maddə bir neçə növ ayrı-seçkiliyi qadağan edir: Tərəflər tərəfindən bu konvensiyanın müddəalarının həyata keçirilməsi, xüsusən qurbanların hüquqlarının qorunması tədbiri cinsiyyət, irq, rəng, dil, siyasi və ya başqa düşüncə, milli və ya sosial mənşə, milli azlıq ilə birləşmə, mülkiyyət, doğum, cinsi oriyentasiya, cinsiyyət kimliyi, yaş, sağlamlıq vəziyyəti, əlillik, ailə vəziyyəti, miqrant və ya qaçqın statusu və ya digər status kimi hər hansı bir əsasda ayrı-seçkilik olmadan təmin ediləcəkdir.

Monitorinq mexanizmi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konvensiya, Qadına Zorakılıq və Məişət Zorakılığına Qarşı Fəaliyyət üzrə Mütəxəssislər Qrupuna konvensiyanın icrasını izləmək vəzifəsini verir. Üzvlər dövlət partiyaları tərəfindən seçilir; dövlətin iştirakçı sayından asılı olaraq, qurum 10 ilə 15 arasında üzvdən ibarətdir.[11]

İlk on üzv 2014-cü ildə seçildi: Prezident Fəridə Acar (Türkiyə), Birinci vitse-prezident Marseline Naudi (Malta), ikinci vitse-prezident Simona Lanzoni (İtaliya) və üzvlər Biljana Brankovic (Serbiya), Françoyz Bray (Fransa), Qemma Qalleqo (İspaniya), Helena Leytao (Portuqaliya), Rosa Loqar (Avstriya), İris Luarasi (Albaniya) və Vesna Ratkoviç (Çernoqoriya).[12]

2018-ci ildə daha beş üzv seçildi: Per Arne hakanson (İsveç), Sabine Krauter-Stokton (Almaniya), Vladimer Mkervalişvili (Gürcüstan), Raşel İpen Pol (Norveç) və Aleid van den Brink (Hollandiya)[13]

Qəbul, imzalanma və təsdiqlənmə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ümumi proses[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konvensiya Avropa Şurası Nazirlər Komitəsi tərəfindən 7 aprel 2011-ci il tarixində qəbul edildi. 11 may 2011-ci il tarixində İstanbulda Nazirlər Komitəsinin 121-ci iclası münasibətilə imzalanmağa açıldı. Səkkizinin Avropa Şurasına üzv dövlətlər olması tələb olunan 10 ratifikasiyadan sonra qüvvəyə minmişdir. 2015-ci ilin dekabr ayından etibarən konvensiya 39 dövlət tərəfindən imzalanmış, ardından Avropa Şurasının 8 dövləti – Albaniya, Avstriya, Bosniya və Herseqovina, İtaliya, Çernoqoriya, Portuqaliya, Serbiya və Türkiyə tərəfindən ratifikasiya edilmişdir. 2015-ci ildə Finlandiya, Hollandiya, Polşa və Sloveniya, 2016-cı ildə Belçika, San Marino və Rumıniya, 2017-ci ildə Kipr, Estoniya, Gürcüstan, Almaniya, Norveç və İsveçrə, 2018-ci ildə Xorvatiya, Yunanıstan, İslandiya, Lüksemburq və Makedoniya və 2019-cu ildə İrlandiya tərəfindən ratifikasiya edilmişdir.[3] 13 iyun 2017-ci ildə Avropa Komissarı Vera Yourova Avropa Birliyi adından İstanbul Konvensiyasını imzaladı.[14] Konvensiyanı təsdiqləyən dövlətlər qanuni olaraq qüvvəyə mindikdən sonra onun müddəaları ilə bağlıdırlar.

Konvensiya AŞ Baş Katibinə bildiriş göndərilməsinə baxmayaraq ləğv edilə bilər (Maddə 80). Bu bildirişdən 3 ay sonra qüvvəyə minir.[15]

Liri Kopaçi konvensiyanın ratifikasiya prosesi haqqında (2014)
Zelka Markiç və digərləri Xorvatiyanı konvensiyanı ratifikasiya etməməyə çağırırlar (2018)
İmzalayan[16] İmzalanma Ratifikasiya Qüvvəyə minmə
 Albaniya 19/12/2011 04/02/2013 01/08/2014
 Andorra 22/02/2013 22/04/2014 01/08/2014
 Ermənistan 18/01/2018
 Avstriya 11/05/2011 14/11/2013 01/08/2014
 Belçika 11/09/2012 14/03/2016 01/07/2016
 Bosniya və Herseqovina 08/03/2013 07/11/2013 01/08/2014
 Bolqarıstan 21/04/2016
 Xorvatiya 22/01/2013 12/06/2018 01/10/2018
 Kipr 16/06/2015 10/11/2017 01/03/2018
 Çexiya 02/05/2016
 Danimarka 11/10/2013 23/04/2014 01/08/2014
 Estoniya 02/12/2014 26/10/2017 01/02/2018
 Avropa İttifaqı 13/06/2017
 Finlandiya 11/05/2011 17/04/2015 01/08/2015
 Fransa 11/05/2011 04/07/2014 01/11/2014
 Gürcüstan 19/06/2014 19/05/2017 01/09/2017
 Almaniya 11/05/2011 12/10/2017 01/02/2018
 Yunanıstan 11/05/2011 18/06/2018 01/10/2018
 Macarıstan 14/03/2014
 İslandiya 11/05/2011 26/04/2018 01/08/2018
 İrlandiya 05/11/2015 08/03/2019 01/07/2019
 İtaliya 27/09/2012 10/09/2013 01/08/2014
 Latviya 18/05/2016
 Lixtenşteyn 10/11/2016
 Litva 07/06/2013
 Lüksemburq 11/05/2011 07/08/2018 01/12/2018
 Malta 21/05/2012 29/07/2014 01/11/2014
 Moldova 06/02/2017
 Monako 20/09/2012 07/10/2014 01/02/2015
 Monteneqro 11/05/2011 22/04/2013 01/08/2014
 Niderland 14/11/2012 18/11/2015 01/03/2016
 Şimali Makedoniya 08/07/2011 23/03/2018 01/07/2018
 Norveç 07/07/2011 05/07/2017 01/11/2017
 Polşa 18/12/2012 27/04/2015 01/08/2015
 Portuqaliya 11/05/2011 05/02/2013 01/08/2014
 Rumıniya 27/06/2014 23/05/2016 01/09/2016
 San-Marino 30/04/2014 28/01/2016 01/05/2016
 Serbiya 04/04/2012 21/11/2013 01/08/2014
 Slovakiya 11/05/2011
 Sloveniya 08/09/2011 05/02/2015 01/06/2015
 İspaniya 11/05/2011 10/04/2014 01/08/2014
 İsveç 11/05/2011 01/07/2014 01/11/2014
 İsveçrə 11/09/2013 14/12/2017 01/04/2018
 Türkiyə 11/05/2011 14/03/2012 01/08/2014
 Ukrayna 07/11/2011
 Böyük Britaniya 08/06/2012

Bolqarıstan Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən rədd edilməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sofiyada İstanbul Konvensiyasının lehinə əks etiraz (noyabr 2018)

2018-ci ilin yanvarında Bolqarıstan Nazirlər Şurası, parlamentə konvensiyanın təsdiqlənməsi üçün təklif qəbul etdi. Qərar bəzi nazirlər, parlament üzvləri, media qrupları və mülki təşkilatlar tərəfindən qısa müddətdə tənqid edildi və konvensiyanın üçüncü cinsin və eyni cins evliliyinin rəsmi olaraq tanınmasına səbəb olacağını irəli sürdülər.[17] Bu reaksiyalardan sonra III Borisov Hökuməti ratifikasiyanı təxirə saldı və son qərarı Konstitusiya Məhkəməsinin verməsi üçün ona ötürdü.[18] Ratifikasiyanın əleyhinə olan Prezident Rumen Radev, konvensiyanın birmənalı olmadığını və məişət zorakılığının yalnız Bolqar qanunları və inkişaf etdirilmiş qanun tətbiqetməsi ilə həll edilə biləcəyini ifadə edərək təxirə salınmasını "sağlam düşüncənin təntənəsi" kimi qiymətləndirdi.[19]

Baş nazir Boyko Borisov, koalisiya ortağı olan ifrat sağçı Birləşmiş Vətənpərvərlər tərəfindən belə dəstəklənməyən GERB partiyasının izolyasiya edilməsinə toxundu. Borisov müxalif Bolqarıstan Sosialist Partiyasının (BSP) konvensiyaya da qətiyyətlə qarşı çıxmasına təəccübləndiyini bildirdi və Sosialistlərin tamamilə Avropa Birliyinə qarşı çıxdıqlarını irəli sürdü.[20] BSP, konvensiyaya qarşı olduğunu elan etdi və bu Avropa Sosialistlər Partiyası ilə BSP-nin Korneliya Ninova rəhbərliyindəki yeni siyasi xətt arasında bir uçurumun yaranmasına səbəb oldu.[21] Sosialistlərin "Vision for Bulgaria" proqramına görə, konvensiya "qadınları qorumaq üçün deyil və Avropa sivilizasiyasının təməl dəyərlərinə ziddir".[22]

27 iyul 2018-ci ildə Konstitusiya Məhkəməsi, 3/2018 saylı Konstitusiya İşi ilə əlaqədar 13 saylı qərarını, "Qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının qarşısının alınması və ona qarşı mübarizə haqqında Avropa Şurası Konvensiyasının, Bolqarıstan Respublikasının Konstitusiyasına uyğun olmadığını" elan etdi. Məhkəmə, qərarında ailə şiddətinə və transseksual hüquqların genişləndirilməsinə qarşı əvvəlki Avropa Şurası sənədləri arasında bir əlaqə müəyyən etdi. Konstitusiya Məhkəməsinə görə, konvensiya, cinsin həm bioloji, həm də sosial kateqoriya kimi ikili bir şəkildə şərh edilməsini təklif edir ki, bu da insanların bioloji olaraq kişi və ya qadın olaraq təyin olunduğu Bolqarıstan konstitusiyasına ziddir. Buna görə də konvensiya, konstitusiyaya zidd hesab edilən cinsiyyətin bioloji olmayan təriflərini təşviq etmək üçün rəsmi əsaslar qoyur.[23]

Sofiyada İstanbul Konvensiyasına qarşı etiraz (fevral 2018)

Qadın hüquqları qrupları, Bolqarıstan hökumətinin bu qərarından qəzəbləndi. 2018-ci ilin noyabr ayında Beynəlxalq Qadınlara qarşı Zorakılığın Aradan qaldırılması Günü münasibətilə Sofiya mərkəzində yüzlərlə insan #НеСиСама (azərb. #SənTəkDeyilsən‎) şüarı altında qadınlara qarşı zorakılığa qarşı nümayişlər nümayiş etdirərək qurumlardan qurbanlara qarşı qoruyucu proqramların və sığınacaqların yaradılmasını tələb etdilər. Bolqarıstan Qadınları Fondu, 2018-ci ilin ilk 11 ayında Bolqarıstanda 30-a yaxın qadının əksəriyyətinin yaxınları tərəfindən öldürüldüyünü bildirdi.[24]

Slovakiya Milli Şurası tərəfindən rədd edilməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Slovakiyadakı mühafizəkar, xristian demokratik, Roma katolik, millətçi və aşırı sağçı qruplar və partiyalar, konvensiyanın xüsusilə LGBT hüquqları ilə əlaqəli "ənənəvi dəyərləri" aşındıran "həddindən artıq liberalizm" kimi təqdim etdikləri maddələrə görə ratifikasiya edilməsinə qarşı çıxdılar.[25][26] 29 mart 2019-cu ildə, 2019 Slovakiya prezident seçkilərindən bir gün əvvəl, millətçi siyasətçilər, Slovakiya hökumətindən İstanbul Konvensiyasını təsdiqləməməsini istəyən parlament qərarı ilə seçiciləri mütərəqqi namizəd LGBT hüquqlarını və qadınların abort hüququnu dəstəkləyən Zuzana Çaputovanın əvəzinə Maros Sevkovikə səs verməyə səfərbər etmək üçün məcbur etdilər.[26] Çaputova seçkilərdə qalib gələrək Slovakiyanın ilk qadın prezidenti oldu. Mühafizəkar qruplar, Slovakiyanın konvensiyanı təsdiqləməsinin qarşısını almaq və sonrakı aylarda abortu qadağan etmək üçün kampaniyalarını sürətləndirdi.[26] 25 fevral 2020-ci ildə Slovakiya Parlamenti və Milli Şura növbədənkənar iclasda səsvermə keçirərək konvensiyanı rədd etmişdir. 6 mart 2020-ci ildə prezident Zuzana Çaputova Avropa Şurasına İstanbul Konvensiyasına qoşula bilməyəcəklərini bildirən məktub göndərdi. Prezidentin sözçüsü Martin Strizinec, "Konvensiyanın təsdiqlənməsi üçün zəruri şərt Parlamentin razılığı olduğu üçün prezident bu konvensiyanı təsdiqləyə bilməz" demişdir.[27]

Polşa[redaktə | mənbəni redaktə et]

2020-ci ilin iyul ayında Polşa Ədliyyə Naziri Zbiqnev Zobro müqavilədən çıxmaq üçün rəsmi prosesi hazırlamağa başlayacağını elan etdi. Müqavilənin uyğun olmadığını, çünki məktəblərin uşaqlara ideoloji bir şəkildə cinsiyyət haqqında öyrətməsini tələb etdiyini və bioloji cinsi əlaqəni vurğuladığını söylədi.[28] 2012-ci ildə Ziobro konvensiyanı "gey ideologiyasına haqq qazandırmağa yönəlmiş feminist ixtirası" adlandırdı.[29] Polşa hökuməti ayrıca müqaviləni qadınlara qarşı zorakılıq hərəkətlərinə görə "mədəniyyət, adət, din, ənənə və ya "şərəf"in bəhanə olmayacağını" deyərək tənqid etdi.[30] Varşavada yüzlərlə insan bu geri çəkilməyə qarşı etiraz aksiyalarına başladı.[28] Bu açıqlama, Avropa Birliyinin Polşa və Macarıstanın təzyiqi altında, maliyyələşdirmə ilə qanunun aliliyi arasındakı əlaqəni yumşaltmasından dərhal sonra verildi.[29] Avropa Şurası "İstanbul Konvensiyasından çıxmağın çox təəssüf doğuracağını və Avropada qadınların şiddətə qarşı qorunmasında geriyə doğru böyük bir addım atacağını" bildirdi.[28]

Macarıstan[redaktə | mənbəni redaktə et]

2020-ci ilin mayında Milli Məclis siyasi bir bəyannamə qəbul edərək hökuməti konvensiyaya qoşulmaqda irəliləməməyə və Avropa İttifaqını da buna təşəbbüs göstərməyə çağırdı. Bəyannamə 115 lehinə, 35 əleyhinə və üç bitərəf səslə qəbul edildi.[31]

Türkiyə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Türkiyədə konvensiyanın lehinə keçirilən aksiya

20 mart 2021-ci ildə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan, rəsmi hökumət qəzetində yayımlanan fərmanı ilə Türkiyənin Konvensiyadan çıxdığını elan etdi.[32] Geri çəkilmə barədə bildiriş Türkiyə tərəfindən 22 mart 2021-ci ildə Baş Katibə bildirildi və Baş Katib, denonsasiyanın 1 iyul 2021 tarixində qüvvəyə minəcəyini bildirdi.[2] Geri çəkilmə həm daxili, həm də beynəlxalq miqyasda, o cümlədən ölkədəki müxalifət partiyaları, xarici liderlər, Avropa Şurası, QHT-lər və sosial mediada tənqid olunmuşdur. AŞ Baş Katibi Mariya Peyçinoviç Buriç, bu qərarı "dağıdıcı xəbər" və Türkiyədə və xaricdə qadınların qorunması ilə əlaqəli bir "böyük geriləmə" olaraq təsvir etdi.[33] CHP sözçüsü, müqavilənin parlament tərəfindən təsdiqlənmədən geri götürülə bilməyəcəyini iddia etdi, çünki 24 noyabr 2011-ci ildə parlamentdə təsdiqlənmişdir. CHP-yə və müxtəlif vəkillərə görə, geri çəkilmənin təsdiqlənməsi hüququ Konstitusiyanın 90-cı maddəsinə görə parlamentə aiddir. Bununla birlikdə, hökumət, prezidentin, prezidentin 9 saylı dekretinin 3-cü maddəsində göstərildiyi kimi beynəlxalq müqavilələrdən çəkilmə səlahiyyətinə sahib olduğunu iddia edir.[34][35] Bu qərar Türkiyədə etirazlara səbəb oldu və ölkədəki qadınlara qarşı edilən zorakılıqların və qadın cinayətlərinin artdığı bir vaxta təsadüf etdi.[33] ABŞ Prezidenti Co Bayden bu hərəkəti "böyük məyusluq" olaraq təsvir edərkən, AB xarici siyasət idarəsinin rəhbəri Jozep Borrel dövlət rəsmilərini qərarı ləğv etməyə çağırdı.[36][37] Rəsmi açıqlamada LGBT cəmiyyətini konqresdən çəkilmədə günahlandıraraq, "Əvvəlcə qadın hüquqlarını təşviq etmək məqsədi daşıyan İstanbul Konvensiyasının, sosial və ailə dəyərlərinə zidd olan homoseksualizmi normallaşdırmağa çalışan bir qrup şəxs tərəfindən dəstəklənir. Bu səbəbdən geri çəkilmə qərarı alındı." deyilmişdir. Bu fikir, Ərdoğanın İslam yönümlü hakim partiyası AKP-nin mühafizəkar qrupları və rəsmiləri tərəfindən paylaşılır, konvensiyanın homoseksuallığı və boşanmaları təşviq etdiyi iddia edilir.[36] Parlament əvəzinə Prezident tərəfindən çəkilmənin qanuniliyi ilə bağlı tənqidlərə cavab verən Ərdoğan, geri çəkilmənin "tamamilə qanuni" olduğunu bildirmişdir.[38]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Council of Europe. "Explanatory Report to the Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence". Council of Europe. 2011. 5 February 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 July 2020.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 "Full list: Chart of signatures and ratifications of Treaty 210". Council of Europe. 4 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2016.
  3. ↑ 1 2 "Publication to the Government Gazette of the ratification, by Greece, of the CoE Convention on violence against women and domestic violence (Original: Δημοσίευση σε ΦΕΚ του Ν.4531/2018 για την κύρωση από την Ελλάδα της Σύμβασης του Σ.τ.Ε. περί έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας)". Isotita.gr. 16 April 2018. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 May 2018.
  4. ↑ "Recommendation Rec(2002)5 of the Committee of Ministers to member states on the protection of women against violence". Council of Europe Committee of Ministers. 28 July 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 December 2012.
  5. ↑ "Campaign to Combat Violence against Women, including domestic violence (2006–2008)". Council of Europe. 20 July 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 December 2012.
  6. ↑ "Historical background". 5 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 March 2021.
  7. ↑ "Ad Hoc Committee on preventing and combating violence against women and domestic violence (CAHVIO)". Council of Europe. 5 April 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 December 2012.
  8. ↑ "Time to take a stand to oppose violence against women in Europe". Amnesty International. 2011. 20 July 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 September 2012.
  9. ↑ "Malta signs convention on domestic violence". Malta Star. 21 May 2012. 7 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 September 2012.
  10. ↑ "Ad Hoc Committee on preventing and combating violence against women and domestic violence (CAHVIO) interim report" (PDF). Council of Europe. 27 May 2009. 4 October 2011 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 December 2012.
  11. ↑ "GREVIO". 3 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 mart 2021.
  12. ↑ "GREVIO Members". 2021-03-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 mart 2021.
  13. ↑ "Five additional members joining GREVIO". 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 mart 2021.
  14. ↑ "EU signs the Istanbul Convention". European Institute for Gender Equality. 16 June 2017. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2019.
  15. ↑ "Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence". Council of Europe. 20 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 March 2021.
  16. ↑ "Chart of signatures and ratifications of Treaty 210: Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence". Council of Europe website. Council of Europe. 11 May 2011. 7 November 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 April 2020.
  17. ↑ "Вредна за българското общество ли е Истанбулската конвенция?". Bulgarian National Radio. 11 yanvar 2018. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 fevral 2019.
  18. ↑ "Конституционният съд образува дело за Истанбулската конвенция". OffNews. 20 mart 2018. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 fevral 2019.
  19. ↑ "Румен Радев не иска ратификация на Истанбулската конвенция". 1 fevral 2018. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 fevral 2019.
  20. ↑ "ГЕРБ оттеглят Истанбулската конвенция, защото няма да понесат сами пасива". Dnevnik. 14 February 2018. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 February 2019.
  21. ↑ "След акцията на БСП против Истанбулската конвенция ПЕС ще проучва домашното насилие у нас". Dnevnik. 17 July 2018. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 February 2019.
  22. ↑ "БСП за евровота - "не" на Истанбулската конвенция, Пакта за миграция и санкциите срещу Русия". Kapital Daily. 12 January 2019. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 February 2019.
  23. ↑ "Aтe цялeтe pĸшĸниĸ нo Eeнcтитyциeнния cъд зo Иcтoнбyлcaoтo aeнвĸнция". 24 Chasa. 27 July 2018. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 February 2019.
  24. ↑ Francesco Martino. "Sofia: in piazza contro la violenza sulle donne/Sofia: in the streets against violence against women". OBC Transeuropa. 28 November 2018. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 April 2020 – YouTube vasitəsilə.
  25. ↑ James Shotter. "Anti-corruption lawyer elected Slovakia's first female president". Financial Times. 31 March 2019. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 March 2020.
  26. ↑ 1 2 3 Miroslava German Sirotnikova. "Slovak Right Accused of Forcing Abortion as Election Issue". Balkan Insight. 11 December 2019. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 March 2020.
  27. ↑ "President informed Council of Europe about Slovakia's stance on convention". rtvs.sk (slovak). 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 March 2020.
  28. ↑ 1 2 3 Murray, Shona. "'Pathetic': Poland's plan to quit domestic violence treaty slammed". euronews (ingilis). 27 July 2020. 28 July 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 July 2020.
  29. ↑ 1 2 Santora, Marc. "Poland Considers Leaving Treaty on Domestic Violence, Spurring Outcry". The New York Times. 27 July 2020. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 July 2020.
  30. ↑ SCISLOWSKA, MONIKA. "Poles split over govt plan to exit domestic violence treaty". ABC News (ingilis). Associated Press. 27 July 2020. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 August 2020.
  31. ↑ "Parliament Adopts Declaration Rejecting Istanbul Convention". Hungary Today (ingilis). 2020-05-05. 2021-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-16.
  32. ↑ "Official Gazette of Turkey" (PDF). 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 20 March 2021.
  33. ↑ 1 2 "Turkey Condemned for Quitting Anti-Violence Treaty". Balkan Insight. 20 March 2021. 31 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 March 2021.
  34. ↑ "Türkiye, İstanbul Sözleşmesi'nden çekildi". BBC News Türkçe (türk). 19 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 March 2021.
  35. ↑ "Türkiye, İstanbul Sözleşmesi'nden çekildi". Sözcü Türkçe (türk). 20 July 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 March 2021.
  36. ↑ 1 2 "Biden calls Turkey's exit from treaty for women unwarranted". Independent. 21 March 2021. 21 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 March 2021.
  37. ↑ "EU calls Turkey to reverse decision to leave treaty on women's rights". Business-Standard. 21 March 2021. 21 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 March 2021.
  38. ↑ "Erdoğan insists it's at his discretion to pull Turkey out of İstanbul Convention". Bianet – Bagimsiz Iletisim Agi. 2021-07-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-27.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstanbul_Konvensiyası&oldid=7351613"