İqtisadi sosiologiya

İqtisadi sosiologiya — sosial nəzəriyyə baxımından iqtisadi fəaliyyətin təhlilini əhatə edən sosial tədqiqatların istiqaməti.

İntizam bütün sosial-iqtisadi proseslərin məcmuəsini - istər bazarlarla, istərsə də dövlətlə, ev təsərrüfatları və ya fərdlərlə əlaqəli olmasını öyrənir. Sosioloji metodlar da daxil olmaqla müxtəlif məlumat toplama və təhlil metodlarından istifadə olunur. İqtisadi sosiologiya insan hərəkəti, iqtisadiyyatın və cəmiyyətin inkişafı ilə bağlı spesifik fikirlərə əsaslanır.

Davranışçı (pozitivist) yanaşma çərçivəsində iqtisadi sosiologiya “pul və digər varlıqların alınması və istifadəsi ilə əlaqəli böyük sosial qrupların davranışlarını öyrənən” elm kimi başa düşülür (F.N. İlyasov)[1].

İnsan iqtisadi sosiologiya baxımından[redaktə | mənbəni redaktə et]

İqtisadi sosiologiya klassik iqtisadi nəzəriyyənin təklif etdiyi insan modelindən yayınır. "İqtisadi insan" həddindən artıq eqoist və digər insanlardan təcrid olunmuş, həddindən artıq rasional və məlumatlıdır[2] . İqtisadi maraq məntiqinə tabe olan avtomat kimi davranır. İqtisadi sosiologiyada insan aktyor olmaq və şəraitə baxmayaraq hərəkət etmək, həm iradə, həm də rahatlıq göstərməklə bir hərəkət məntiqindən digərinə keçə bilir[3]. Bu, öz gələcəyini quran, ardıcıl və refleksiv hərəkətlər edə bilən bir insandır. Eyni zamanda, bir şəxs rəsmi və qeyri-rəsmi şəbəkələrin içəriyə daxil olur, müdir və ya müxtəlif təşkilatlara tabe olaraq girir, sosial qrupların bir hissəsi kimi çıxış edir, yerli və milli icmalara aiddir[4] .

Klassik iqtisadi sosiologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

İqtisadi sosiologiya iqtisadi hadisələrin təhlilinə yeni bir yanaşma kimi ortaya çıxdı. Xüsusilə yanaşmanın yeniliyi iqtisadi quruluşların və qurumların cəmiyyətdə hansı rol oynadığını, cəmiyyətin iqtisadi quruluşlar və təsisatların təbiətinə təsirinin nə olduğunu izah etmək cəhdi idi[5].

Kapitalizmlə müasirlik arasındakı əlaqə klassik iqtisadi sosiologiyanın xarakterik tədqiqat mövzusudur. Məsələn, Maks Veberin (1905) "Protestant Etikası və Kapitalizmin Ruhu" və Georq Zimmelin (1900) "Pul Fəlsəfəsi" təəccüblü əsərləri kimi. İqtisadi sosiologiyanın başlanğıcının Aleksis Tokvilin Amerikadakı Demokratiya (1835-1840) və Köhnə Rejim və İnqilabın (1856) əsəri olduğu güman edilə bilər. Klassik iqtisadi sosiologiya dövrünün görkəmli nümayəndələri Franz Oppenheimer, Karl Marks, Maks Veber, Verner Sombart, Yozef Şumpeter və başqalarıdır[6].

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Etzioni, Amitai. The Moral Dimension: Toward a New Economics. Free Press. 1988. ISBN 978-0029099018.
  2. ↑ Granovetter, Mark; McGuire, Patrick. The Making of an Industry: Electricity in the United States // Callon, Michel (redaktor ). The Laws of the Markets. Oxford: Wiley-Blackwell. 1998. 147–173. ISBN 978-0631206088.
  3. ↑ Gilding, Michael. "The New Economic Sociology and Its Relevance to Australia". Journal of Sociology. 41 (3). September 2005: 309–325. doi:10.1177/1440783305057080. 30 July 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 September 2013.Questia  vasitəsilə   (abunə tələb olunur)
  4. ↑ Granovetter, Mark. "Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness". The American Journal of Sociology. 91 (3). November 1985: 481–510. doi:10.1086/228311. JSTOR 2780199.[ölü keçid]
  5. ↑ Swedberg, Richard. The Classics in Economic Sociology (PDF) // Principles of Economic Sociology. Princeton University Press. 2003. 1–31. ISBN 9781400829378. 2022-05-20 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-11-06.
  6. ↑ Swedberg, Richard. Description and chapter-preview links // Economics and Sociology: Redefining Their Boundaries: Conversations with Economists and Sociologists. Princeton University Press. 1990. v–vi. ISBN 978-0-691-00376-4.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Gary S. Becker and Kevin M. Murphy (2001). Social Economics: Market Behavior in a Social Environment, Harvard University Press. Description and TOC.
  • Peter Hedström and Charlotta Stern (2008). "rational choice and sociology," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract.
  • Albert Benschop (1996/2011). Naar een nieuwe economische sociologie [1] University of Amsterdam.
  • Richard Swedberg (1990). Economics and Sociology: Redefining Their Boundaries: Conversations with Economists and Sociologists. Princeton University Press. ISBN 0-691-00376-9, ISBN 978-0-691-00376-4 Description and chapter-preview links, pp. v-vi.
  • _____ (2007). Principles of Economic Sociology. Princeton. Description and ch. 1 extract. Arxivləşdirilib 2010-02-13 at the Wayback Machine Scroll down to chapter-preview links.
  • _____ (2008). "Economic sociology" The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İqtisadi_sosiologiya&oldid=7246642"